کارنامه کارگزاران در پایان ۹۹
دنیای‌اقتصاد : بورس تهران آخرین ماه از سال ۹۹ را هر چند با رشد ۶/ ۵ درصدی به پایان رساند اما این مهم باعث افزایش ارزش خرید و فروش‌های ثبت شده در شرکت‌های کارگزاری نشد. بر این اساس بررسی عملکرد ۱۰۸ کارگزاری فعال بازار سرمایه طی اسفندماه نشان از ثبت معاملات بیش از ۲۷۴ هزار و ۵۵۳ میلیارد تومانی دارد که هرچند در مقایسه با عملکرد مدت مشابه سال قبل (اسفند۹۹) رشد ۴۳ درصدی را تجربه کرده اما در قیاس با ماه ماقبل آن افت بیش از ۳۳ درصدی را نشان می‌دهد. به‌طوری‌که کارگزاری‌های فعال در بازار طی بهمنماه توانسته بودند خرید و فروشی در حدود ۴۱۲ هزار میلیارد تومان در کارنامه خود ثبت کنند.
هر چند پس از یک اصلاح طولانی‌مدت و کاهش نسبت قیمت به درآمد بازار سهام از اوج ۲۲ واحدی به محدوده ۸ واحد و در کنار آن تقویت محرک‌های بنیادی، شاهد افزایش جذابیت این بازار هستیم اما دستکاری‌های بی‌پایان در سازوکار بازار سبب شده تا شاهد کاهش ارزش دادوستدها و تهدید نقدشوندگی بازار باشیم. این مهم پس از اجرایی شدن دامنه نوسان نامتقارن از ۲۵ بهمنماه تشدید شد و شاهد کاهش ارزش دادوستدها به سطوح هزار تا ۲هزار میلیارد تومانی بودیم. در نظر گرفتن کف ۲ درصدی در کنار سقف ۶ درصدی برای نوسان سهام هر چند توانست در پنهان کردن میزان افت قیمت‌ها و انعکاس آن در شاخص کل موفق عمل کند اما صف‌های فروش را سنگین کرد.
نگاهی به میانگین روزانه ارزش معاملات خرد بورس تهران در اسفندماه نیز حکایت از افت ۵۲ درصدی این متغیر نسبت به بهمنماه دارد. به‌طوری که در دومین‌ماه زمستان به‌طور متوسط روزانه سهامی به ارزش حدود ۸هزار میلیارد تومان دادوستد می‌شدند که این رقم در ماه گذشته به کمتر از ۴هزار میلیارد تومان رسید. حجم معاملات نیز در اسفندماه با افت ۴۷ درصدی نسبت به بهمن مواجه شد. بر این اساس کاهش حجم و ارزش معاملات در آخرین ماه سال ۹۹ سبب شد عملکرد کارگزاریها نیز به‌تبع آن با کاهش در مقایسه با بهمنماه مواجه شود. به این ترتیب کارگزاران در مجموع سال ۹۹ معاملاتی به ارزش ۵۳۹۴هزار میلیارد تومان ثبت کردند.
جزئیات بیشتر از اسفند کارگزاریها
بررسی دقیق‌تر عملکرد کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد این نهادهای مالی در اسفندماه در حالی خرید و فروش ۵/ ۲۷۴ هزار میلیارد تومانی را در کارنامه خود ثبت کردند که ۱۵۵ هزار و ۶۹۰ میلیارد تومان یعنی معادل ۷/ ۵۶ درصد از این رقم در اختیار مبادلات آنلاین بوده است. همچنین ۱۱۷ هزار و ۹۸۶ میلیارد تومان دیگر نیز ارزش معاملات در این نهادهای مالی به‌صورت عادی بوده است. سهم معاملات آنلاین کارگزاریها در اسفند ۹۹ در حالی به حدود ۵۷ درصد رسیده که در مقایسه با بهمنماه کاهشی شده است.
در این میان طبق روال دوره‌های قبل، درصد بالایی از خرید و فروش‌ها تنها در انحصار چند کارگزاری بود، به‌طوری‌که نیمی از معاملات این ماه تنها از کانال هفت کارگزاری صورت گرفت. در صدر این خرید و فروش‌ها نیز همچنان کارگزاری مفید به‌عنوان برترین واسطه بورسی قرار دارد، به‌طوری‌که ارزش دادوستدهای ثبت شده در کارگزاری مفید در ماه گذشته به حدود ۵۰ هزار و ۲۸۰ میلیارد تومان رسید تا این کارگزاری به تنهایی ۳/ ۱۸ درصد از کل معاملات این نهادهای مالی را در اسفندماه به خود اختصاص دهد. در ادامه این روند نیز کارگزاری آگاه توانست ۰۶/ ۸ درصد از کل معاملات کارگزاریها در ماه گذشته را به خود اختصاص دهد که این حجم از معاملات، خرید و فروشی بیش از ۲۲ هزار و ۱۲۴ میلیارد تومان بود.
کارگزاری بانک تجارت نیز در ماه گذشته دادوستد ۲۱ هزار و ۲۶ میلیارد تومانی را تجربه کرده و با اختلاف ناچیز نسبت به کارگزاری آگاه، در رتبه سومین کارگزاری برتر ماه قرار گرفت. سهم این کارگزاری از کل مبادلات به ۴/ ۷ درصد رسید. در ادامه دیگر کارگزاری‌های برتر اسفندماه، دو کارگزاری خبرگان سهام و بانک پاسارگاد به ترتیب سهمی ۵/ ۶ و ۸/ ۳ درصدی از کل معاملات ماه را به خرید و فروش‌های خود اختصاص دادند. به این ترتیب برخلاف روند گذشته تعداد کارگزاری‌های فعال اختلاف ارزش معاملات کارگزاری برتر نیز نسبت به یکدیگر کاهش یافته است و به جز رتبه اول که با قدرت در اختیار کارگزاری مفید قرار دارد، کارگزاری‌های دوم تا چهارم از منظر میزان دادوستدهای ثبت شده در ماه به یکدیگر نزدیک شده‌اند.
نگاهی دقیق به برترین‌ها
همان‌طور که عنوان شد کارگزاری مفید به‌عنوان برترین کارگزاری در اسفندماه شناخته شد. همچنین کارگزاری مزبور بیشترین فعالیت را در معاملات آنلاین داشت، به‌طوری‌که این کارگزاری به تنهایی ۵/ ۳۱ درصد از کل معاملات آنلاین را در بازار سرمایه به خود اختصاص داد. ارزش این دادوستدهای الکترونیک رقمی معادل ۴۹ هزار و ۵۴ میلیارد تومان را شامل می‌شود که ۹۸ درصد از کل خرید و فروش‌های کارگزاری مفید است. در همین راستا یک هزار و ۲۱۸ میلیارد تومان نیز به معاملات عادی در این کارگزاری تعلق داشته است. بررسی عملکرد کارگزاری آگاه نیز نشان می‌دهد این نهاد مالی در ماه گذشته بخش عمده‌ای از معاملات را به خرید و فروش آنلاین اختصاص داده است، به‌طوری‌که ۹۴ درصد از کل دادوستدهای صورت‌گرفته توسط این کارگزاری به‌صورت الکترونیکی بود که رقمی بالغ بر ۲۰ هزار و ۷۶۰ میلیارد تومان را شامل می‌شود. همچنین کارگزاری مزبور یک هزار و ۳۶۶ میلیارد تومان نیز در معاملات عادی ثبت کرده است. سهم معاملات آنلاین کارگزاری آگاه از کل معاملات آنلاین ثبت شده در اسفندماه ۳/ ۱۳ درصد بود. کارگزاری بانک تجارت اما ماه گذشته عملکرد مناسبی در زمینه معاملات برخط نداشت که با توجه به آمار به نظر می‌رسد عمده معاملات ثبت شده در این واسطه بورسی به دادوستدهای حقوقی‌ها مربوط باشد. موضوعی که سبب ارتقای جایگاه این کارگزاری نیز شده است. سهم معاملات معمولی این کارگزاری به حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسید که ۹۳درصد از کل مبادلات آن را شامل می‌شود.
بازارگردانان الگوریتمی
در ماه گذشته در مجموع ۸۷۷ میلیارد تومان از معاملات با هدف بازارگردانی (در سهام) از سوی واسطه‌های بورسی ثبت شده است که سهم ۳/ ۰درصدی از کل معاملات داشته است. در این میان از ۱۰۸ کارگزاری فعال تنها ۱۰ کارگزاری این نوع از دادوستدها را ثبت کرده‌اند. بیشترین سهم از معاملات بازارگردانی الگوریتمی در اسفندماه نیز با سهم ۵/ ۲۹ درصدی به کارگزاری توسعه معاملات بانک مسکن تعلق داشت. ارزش این نوع معامله در کارگزاری مذکور بالغ بر ۲۵۸ میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان بوده است. ۹ کارگزاری کیان، صبا تامین، بهگزین، مبین سرمایه، بانک سامان، ملل پویا، حافظ، بانک سپه و بانک انصار دیگر کارگزاری‌هایی بودند که در اسفندماه بازارگردانی الگوریتمی در بازار سهام انجام داده‌اند.
ضعیف‌ترین عملکرد
کارگزاری شاخص سهام به‌عنوان ضعیف‌ترین کارگزاری در آخرین ماه از سال ۹۹ شناخته شد. این نهاد مالی تنها حدود ۱۵میلیارد و ۳۶۰ میلیون تومان خرید و فروش داشته است که تمامی آن به‌صورت معاملات معمولی انجام شده بود. کارگزاری ایران سهم نیز در حالی به‌عنوان دیگر نهاد مالی با فعالیت اندک شناخته شده است که حجم مبادلات آن در مجموع ۱۵ میلیارد و ۹۴۰ تومان بود. این کارگزاری نیز تمام این رقم را از خرید و فروش معمولی کسب کرده است. کارگزاری آبتین استاک نیز سومین کارگزاری از منظر ضعیف‌ترین عملکرد ماهانه بود. ارزش خرید و فروش این کارگزاری در حالی معادل ۴۶ میلیارد و ۵۹۰ میلیون تومان برآورد شد که تمامی آن به‌صورت عادی انجام شد.
سرویس بازار
در راستای ارائه خدمات سهامداری به مردم در سراسر کشور رقم خورد
افزایش شعب فعال کارگزاری دلیران پارس به 33 شعبه در سطح کشور
با موافقت و صدور مجوز شرکت بورس، شعب کارگزاری دلیران پارس در ۳ شهرستان دیگر افتتاح شد و بدین ترتیب تعداد دفاتر فعال کارگزاری به ۳۳ شعبه در سطح کشور رسید.
به گزارش ایسنا، بنابراعلام روابط عمومی کارگزاری دلیران پارس، شرکت بورس اوراق بهادار در روزهای اخیر با افتتاح شعب جدید کارگزاری دلیران پارس در شهرستان های کاشان، ساوه و گنبدکاووس موافقت و متعاقب آن دفاتر جدید کارگزاری در این شهرستان ها آغاز به کار کرد.
کارگزاری دلیران پارس هم اکنون از نظر توسعه دفاتر و شعب در میان ۱۵ کارگزاری برتر کشور قرار دارد و افزایش دفاتر آن به ۵۰ شعبه تا پایان سال در دستور است.
خدمات بورسی کارگزاری دلیران پارس تا کنون در استان های تهران با ۵ شعبه، البرز با ۳ شعبه، اصفهان با ۳ شعبه، قزوین و کرمان هر یک با دو شعبه و همچنین استان های مرکزی، قم، فارس، زنجان، گلستان، مازندران، خراسان رضوی، کرمانشاه، بوشهر، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی، بوشهر و هرمزگان ارائه می شد که با افتتاح دفاتر جدید، تعداد شعب کارگزاری به ۳۳ شعبه رسید.
این در حالی است که کارگزاری دلیران پارس برای ثبت نام متقاضیان در کارگزاری و صدور کد بورسی با بیش از ۹۰۰ دفتر پیشخوان دولت نیز قرارداد دارد.
آزاد سازی سهام عدالت و اعلام حمایت های دولت از بازار سرمایه در سال جاری موج عظیمی از سهامداران جدید را وارد بورس اوراق بهادار کرده است، این در حالی است که فقدان خدمات کارگزاران بورس اعم از مدیریت معاملات، کنترل ریسک و راهنمایی، مشاوره و آموزش در بسیاری از شهرهای کشور به عنوان حلقه مفقوده ارتباط مردم با بازار سهام وجود داشته و و به عنوان خلاء جدی احساس می شود.
بنا بر برخی آمارها در حال حاضر از ۱۳۵۹ شهر کشور تنها ۲۵۰ شهر به دفاتر و شعب کارگزاری های بورس دسترسی دارند، بر این اساس توسعه دفاتر و شعب کارگزاری دلیران پارس از برنامه ها و اولویت های اصلی بوده و تا پایان سال توسعه دفاتر تا رسیدن به۵۰ شعبه فعال در سراسر کشور در دستور کار خواهد بود.
کارگزاری چیست؟ آشنایی با عملکرد شرکت های کارگزاری
چرا آشنایی با شرکت های کارگزاری مهم است؟ شرکت های کارگزاری چه خدماتی ارائه می کنند؟ در ادامه به توضیح کامل شرکت های کارگزاری و نحوه عملکرد و وظایف آن ها می پردازیم.
درگذشته پول و کالا اصلی‌ترین سرمایه‌های مردم به شمار می‌آمدند و بانک‌ها به عنوان مراکز اصلی حفظ و افزایش سرمایه شناخته می‌شدند. اما امروزه بیمه، بانک و بورس به عنوان مثلث اصلی اقتصاد هر کشور شناخته می‌شوند. اکنون نزدیک به دو دهه است که شرکت‌های کارگزاری به عنوان یکی دیگر از قطب‌های افزایش سرمایه رشد نسبی پیدا کرده‌اند. کارگزاریها امروزه به یکی از مهم‌ترین مهره‌های بازار معاملات و سرمایه تبدیل شده‌اند که با ایجاد ارتباط میان خریداران و فروشندگان در این بازار، امکان افزایش سرمایه کلی کشور را بیشتر می‌کنند. اما واقعاً شرکت کارگزاری چیست و چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟
شرکت کارگزاری چیست؟
شرکت کارگزاری به نهادی گفته می‌شود که با کسب مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار و عضویت در کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار به فعالیت قانونی در بازار بورس می‌پردازند. کارگزاریها و کارگزاران در واقع وکلای سرمایه‌گذاران و واسطه میان فروشندگان و خریداران سهام، کالا، اوراق بهادار و اوراق مبتنی بر کالا در این بازار هستند که در ازای هر معامله، مبلغی را به عنوان کارمزد از طرفین دریافت می‌کنند.
لازم به ذکر است که این مبلغ بعد از جوش خوردن معامله و تکمیل آن از شما دریافت می‌شود. بنابراین، در صورت ثبت سفارش معامله و عدم موفقیت آن، مبلغی از شما کسر نمی‌شود. بسیاری از امور بازار بورس توسط کارگزاریها تسهیل پیدا می‌کنند. این شرکت‌ها دانش خود را در اختیار عموم سرمایه‌گذاران (این سرمایه‌گذاران می‌توانند از هر قشر جامعه و دارای هر شغلی باشند) قرار می‌دهند تا تازه واردان و غیر حرفه‌ای‌های دنیای سرمایه‌گذاری نیز قادر به فعالیت در این زمینه باشند.
به این ترتیب، با ارائه خدماتی مانند آموزش و مشاوره آماتورها را به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای تبدیل می‌کنند و با ارائه صندوق سرمایه‌گذاری مشترک امکان سرمایه‌گذاری با کمترین ریسک و بدون نیاز به دانش مدیریت سرمایه را در اختیار همگان قرار می‌دهند. بنابراین، انتخاب یک کارگزاری مناسب با کارگزاران حرفه‌ای از اهمیت بالایی برخوردار است.
آیا مراجعه حضوری به کارگزاری ضروری است؟
همان طور که برای افتتاح حساب در یکی از شعب بانک موردنظر خود به مراجعه حضور و ارائه مدارک و مشخصات شما نیاز است، قدم گذاشتن در بازار بزرگ بورس نیز به گذراندن این پروسه نیاز دارد.
ملزومات ثبت نام در شرکت کارگزاری چیست؟
ابتدا لازم است در سامانه سجام ثبت نام کنید، سپس با مراجعه حضوری به کارگزاری موردنظر و ارائه مدارک شناسایی و کارت ملی، کد بورسی خود را دریافت کنید. اکنون با در دست داشتن این کد معاملاتی می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری در بورس کنید.
همچنین به تازگی امکان ثبت نام و ارائه مدارک شناسایی به صورت اینترنتی و سپس دریافت کد بورسی با مراجعه کارکنان کارگزاری به آدرس ثبت شده نیز برای متقاضیان ایجادشده است.
لازم به ذکر است که ثبت نام در کارگزاریها به صورت رایگان انجام شده و تنها مبلغی به منظور ثبت نام در سامانه سجام از شما دریافت می‌شود. از این مرحله به بعد شما می‌توانید با ثبت سفارش در سامانه کارگزاری خود به معامله در بازار بورس بپردازید. بنابراین، مراجعه حضوری شما در مراحل بعد از ثبت نام الزامی نیست.
راهنمای کامل ثبت نام در سامانه سجام را می توانید در مقاله سجام چیست بخوانید
نقش کارگزاری در بازار در معاملات بازار سهام
همان طور که بیان شد، کارگزاری پل ارتباطی بین خریدار و فروشنده سهام در بازار شلوغ بورس است. در واقع شما اگر بخواهید فعالیت خود را در بازار بورس آغاز کنید، حتماً به وجود یک شرکت کارگزاری مطمئن نیاز دارید. این شرکت‌ها با یافتن خریدار برای فروشندگان و بالعکس، میلیون‌ها معامله را به صورت روزانه انجام داده و آمار دقیقی از تعداد و قیمت‌های سهام معامله شده را به ثبت می‌رسانند. به این ترتیب، داده‌های دقیقی در اختیار کلاینت‌های کارگزاری قرار می‌گیرد و پیش‌بینی درست روند بازار بورس برای آنها ممکن می‌شود.
اگر این حجم بالای معامله که روزانه انجام می‌گیرد به صورت حضوری و بدون وجود کارگزاریها انجام می‌شد، قطعاً هرج و مرجی غیرقابل کنترل را ایجاد می‌کرد. در واقع کارگزاران می‌توانند بدون نیاز به حضور شما و به نمایندگی از شما به خرید یا فروش سهام و اوراق بهادار شما بپردازند. عرضه اولیه (پذیره‌نویسی) و سبدگردانی اوراق بهادار و مدیریت آنها را می‌توان با خیال آسوده به دست کارگزاران باتجربه و دانش آموخته در مسائل مالی و افزایش سرمایه سپرد. این شرکت‌ها با ارائه مشاوره و دوره‌های حضوری یا غیرحضوری آموزشی به راهنمایی کلاینت‌ها برای سودآوری می‌پردازند.
کارگزاریها چه خدماتی ارائه می‌دهند؟
اکنون که می‌دانید اصلی‌ترین وظیفه شرکت کارگزاری چیست و چه نقش مهمی در بازار بورس و اقتصاد کشور ایفا می‌کند، لازم است با توجه به نکات زیر به انتخاب کارگزاری موردنظر خود بپردازید.
خدمات شرکت‌های کارگزاری معمولاً مشابه یکدیگر هستند. اما کیفیت و میزان ارائه خدمات از جانب یک شرکت کارگزاری است که موجب بهتر بودن و امتیاز بالاتر برخی از آنها در رتبه بندی‌های سالانه می‌شود. تمامی خدمات شرکت‌های کارگزاری شامل موارد زیر هستند:
انجام انواع معاملات
خرید و فروش سهام، اوراق بهادار، اوراق بدهی، معاملات آتی ، حق تقدم سهام، اوراق مشتقات و . در بازارهای مختلفی مانند بورس، فرا بورس، بورس انرژی و کالا که کارگزاری برای امکان فعالیت در هر یک از آنها نیاز به مجوز دارد. شما در بازار بورس می‌توانید به خرید و فروش اوراق بهادار یا سهام شرکت‌ها و کارخانه‌های فعال در زمینه انرژی مانند نفت، برق و . بپردازید و در بازار بورس کالا به خرید و فروش کالاهایی مانند فلزات، محصولات کشاورزی، پتروشیمی و . مشغول شوید. حضور کارگزاری شما در بازار بورس مشتقات به شما این امکان را می‌دهد تا قرارداد آتی ببندید و با معامله اوراق مبتنی بر دارایی پایه مانند طلا، گندم و . به افزایش سرمایه خود بپردازید. این معاملات می‌توانند به صورت حضوری یا اینترنتی انجام بگیرند.
همان طور که پیش‌تر بیان شد، یک شرکت کارگزاری خدماتی مانند مشاوره و آموزش در زمینه بورس و مدیریت سرمایه را نیز به کلاینت‌های خود ارائه می‌دهد. این کلاینت‌ها ممکن است از هر قشر جامعه و با هر سطح دانشی باشند. این آموزش‌ها و مشاوره‌ها به صاحب سرمایه کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری به سرمایه‌گذاری بپردازد و سود خود را افزایش دهد. با این حال، ممکن است کارگزاری شما ارائه مشاوره را تنها برای سرمایه‌های میلیاردی در نظر داشته باشد. بنابراین، بهتر است یک کارگزاری با خدمات برابر برای تمامی کلاینت‌ها یا سرمایه‌گذاران را انتخاب کنید که بدون توجه به میزان سرمایه مشاوره مفید و کاربردی را به شما ارائه دهد.
یکی از جذاب‌ترین خدماتی که یک شرکت کارگزاری می‌تواند در اختیار کلاینت‌های خود قرار دهد، در نظر گرفتن اعتبار معاملاتی برای آنها است. اعتبار معاملاتی مشابه وام دادن به سرمایه‌گذاران است. این خدمات می‌تواند با توجه به میزان گردش معاملاتی یا حتی به منظور افزایش کاربران کارگزاری بدون در نظر داشتن سطح گردش معاملاتی انجام شود.
اما در این میان نفع شرکت کارگزاری چیست؟
برخی از این شرکت‌ها این خدمات را حتی به تازه‌واردان نیز ارائه می‌دهند. این می‌تواند به افزایش سودآوری شما بدون آوردن سرمایه نقدی و افزایش دریافت کارمزد از جانب کارگزاریها کمک کند.
پیش‌تر ذکر شد که روش کسب درآمد یک شرکت کارگزاری چیست و کارمزدها تنها بابت معاملات موفق و ثبت شده از شما کلاینت‌ها دریافت می‌شوند. این میزان کارمزد از جانب سازمان بورس تصویب و به کارگزاریها ابلاغ می شوند. با این حال، برخی کارگزاریها با اعمال تخفیف‌های ویژه و کاهش میزان کارمزد خود به جذب کلاینت‌های بیشتر می‌پردازند. به این ترتیب، مشتریان آنها و سطح معاملات انجام گرفته بیشتر می‌شود. تخفیف‌های معاملاتی درواقع ترفند جذابی است که می‌تواند مشتریان بیشتری را به سمت شرکت کارگزاری جذب کند و موجب سودآوری برای هر دو آنها شود.
سبدگردانی (مدیریت پورتفو)
سبدگردانی یا مدیریت پورتفو یکی دیگر از خدماتی است که اکثر کارگزاریها آن را به کلاینت‌های خود ارائه می‌دهند. سرمایه‌گذارانی که وقت یا دانش کافی برای مدیریت سرمایه و سهام خود را ندارند، این وظیفه را به کارگزاری خود که دانش و تجربه کافی برای حفظ و افزایش آن را دارد محول می‌کنند. سبد سهام و سرمایه کلاینت با توجه به میزان سرمایه و ریسک‌پذیری وی پر شده و توسط کارگزاران به طور دقیق مدیریت می‌شود. وضعیت این پرتفو به طور منظم به سرمایه‌گذار گزارش می‌شود. این امر با بستن قراردادهای سالانه‌ای میان مشتری و کارگزاری انجام می‌شود که مجوز آن توسط کارگزاری از سازمان بورس دریافت شده است. سبد گردان درصدی از سود سبد (که در قرارداد میزان آن مشخص و ثبت شده است) را به عنوان کارمزد خود از شما دریافت می‌کند.
عملکرد شرکت‌های کارگزاری چگونه است؟
عملکرد شرکت‌های کارگزاری بسیار پیچیده‌تر از یک واسطه‌گری ساده میان خریداران و فروشندگان سهام و اوراق بهادار است.
کارگزاریها با عملکرد خود موجب تطابق عرضه و تقاضا در بازار بورس می شوند و این بازار را با ثبت و ارائه داده‌های دقیق کاملاً شفاف‌سازی می‌کنند.
اعلام تعداد معاملات، سهام موجود، قیمت ها سهام، کالا و اوراق مختلف و همچنین تعداد خریداران و فروشندگان حاضر در بازار برخی دیگر از خدماتی است که توسط شرکت‌های کارگزاری باهدف شفاف‌سازی معاملات بازار بورس انجام می‌گیرند.
شرکت های کارگزاری با انتخاب کارگزاران دارای گواهینامه‌های حرفه‌ای از صلاحیت و آشنایی آنها با قوانین و روش‌های مختلف مدیریت مالی و افزایش سرمایه اطمینان حاصل می‌کنند و امنیت سرمایه شما را افزایش می‌دهند.
قوانین نظارتی متعددی بر شرکت‌های کارگزاری و پرسنل حکم فرما هستند که نظارت مناسب بر امور آنها را میسر می‌سازند. اما راه دسترسی حضوری به شرکت کارگزاری چیست؟
توجه داشته باشید که کارگزاری شما همواره باید امکان دسترسی حضوری را برای سرمایه‌گذاران مهیا کند. بنابراین، کارگزاریها همواره یک شعبه، دفتر، تالار معامله یا نمایندگی در پایتخت و شهرستان‌های کشور دارند که امکان مراجعه حضوری برای تمام مشتری‌ها وجود داشته باشد.
تمام کارگزاری‌هایی که می‌شناسیم دارای مجوز رسمی از سازمان‌های مربوطه هستند. اما انتخاب از میان آنها به دلیل کیفیت خدمات، دانش سودآوری کارگزاران و نحوه پاسخگویی به سرمایه‌گذاران است که باعث ایجاد تفاوت‌های اساسی میان شرکت‌های مختلف می‌شود. شما می‌توانید کارگزاری خود را با توجه به رتبه‌بندی‌های سالانه و تجربه سایر سرمایه‌گذاران از مشتری‌مداری شرکت‌های مختلف انتخاب کنید. در انتخاب خود همچنین به سیستم‌های پاسخگویی، نحوه و سرعت پاسخگویی، کیفیت مشاوره، سیستم معاملات آنلاین، خدماتی مانند تخفیف و اعتبار معاملاتی، میزان برقراری ارتباط و امکان مراجعه حضوری و . دقت کنید.
با توجه به مطالب بیان شده، حال می‌توان گفت که یک شرکت کارگزاری چیست. شرکت کارگزاری در واقع پل ارتباطی میان خریدار و فروشنده است و می‌تواند خرید و فروش اوراق بهادار، کالا، اوراق مبتنی بر کالا و سهام شما را میسر سازد. شما می‌توانید خدماتی مانند انجام معاملات، مشاوره، آموزش، مدیریت پورتفو و . را به منظور افزایش سودآوری خود از شرکت‌های کارگزاری مختلف دریافت کنید.
در گفت‌وگو با محمد قاسمی درباره شکسته‌شدن انحصار صدور مجوز کارگزاری مطرح شد / نوآوری؛ رمز توسعه بازار سرمایه
عصر تراکنش ۵۰ / سازمان بورس و اوراق بهادار در تصمیمی جدید با هدف ایجاد بازاری رقابتی با صدور مجوز برای کارگزاری‌های جدید موافقت کرده است. آیا این اقدام می‌تواند زنجیره انحصار در کارگزاریها را بشکند؟ گرچه نزدیک به ۵۴ سال از آغاز به کار نخستین کارگزاری‌های بورسی در ایران می‌گذرد، اما بسیاری دهه ۸۰ را نقطه‌عطف فعالیت آنها می‌دانند؛ دهه‌ای که با تصویب قانون بازار اوراق بهادار روند واقعی دادودستد در بازار سرمایه شکل گرفت و مجوزها به کارگزاری‌های جدید اعطا شد. تا آنجایی که تعداد کارگزاری‌های بورس به ۱۰۸ کارگزاری رسید. اما از سال ۱۳۸۸ نه بر تعداد این کارگزاریها افزوده شد و نه از آنها کاسته شد؛ چراکه به دلایل مختلف به مدت ۱۲ سال با هیچ‌یک از درخواست‌های تأسیس شرکت کارگزاری در ایران موافقت نشد؛ سیاستی که به اعتقاد برخی فعالان به انحصارگرایی در کارگزاری‌های بورسی دامن زده است. اما برخی معتقدند که وجود بیش از یکصد کارگزاری نمی‌تواند عاملی برای انحصاری‌شدن کارگزاریها باشد، بلکه آنچه بازار سرمایه را به سمت انحصار در کارگزاریها می‌کشاند، ساختارهای فکری موجود در نهادهای تصمیم‌گیرنده این بازار است که مانع پیشرفت کارگزاریها می‌شود.
در یک سال گذشته ایرانیان بیشتری با کارگزاریها آشنا شده‌اند؛ شرکت‌های واسطی که گرچه نزدیک به نیم‌قرن، کار معامله‌گری در بازار سرمایه ایران را برعهده داشته‌اند، اما در سال‌های اخیر به واسطه تصمیم دولت برای جذب سرمایه‌های مردم در بازار سرمایه نقش پررنگ‌تری را ایفا کرده‌اند. البته این نقش‌آفرینی کارگزاریها در بازار سرمایه سبب شده نقص‌ها، کاستی‌ها و مشکلات بیش از پیش به چشم آیند. انحصاری‌شدن معاملات بورسی به مدت ۱۲ سال در ۱۰۸ کارگزاری از جمله نقص‌هایی است که در بازار سرمایه ایران وجود دارد. نقصی که سبب شده بازار سرمایه همچنان کوتاه‌قد و نحیف باقی بماند. اما علت محدود ماندن تعداد کارگزاریها در ایران عدم موافقت متولیان بازار سرمایه با اعطای مجوز به شرکت‌های جدید بوده است.
سیر اعطای مجوز کارگزاریها در ایران
کارگزاریها تقریباً همزمان با تأسیس بورس تهران در سال ۱۳۴۶ فعالیت خود را در بازار سرمایه ایران آغاز کردند. در آن سال‌ها شمار کارگزاری‌های فعال در این بازار به ۱۳ شرکت می‌رسید که عمدتاً همه آنها بانکی بودند و خبری از کارگزاری‌هایی که در زمینه کالا، اوراق بهادار و انرژی فعال باشند، نبود. هرچند تعداد کارگزاریها در سال‌های بعد به‌تدریج افزایش یافت و حتی مجوز فعالیت کارگزاری بخش خصوصی نیز صادر شد، اما در مجموع شمار آنها تا قبل از انقلاب ۱۳۵۷ تنها به ۲۶ کارگزاری نهادی و سه کارگزاری خصوصی می‌رسید.
در سال‌های بعد از انقلاب در یک دوره معاملات کارگزاریها از رونق افتاد، به‌طوری که حجم معاملات تا سال ۱۳۶۷ در حد صفر بود و طبیعتاً هیچ شرکتی به‌عنوان واسطه‌گر معاملات بورسی، به ورود به بازار سرمایه تمایل نداشت. اما از سال ۱۳۶۷ به بعد و به‌خصوص در دهه ۷۰، بورس جان تازه‌ای گرفت. مجوزهای جدیدی از سوی سازمان کارگزاران بورس به کارگزاران اعطا شد. هفت کارگزاری خصوصی به فهرست کارگزاران اضافه و به همراه هشت کارگزاری نهادین، معاملات بورسی از سرگرفته شد.
اما اصل معاملات و ایجاد روند واقعی در دادوستدها از دهه ۸۰ آغاز شد. زمانی که قانون بازار اوراق بهادار به تصویب رسید و ساختار بازار سرمایه تغییر کرد. با این تغییر ساختار، قطار صدور مجوز فعالیت کارگزاریها با سرعت زیادی روی ریل به حرکت درآمد؛ تا آنجا که شمار کارگزاریها به ۱۰۸ شرکت رسید؛ کارگزاری‌هایی که تنها در یک حوزه فعال نبودند. حالا از میان ۱۰۸ کارگزاری، ۱۰۶ شرکت در بورس اوراق بهادار، ۸۸ شرکت در بورس کالا، ۱۰۵ شرکت در فرابورس، ۶۲ شرکت در بورس انرژی، ۲۰ شرکت صرفاً در بازار اوراق بهادار، دو شرکت صرفاً در بازار کالایی و ۸۶ شرکت در هر دو بازار فعال هستند.
چرا اعطای مجوز به کارگزاریها متوقف شد؟
اما روند اعطای مجوز به کارگزاریها از سال ۱۳۸۸یعنی در دومین دوره ریاست علی صالح‌آبادی بر مسند ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار دولت دهم متوقف شد، اما دلیل اتخاذ این سیاست چه بود؟ به گفته محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار، نداشتن ظرفیت بازار سرمایه برای پذیرش کارگزاری‌های بیشتر و نظارت بهتر بر عملکرد شرکت‌ها از جمله دلایلی است که سبب شده نزدیک به ۱۲ سال از صدور آخرین مجوزهای کارگزاری بگذرد. به گفته او، متولیان و تصمیم‌گیران پیشین سازمان بورس بر این عقیده بودند که هرچه تعداد شرکت‌های کارگزاری کمتر باشد، نظارت بر عملکرد آنها نیز آسان‌تر است. دلایلی که از نظر بسیاری از فعالان حوزه کارگزاری و بورس از جمله محمد قاسمی، مدیرعامل شرکت توسعه فناوری مالی مزدکس، غیرکارشناسی است. او می‌گوید: «عموماً متولیان، بورس ایران را با بورس مالزی مقایسه می‌کنند. بازاری که چندین برابر بزرگ‌تر از بازار سرمایه ایران است، اما تنها حدود ۳۵ کارگزار دارد.»
اما به گفته مدیرعامل شرکت توسعه فناوری مالی مزدکس، آنچه سبب شده متولیان بورس بتوانند بر عملکرد بازار سرمایه مالزی نظارت داشته باشند، تعداد محدود کارگزاریها نیست؛ بلکه نوع نظارت و تعریف درست شاخص‌های عملکردی بر این بازار است؛ نظارتی که در ایران به‌صورت فردی و چشمی انجام می‌شود، اما در کشورهای دیگری همچون مالزی به‌صورت سیستمی و مکانیزه صورت می‌گیرد. قاسمی می‌گوید: «در دنیای مالی امروز، سیستم‌ها و نرم‌افزارها وظیفه کنترل‌ها و نظارت‌ها بر بازارهای سرمایه را بر عهده دارند و افراد تنها سیستم‌ها و نرم‌افزارها را طراحی و اجرا می‌کنند. اما از آنجایی که در ایران عموماً سیستم‌ها کار نظارت را بر عهده ندارند، به‌اجبار برای هر کدام از کارگزاریها یک یا چند کارشناس مسئول جهت نظارت بر معاملات و عملیات کارگزاریها در نظر گرفته می‌شود. از همین روست که کار نظارت سخت خواهد بود؛ چه ۳۵ کارگزاری در بازار سرمایه وجود داشته باشد، چه صدها!»
فصل نوی بازار سرمایه با حضور کارگزاری‌های جدید
با وجود مخالفت تصمیم‌گیران پیشین سازمان بورس با فعالیت کارگزاری‌های جدید در این بازار، اما به‌تازگی فصل جدیدی در دفتر بورسی ایران باز شده است. حالا پس از ۱۲ سال، محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از صدور مجوز جدید به یک کارگزاری خبر داده و گفته است: «تاکنون درخواست‌های زیادی برای تأسیس شرکت کارگزاری دریافت شده که طبق آمار بالغ بر ۳۰ درخواست است، اما در مرحله اول، چهار درخواست بررسی شده است. از این چهار درخواست یک مورد به تصویب رسیده که پس از آماده‌سازی و فراهم‌شدن امکانات و مقدمات لازم توسط مؤسسان آن، در آینده نزدیک مجوز دریافت خواهند کرد.»
بر اساس آنچه رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بیان کرده، از بین این چهار درخواست، یک مورد به‌دلیل نداشتن شرایط لازم رد و دو مورد دیگر نیز با هدف رفع اشکالات، برگشت داده شده تا متقاضیان با رفع نقایص پرونده‌شان، بار دیگر بتوانند شانس خود را امتحان کرده و در فرایند امتیازدهی، امتیازات لازم را به دست آورند.
اما به گفته او، آغاز دوباره صدور مجوز به کارگزاریها، پایانی بر انحصارگری و شکست زنجیره‌ای است که برای بیش از یک دهه در ایران شکل گرفته و سبب شده بازار سرمایه از توسعه بازبماند. حالا به اعتقاد رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با ورود کارگزاری‌های جدید نه‌تنها کیفیت کارگزاریها ارتقا می‌یابد، بلکه بازار سرمایه رشد خواهد کرد. او می‌گوید: «از جمله مزایای مهم تأسیس کارگزاری‌های جدید این است که آنها با خود ایده‌های جدید می‌آورند. ایده‌ها و خدمات جدیدی که بازار سرمایه، امروز به آنها نیازمند است.» اما آیا به صرف صدور مجوز برای شرکت‌های جدید، داستان انحصار کارگزاریها در بازار سرمایه ایران به پایان می‌رسد؟
محمد قاسمی معتقد است برای آنکه بتوان به این سؤال پاسخ داد، ابتدا باید هدف از شکست انحصار را در بازار سرمایه مشخص کرد. به گفته او، هدف از برداشتن انحصار و ایجاد بازار رقابتی در هر بازاری افزایش کیفیت خدمات و کاهش هزینه دسترسی و گسترش بازار است؛ هدفی که تنها با اعطای مجوز به کارگزاریها محقق نمی‌شود. مدیرعامل شرکت توسعه فناوری مالی مزدکس می‌گوید: «تا سال گذشته ساختار بازار سرمایه به گونه‌ای بود که کارگزاری‌هایی که ساختمان بزرگ‌تر، تعداد پرسنل و شعب بیشتر و روابط قوی‌تری با سرمایه‌گذاران بزرگ داشتند، مشتری بیشتری جذب می‌کردند. اما از اوایل سال ۱۳۹۹ که احراز هویت آنلاین از طریق سامانه سجام آغاز شد و تعداد معاملات خُرد بازار سرمایه به‌شدت افزایش یافت، ساختار بازار سرمایه تغییر کرد. به این معنا که امروزه کارگزاری‌هایی موفق‌ترند که سیستم‌های الکترونیکی قوی‌تر، پایدارتر و به‌روز‌تری دارند و پشتیبانی بهتری از مشتریان به عمل می‌آورند و خدمات متمایز‌تر و کامل‌تری بر بستر الکترونیکی ارائه می‌دهند. پس رقابت به سمت حوزه دیجیتال متمایل شده و کارگزاری‌هایی که بتوانند در حوزه دیجیتال گام‌های مؤثرتری بردارند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به دست آورند.»
او می‌گوید: «حتی اگر مجوزهای جدیدی برای ورود کارگزاری‌های جدید به بازار سرمایه صادر شود، تا زمانی که درهای نوآوری، خلاقیت و فناوری به روی بازار سرمایه بسته است و قوانین و مقررات و ابزارهای مالی به‌روز نشوند، رشد و توسعه‌ای در این حوزه پدید نخواهد آمد.»
وجود ساختار و قوانین نامناسب در بازار سرمایه
اما چه دلیلی باعث می‌شود که درهای نوآوری، خلاقیت و فناوری به روی بازار سرمایه بسته باشد و کارگزاریها را از توسعه عقب بیندازد؟ رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، انحصار را دلیل اصلی این امر می‌داند و معتقد است با برداشته‌شدن سد مجوز می‌توان نوآوری و خلاقیت را در کارگزاریها زنده کرد.
گرچه محمد قاسمی، مدیرعامل شرکت توسعه فناوری مالی مزدکس معتقد است که عدم اعطای مجوز به کارگزاریها یا بالا بردن هزینه دریافت مجوز با تعیین شرایط غیرمنطقی چون داشتن شعب، متراژ اداری ۵۰۰ متری و ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه، خود سبب ایجاد انحصار در کارگزاریها می‌شود، اما با این حال می‌گوید که انحصار چندانی از نظر تعداد کارگزاریها در ایران وجود ندارد، بلکه آنچه بازار سرمایه در حوزه کارگزاریها با آن روبه‌رو است، ساختار و قوانین نامناسب در بازار سرمایه است که رقابت در خدمت‌رسانی به مشتریان را با مشکل مواجه کرده است.
او با اشاره به شرایط غیرمنطقی و غیرلازم تعیین‌شده برای متقاضیان دریافت مجوز کارگزاری در ایران می‌گوید: «زمانی که رقابت کارگزاریها در بازار سرمایه بر سر ارائه هرچه بهتر و بیشتر خدمات بر بستر دیجیتال به مشتریان است، باید برخورداری از زیرساختهای نرم‌افزاری و امنیتی، مانیتورینگ، تیم حرفه‌ای نرم‌افزاری و آشنایی به بازار مالی به‌عنوان شرایط اصلی دریافت مجوز کارگزاری مورد توجه متولیان بازار سرمایه قرار بگیرد. در نتیجه باید ساختار مالی کارگزاریها و سایر ارکان بازار از مدل سنتی به ساختار فناوری مالی تغییر کند.»
معاملات میلیاردی مجوز کارگزاری
اما به حتم تغییر ساختار مالی کارگزاریها از مدل سنتی به نوین، منتقدان و مخالفان بسیاری خواهد داشت. مخالفت با صدور مجوز به مدت ۱۲ سال از یک سو و سختی دریافت آن از سوی دیگر سبب شده مجوز کارگزاری به یک کالای باارزش تبدیل شود و خریدوفروش مجوز کارگزاری در ایران رونق گیرد؛ مجوزهایی که به گفته محمد قاسمی، مدیرعامل شرکت توسعه تعداد کارگزاری‌های فعال فناوری مالی مزدکس ۷۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان در یک سال گذشته معامله شده است.
حالا با موافقت سازمان بورس با صدور مجوز به شرکت‌های جدید، قیمت مجوزهایی که در بازار معامله می‌شوند، کاهش یافته است، اما شرط داشتن ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه برای تأسیس کارگزاری جدید، همچنان عده‌ای را از تلاش برای دریافت مجوز کارگزاری منصرف می‌کند؛ چراکه همچنان هزینه دریافت مجوز بالاست. مجوزی که باید در اصل بدون هزینه باشد، اما گرانی دریافت این مجوز و رونق‌گرفتن خریدوفروش آن، بازار سرمایه را با چالش روبه‌رو کرده و زنجیره انحصار را گسترش داده است. به گفته محمد قاسمی، از میان ۱۰۸ کارگزاری موجود در ایران، شاید تنها کمتر از ۲۰ کارگزاری به مفهوم واقعی فعالیت متناسب با این صنعت را ارائه می‌دهند. این به معنای راکد ماندن مجوزها برای یافتن مشتریان تعداد کارگزاری‌های فعال تعداد کارگزاری‌های فعال بهتر جهت فروش آن به قیمت بالاتر است.
گرچه سازمان بورس اعطای مجوز به کارگزاری‌های جدید را در دستور کار قرار داده، اما به نظر می‌رسد این کار نیز نمی‌تواند چالش مجوزهای راکدمانده را حل کند. قاسمی می‌گوید: «متولیان بازار سرمایه در ایران به جای آنکه جلوی مجوز کارگزاری‌های جدید را برای افزایش ظرفیت بازار بگیرند، باید مجوز کارگزاری‌های غیرفعال یا کم‌کار را لغو کنند.» به گفته او، در کشورهایی مانند آلمان دریافت مجوز سخت نیست، اما اگر شرکتی نتواند فعالیت لازم را انجام دهد، هم نهاد ناظر و هم بازار آن را حذف می‌کنند.
به اعتقاد قاسمی، گشوده‌شدن درهای مجوزدهی به روی شرکت‌ها می‌تواند به رقابتی‌شدن بازار سرمایه در ایران کمک کند، اما این کار به‌تنهایی کافی نیست؛ «سازمان بورس باید برای شرکت‌هایی که وارد عرصه واسطه معامله‌گری در بازار سرمایه می‌شوند، اهدافی چون تهیه زیرساختهای سیستمی یا سهم بازار و همچنین شاخص‌های مدیریت ریسک و رضایت مشتریان را در بازه زمانی مشخص تعیین کند و در صورتی که کارگزاری نتواند به این اهداف دست یابد، باید مجوزش لغو یا خدمات‌دهی‌اش محدود شود. تنها در این صورت است که صرف داشتن مجوز ارزش محسوب نخواهد شد و فکر فروش مجوز از سر دارندگان آن خارج می‌شود.»
عدم تقویت بنیه رقابتی در بازار نیز بر مجوزمحور بودن کارگزاریها دامن زده و سبب شده کارگزاریها رشد و توسعه نیابند و به کارگزارانی موفق در بازار سرمایه ایران تبدیل نشوند. محمد قاسمی در این‌باره می‌گوید: «نزدیک به ۷۰ درصد از ۱۰۸ شرکت کارگزاری در ایران بسیار کوچک هستند و نتوانسته‌اند سهم مناسبی از بازار کسب کنند. در حالی که وجود بنیه رقابتی در نهادهای مالی سبب می‌شود کارگزاریها برای حضور در بازار سرمایه تلاش کنند و با تبدیل‌شدن به هلدینگ‌های خدمات مالی، زنجیره خدمات مالی خود را کامل کنند.»
تفکری که به انحصارگرایی کارگزاریها دامن می‌زند
اما شکستن زنجیره انحصارگری در کارگزاریها به این آسانی نیست. نبود بنیه رقابتی در بازار سرمایه که به جلوگیری از پیشرفت این بازار و حتی کارگزاریها منجر شده، همه یک منشاء یکسان دارند؛ سیستم فکری که این بازار را هدایت می‌کند و به جای سوق‌دادن کارگزاریها به رقابت در ارائه خدمات الکترونیکی و دیجیتال، رقابت در بازار را در تعداد کارگزاریها می‌بیند.
قاسمی می‌گوید: «اگرچه حدود ۹۰ درصد از معاملات در بازار سرمایه ایران به‌صورت الکترونیکی و در بستر برخط انجام می‌شود، اما ساختارهای فکری و تصمیم‌گیری از این فضای آنلاین دور هستند؛ چراکه نظارت بر عملکرد کارگزاریها و سایر نهادهای مالی به‌صورت سلیقه‌ای و چشمی اعمال می‌شود و همچنان متولیان اعتقادی به سیستمی‌شدن این نظارت ندارند.»
به اعتقاد مدیرعامل شرکت توسعه فناوری مالی مزدکس، این وضعیت پیچیده و متناقض حاصل ساختارهای فکری نهادهای مالی و سازمان بورس است؛ نهادهای تأثیرگذار در بازار سرمایه که سیاست‌گذاری‌های ناشی از ساختار فکری‌شان به انحصارگرایی کارگزاریها و سایر نهادهای مالی دامن می‌زند؛ «کانون کارگزاران بیشتر به‌دنبال حفظ شرایط موجود است، در حالی که اصل رشد کارگزاریها و بازار در رقابت است. کانون کارگزاران می‌تواند با تسهیل ورود شرکت‌های فناوری به بازار سرمایه به این رقابت کمک کند. در صورتی که با ایجاد دست‌انداز برای ورود شرکت‌های فناوری به بازار سرمایه و حفظ کارگزاری‌های موجود نمی‌توان کمکی به رشد کارگزاریها کرد.»
قاسمی می‌افزاید: «در سال‌های اخیر بسیاری از شرکت‌های فناوری قصد ورود به بازار سرمایه را به‌عنوان نهاد مالی داشتند، ولی نهادهای ذی‌ربط با ایجاد دست‌اندازهایی مانع ورود آنها به بازار سرمایه شدند.» به گفته او، ترس نهادها از این است که شرکت‌ها سهم قابل توجهی از بازار سرمایه به دست آورند؛ به همین دلیل مانع ورود آنها به حوزه کارگزاری می‌شوند.
هرچند سازمان بورس و اوراق بهادار توسعه این بازار را در اولویت کاری خود قرار داده‌اند و دست به اجرای سیاست‌هایی از جمله اعطای مجوز به کارگزاری‌های جدید زده‌اند، اما پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که با تفکر سنتی تصمیم‌گیران، توسعه کارگزاریها و بازار سرمایه عملی محال است؛ تفکری که نمی‌گذارد بازاری نوآور شکل گیرد و به رشد بازار سرمایه و رشد اقتصاد ایران منجر شود.
نگاهی به کارگزاری‌های سازمان تامین اجتماعی
کارگزاری‌های تامین اجتماعی، به عنوان حلقه‌های واسط بین شعبه‌های تامین اجتماعی و بیمه‌شدگان، ذی‌نفعان و مخاطبان قرار دارند که با هدف جلوگیری از گسترش بدنه اجرایی سازمان و همچنین تسهیل ارائه خدمات به بیمه‌شدگان تاسیس شده‌اند.
به گزارش آتیه آنلاین، سازمان تامین اجتماعی تاکنون مجوز تاسیس ۳۵۰ کارگزاری را در کشور صادر کرده که از این تعداد تقریبا ۳۱۵ کارگزاری فعال و بقیه در حال راه‌اندازی هستند.
در حال حاضر ۱۸ وظیفه از وظایف سازمان تامین اجتماعی به کارگزاریها واگذار شده است و البته در برنامه‌های سازمان تامین اجتماعی است که این واگذاری‌ها تا ۲۲ وظیفه افزایش پیدا کند.
اهداف تشکیل حلقه‌های واسط
بنا به تعریف حقوقی، کارگزاری رسمی تشکیلاتی است که به صورت حقیقی یا حقوقی، برای پیگیری و حصول هدف‌ها و برنامه‌هایی که در آیین‌نامه تعریف شده است تشکیل می‌شود. اهداف اصلی تاسیس کارگزاری‌های سازمان تامین اجتماعی اموری مانند «روان‌سازی فعالیت‌ها، ارتقاء سطح رضایت‌مندی در مخاطبان، صرفه و صلاح اقتصادی و نیز تعمیم و توسعه بیمه‌شدگان از طریق انجام فعالیتهای بازاریابی» بوده است. به عبارت دیگر کارگزاری‌های سازمان تامین اجتماعی با هدف جداسازی این سازمان از فعالیتهای تصدی‌گری و پرداختن به امور مهم و دارای اولویت بالاتر تاسیس شده‌اند تا ضمن نظام‌مند کردن سیاست برون‌سپاری و واگذاری فعالیت‌ها، مقوله بیمه‌های اجتماعی در جایگاه علمی ویژه آن به نحوی که قابل آموزش باشد، قرار گیرد و اشاعه آن در جامعه منجر به اشتغال و تولید شود. همچنین یکی دیگر از اهداف تاسیس کارگزاری‌های این بود تا محل برخورد اولیه و نقطه تماس سازمان با مخاطبان نظیر کارفرمایان و بیمه‌شدگان از واحدهای اجرایی به محل کار آنان انتقال پیدا کند که البته یکی از نتایج آن جلوگیری از اتلاف وقت و رفت‌وآمدهای درون شهری بوده است. ارتقاء نظام پاسخگویی سازمان در برابر مراجع نظارتی، مقامات محلی، حقوقی و غیره، ایجاد سازوکارهای قوی نظارتی در زمینه امور بیمه‌گری و همچنین ایجاد ساختار منظم و منسجم مشاوره در حوزه بیمه‌های اجتماعی به گونه‌ای که امکان بهره‌گیری از تسهیلات مشاوره‌ای جهت آحاد بیمه شدگان اصلی و تبعی فراهم شود از دیگر اهداف تاسیس کارگزاری‌های رسمی سازمان تامین اجتماعی بوده است.
تلکیفی با اثرات سودبخش
مروری بر روند تاسیس کارگزاریها حاکی از آن است که بر اساس تبصره ۱ بند ۴ ماده ۱۲ قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی نهادها، سازمان‌ها، موسسات و صندوق‌های اصلی فعال در قلمروهای بیمه‌ای، حمایتی و امدادی مکلف هستند امور اجرایی و تصدی‌گری خود در زمینه تولید و ارائه خدمات و تعهدات قانونی مربوطه را به موجب قراردادهایی به موسسات کارگزاری محول کنند. در این راستا و بر اساس مصوبه شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی در مهرماه سال ۸۴ مقرر شد با توجه به گسترش روزافزون وظائف سازمان تأمین اجتماعی در میان جامعه فعال کشور و نقش مهم این سازمان در فراهم کردن رفاه حال و آینده بیمه‌شدگان و خانواده آنان و اثرات سودبخش آشنایی بیمه‌شدگان و کارفرمایان با مفاهیم و تکالیف بیمه‌ای؛ کارگزاری‌های رسمی تأمین اجتماعی ایجاد شوند تا در چارچوب معیارها و موازین قانونی جهت اجرای تعداد کارگزاری‌های فعال تمام یا قسمتی از وظائف واگذاری از سوی سازمان فعالیت کنند.
گفتنی است علاوه بر تبصره ۱ بند ۴ ماده ۱۲ قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، مصوبات متعدد دیگری به منظور تسهیل اقدامات قانونی جهت فعالیت کارگزاریها مصوب شده‌اند. مصوبات سیصد و سی و دومین و سیصد و سی و چهارمین جلسه شورای عالی تامین اجتماعی، اخذ بیش از ۲۰ مصوبه از هیأت مدیره سازمان و تهیه و تدوین دستورالعمل جامع تکوین و فعالیت کارگزاری‌های رسمی، از دیگر اقدامات قانونی در مسیر تاسیس کارگزاری‌های سازمان تامین اجتماعی بوده‌اند.
علاوه بر تسهیل‌گیری‌های قانونی، تشکیل ساختار کارگزاریها و راه‌اندازی آنها در بدو امر نیاز به بسترسازی و فراهم کردن زیرساختهای مناسب داشت که به این منظور، برگزاری آزمون کارگزاریها، طراحی و ساخت نرم‌افزار مورد نیاز و همچنین بسترسازی خطوط ارتباطی و مواصلاتی کارگزاریها، تهیه و تدوین ۲۵ دستورالعمل تخصصی در حوزه‌های درمان، اداری و مالی، فنی و درآمد، خدمات ماشینی و غیره، تشکیل جلسات کارشناسی مختلف در جهت رفع ابهام‌های موجود بر اساس اخذ بازخوردهای میدانی و حسب مورد در بستر اجرایی، تهیه فرم‌ها و فرمت‌های مورد نیاز در جهت همگن کردن و نرم‌بندی فعالیت کارگزاریها، تهیه گردش کار استاندارد در جهت برخورداری متقاضیان از امتیاز کارگزاری و . از دیگر فعالیتهای موثر در تدوین و تکوین شالوده کارگزاریها و تداوم فعالیت آنها بوده است.
شرح وظایف کارگزاریها
در حال حاضر ۱۸ وظیفه از وظایف سازمان تامین اجتماعی به کارگزاریها واگذار شده است و البته در برنامه‌های سازمان تامین اجتماعی است که این واگذاری‌ها تا ۲۲ وظیفه افزایش پیدا کند. برخی از وظایف کارگزاری‌های رسمی سازمان شامل موارد زیر است: دریافت فهرست و لوح فشرده حق بیمه، ابلاغ برگه‌های مطالباتی سازمان شامل صورت بدهی، اعلامیه، اخطاریه، اجرائیه و . ، کمک به اجرای ماده ۶۶ قانون تامین اجتماعی از طریق انجام اقدامات پیگیری و وصول، بازرسی از مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، پلاک‌برداری و شناسایی کارگاه‌های جدید، صدور برگ پرداخت مربوط به بیمه‌شدگان اجباری و خاص، ارسال و مراسلات کلیه نامه‌های اداری شعبه، بازرسی از دفاتر قانونی، فعالیتهای مربوط به تعمیم و توسعه بیمه شدگان و .
دیدگاه شما