اندیکاتور های روند
در زمان معامله کردن، فارغ از جهت روند، تشخیص قدرت روند هم میتواند بسیار کمک کننده باشد. زمانی که بدنبال سنجش قدرت روند هستیم، اندیکاتور ADX (شاخص میانگین جهتدار) ابزاری است که میان تحلیلگران تکنیکال محبوبیت زیادی دارد.
این اندیکاتور در بازه 0 تا 100 تغییر میکند، زمانی که ADX عددی زیر 20 را نمایش دهد یعنی روند ضعیف بوده و برای اعداد بالای 50 به مفهوم قدرت روند است.
روشی که اندیکاتور ADX محاسبات را انجام میدهد ممکن است پیچیده باشد، امّا بطور خلاصه بدانید که هر چقدر روند قویتر بود این اندیکاتور عدد بزرگتری را نشان میدهد.
زمانی که ADX کوچک است، بدین معناست که قیمت تقریباً ثابت بوده و معاملات بصورت رنج انجام میگیرد.
زمانی که ADX بالای 50 بود، بدین معناست که تحرکات قیمتی آغاز شده و قیمت در یک روند شروع به حرکت میکند.
برخلاف Stochastic اندیکاتور ADX به ما نمیگوید که روند صعودی خواهد بود یا نزولی. بجای آن، صرفاً قدرت روند فعلی را اندازهگیری میکند.
بنابراین، اندیکاتور ADX برای اندازهگیری قدرت روند و نیز فهم رنج بودن سهم مورد استفاده قرار میگیرد.
محاسباتی که این اندیکاتور انجام میدهد بر اساس قیمت بسته شدن نیست بلکه با استفاده از بالاترین و پایینترین قیمت در روز، محاسبات صورت میگیرد.
فارغ از صعودی یا نزولی بودن روند، هر چقدر که قدرت روند بیشتر باشد اندیکاتور ADX بزرگتر خواهد بود.
چگونه از اندیکاتور ADX استفاده کنیم
زمانی که از اندیکاتور ADX استفاده میکنید، اعداد 20 و 40 را بعنوان نقاط کلیدی در نظر داشته باشید. در شکل زیر یک جدول برای تفسیر این اندیکاتور قرار داده شده تا با نگاه به آن بتوانید به سادگی اندیکاتور را تفسیر کنید.
به چارت زیر نگاه کنید و اندیکاتور را در زمان رنج و روند دار بودن سهم در نظر بگیرید:
با توجه به مثال بالا که مربوط به سهام فباهنر(مس شهید باهنر) است، زمانی که ADX زیر 20 است، سهم در رنج قرار گرفته است.
پس از مدت کوتاهی که روند قدرت میگیرد، اندیکاتور ADX شروع به افزایش میکند. این سیگنالی است مبنی بر اینکه روند در حال قدرت گرفتن است.
به این نکته دقت داشته باشید که این اندیکاتور از 14 دوره قبلی استفاده میکند. بنابراین اگر پس از روند صعودی بلافاصله روند نزولی آغاز شود، این اندیکاتور سیگنال غلط میدهد.
در این حالت حتی اگر روند نزولی بسیار قدرتمند باشد، این اندیکاتور کاهشی بوده و قدرت روند را کم نشان میدهد. در واقع این اندیکاتور تضعیف شدن روند صعودی را نشان میدهد.
چگونه در معامله کردن از ADX استفاده کنیم
یکی از راهها استفاده از ADX در معاملات، نگاه کردن به جهت حرکت اندیکاتور و پس از آن تصمیم گیری در باره قدرت روند است.
امّا راه بهتر، استفاده از ADX در کنار دیگر اندیکاتورها است. بخصوص اندیکاتورهایی که صعودی بودن و یا نزولی بودن روند سهم را شناسایی میکنند.
بنابراین با استفاده از اندیکاتورهای دیگر، ابتدا جهت روند را تشخیص داده و با نگاه به ADX قدرت را روند را بسنجید، همچنین برای خروج از سهم هم با ابزارهای مکمل میتوانید بهتر تصمیمگیری کنید.
حالا که با ADX آشنا شدید، اگر از این به بعد احساس کردید روند در حال تضعیف است، با نگاه کردن به ADX میتوانید درک بهتری از تضعیف شدن یا قدرت گرفتن روند داشته باشید.
معرفی و آموزش اندیکاتور ROC – تشخیص بازگشت روند
اندیکاتورها، ابزاری جالب و کاربردی که طرفداران زیادی دارند. اما طیف وسیعی از اندیکاتورهای مختلف وجود دارند که معمولا کمتر شناخته شده اند در صورتی که میتوانند کارایی خوبی داشته باشند. اگر شما نیز به استفاده از اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال علاقه مند هستید این مقاله را از دست ندهید. در این مقاله قصد داریم درباره اندیکاتور ROC صحبت کنیم و ضمن معرفی این اندیکاتور، به آموزش نحوه استفاده از آن بپردازیم. با ما همراه باشید با آموزش اندیکاتور ROC یا نرخ تغییر قیمت.
اندیکاتور Rate Of Change) ROC) چیست؟
اندیکاتور ROC یا Rate Of Chang (نرخ تغییر) یک اندیکاتور تحلیلی است که از اطلاعات تاریخچه قیمتی برای نمایش شتاب حرکت قیمت استفاده میکند. اصولا اندیکاتورها از اطلاعات قیمتی و حجم معاملات در فرمول خود استفاده میکنند. در این اندیکاتور تنها از اطلاعات قیمت استفاده میشود. نرخ قیمت تغییر (ROC) یک اندیکاتور حرکتی است که درصد تغییر قیمت را بین قیمت فعلی و قیمت n دوره قبل در گذشته اندازه گیری میکند. در واقع در این اندیکاتور نسبت تغییرات قیمت به تغییرات گذشته (در بازه زمانی مشخص شده توسط تحلیلگر فنی) به صورت یک منحنی نمایش داده میشود. این اندیکاتور بین بازه های منفی و مثبت حول محور صفر نوسان میکند.
نکات کلیدی اندیکاتور ROC
- نوسان ساز یا اندیکاتور نرخ قیمت (ROC) نا محدود است و حد ندارد (چه در منفی چه در مثبت). این بدان دلیل است که ارزش آن مبتنی بر تغییرات قیمت است که می تواند به طور نامحدود با گذشت زمان گسترش یابد.
- ROC رو به رشد معمولاً روند صعودی را تأیید میکند و روند نزولی اندیکاتور نشان دهنده روند نزولی قیمت است. اما این میتواند گمراه کننده باشد، زیرا این شاخص تنها قیمت فعلی را با قیمت N روزهای گذشته مقایسه میکند.
- حرکت ROC بالاتر از صفر معمولاً با روند صعودی قیمت همراه است.
حرکت ROC زیر صفر معمولاً با یک روند نزولی قیمت همراه است. - هنگامی که قیمت در روند خنثی قرار دارد اندیکاتور ROC در محدوده صفر حرکت میکند.
- بسیاری از اندیکاتورها مثل RSI و STOCHASTIC دارای مناطق اشباع خرید و فروش هستند. اما سطوح اشباع خرید و فروش در ROC ثابت نیست، بلکه هر سهم (دارایی) سطح اشباع خود را به مروز زمان ایجاد میکند. معامله گران میتوانند با بررسی گذشته نمودار و اندیکاتور به محدوده های اشباع در آن سهم پی ببرند.
کاربردهای اندیکاتور ROC
کاربردهای اندیکاتور ROC بسیار متنوع است. میتوان در تشخیص واگرایی ها، مناطق اشباع در یک بازه زمانی خاص، تعیین روند و قدرت روند از آن استفاده کرد. حتی سیگنال خرید و فروش را میتوان با عبور منحنی اندیکاتور از خط صفر بدست آورد. به این صورت که کراس اندیکاتور ROC با محور صفر از پایین به بالا یک سیگنال خرید است و کراس اندیکاتور با محور صفر از بالا به پایین، سیگنال فروش میباشد.
اما بهترین کاربرد اندیکاتورِ نرخ تغییر قیمت (ROC Indicator)، تعیین واگرایی در کوتاه مدت است. به تصویر زیر نگاه کنید.
آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.
آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .
واگرایی منفی در اندیکاتور ROC
در تصویر بالا مشاهده میکنید که قیمت در یک روند صعودی در یک بازه زمانی کوتاه دو قله ایجاد کرده که دومی بلندتر از قبلی بوده است اما در اندیکاتور ROC قله دوم کوتاه تر از اولی بوده است و این تعریف واگرایی منفی است. بعد از اتفاق واگرایی منفی در ROC می بینیم که قیمت اصلاح کرده است. توجه کنید اتفاق افتادن این واگرایی در مدت کوتاهی و تقریبا در مدت زمان دوره اندیکاتور (که در تصویر میبینید روی 15 کندل تنظیم شده است) بوده است. واگرایی مثبت نیز بر عکس واگرایی منفی در روندهای نزولی اتفاق میافتد و اندیکاتور ROC میتواند برخی از تغییر روندها را به این روش به ما نشان دهد.
اما فلسفه این واگرایی با توجه به کارکرد این اندیکاتور کاملا طبیعی است. وقتی در قیمت کمتر، نرخ تغییر قیمت با شتاب بیشتری همراه بوده است و حال با قیمت بالاتر، نرخ تغییرات قیمت کمتر است نشان میدهد بازار در حال کشیدن ترمز است و این میتواند به تغییر روند منجر شود. تشخیص بازگشت روند همان چیزی است که همه معاملهگران به دنبال آن هستند.
نکته مهم: اندیکاتورها دروغ میگویند!
توجه کنید که اندیکاتورها کمی فریب کار هستند چون از اطلاعاتی استفاده میکنند که در لحظه تغییر میکند و مانند نمودار قیمت است، اگر حرکت نمودار قیمت را نمیتوانید پیش بینی کنید، اندیکاتور نمیتواند این کار را برای شما انجام دهد! معمولا اندیکاتورها دروغ گو هستند (در آنچه که ادعا میکنند)، اما میتوان از آنها برای دیدن زوایای بهتر حرکت قیمت استفاده کرد. در نهایت شما باید حرکت قیمت را پیش بینی کنید نه حرکت اندیکاتور را. اندیکاتورها پنجره ای هستند که اطلاعاتی که به ظاهر در نمودار قیمتی پنهان شده اند را نمایش میدهند.
این اطلاعات با دیدن نمودار خالی قیمت دیده نمیشود. بنابراین استفاده از یک اندیکاتور که تنها یکی از زوایای پنهان نمودار قیمتی را نشان میدهد، اشتباه محض است زیرا اندیکاتور ناقص تر از نمودار قیمت است. اگر نمودار قیمت مثلا 7 فاکتور (سرعت، شتاب، جهت، حجم، قدرت و …) داشته باشد، یک اندیکاتور تنها بخشی از این اطلاعات را نمایش میدهد. بنابراین سیستمهایی که از ترکیب چند اندیکاتور طراحی شده اند که میتوانند نواقص یکدیگر را پوشش بدهند، برای دریافت سیگنال خرید و فروش مناسب تر هستند. بنابراین هیچ گاه از اندیکاتور ROC به تنهایی برای انجام معامله استفاده نکنید.
دوتا از بهترین استراتژیهای معاملاتی طراحی شده بر اساس ترکیب اندیکاتور ها را در لینک زیر مشاهده کنید.
دانلود اندیکاتور – دانلود بهترین اندیکاتور فارکس
اندیکاتور با استفاده از محاسبات ریاضی بر روی قیمت سهم و حجم معاملات آن، اطلاعات بسیار خوبی در مورد آن سهم، ازجمله شتاب قیمتی، روند حرکتی و سایر معیارهای مهم ارائه میدهند. معمولاً از اندیکاتورها برای تائید روند سهم استفاده میشود که در نهایت و با بهکارگیری اندیکاتورهای دیگر، منجر به سیگنال خرید و فروش میگردد.
دانلود بهترین اندیکاتور فارکس : بهطورکلی از اندیکاتورها در بازارهای مالی بر اساس تغییرات گذشته قیمت، به سه شکل استفاده میشود:
۱- هشدار: اندیکاتورها در برخی مواقع و بر اساس شرایط، قبل از تغییر روند یا همزمان با آن، علائم بازگشت روند را نمایش میدهند.
۲- پیشبینی: یکی دیگر از موارد استفاده از اندیکاتورها، پیشبینی قیمت مناسب برای ورود به سهم است.
۳- تایید: مهمترین استفادهای که از اندیکاتورها میشود، برای گرفتن تایید از تشخیص درست روند و جهت آن است. این روش معمولاً زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که تحلیلگر بر اساس دادههای تکنیکالی یا بنیادی، جهت و قیمت ورودی مناسب در بازار را پیشبینی کرده و از اندیکاتور برای تاییدگرفتن استفاده میکند.
ویدیو اموزش نصب اندیکاتور در متاتریدر4
آموزش نصب اندیکاتور در متاتریدر
- اندیکاتور فارکس مد نظر خود را پیدا کنید و برروی کامپیوتر خود دانلود نمایید.
- همانند تصویر زیر، از منوی File به برگه Open Data Folder بروید.
- سپس در پنجره باز شده به مسیر MQL>Indicators بروید و فایل اندیکاتور مد نظر خود را در آن جا قرار دهید.
- متاتریدر خود را یکبار ببندید و دوباره باز نمایید.
خب تا الان شما به موفقیت اندیکاتور سفارشی خود را روی متاتریدر خود نصب کرده اید. حالا وقت آن رسیده که از آن برروی چارت مد نظر خود استفاده نمایید. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید.
- طبق تصویر زیر، از منوی بالای متاتریدر، به زبانه View رفته و سپس گزینه Navigator را انتخاب نمایید.
- در پنلی که معمولا سمت چپ باز می شود، همانند تصویر زیر گزینه Custom Indicators را کلیک کنید تا لیست تمامی اندیکاتورهای شما باز شود.
- سپس اندیکاتور مد نظر خود را با کلیک کردن و نگه داشتن، بروی چارت خود بکشید تا پنجره تنظیمات آن باز شود. با وارد کردن تنظیمات خود و سپس کلیک برروی دکمه OK، کار شما تمام می شود.
بهترین اندیکاتور فارکس : اندیکاتور جاپسین اندیکاتور های روند کریس
این اندیکاتور ها توسط TradexDojo Team و بر اساس گفته های کریس نوشته شده و کسانی که با ایچیموکو کار میکنند و با آموزش های کریس آشنا هستند، این اندیکاتور ها برای آنها مفید خواهد بود.
نام | نسخه متاتریدر 4 | نسخه متاتریدر 5 |
Jepsian | دانلود | ندارد |
Surfing | دانلود | ندارد |
Ichimoku Costum | دانلود | ندارد |
بهترین اندیکاتور فارکس : اندیکاتور دی تی اسیلاتور
کسانی که با روش ماینر معامله می کنند حتما با اندیکاتور دی تی اسیلاتور (DT Oscillator) آشنایی دارند. در لینک زیر نسخه های متاتریدر این اندیکاتور که قبلا صرفا در نرم افزار داینامیک تریدر بوده را جمع آوری کرده اییم
نام | نسخه متاتریدر 4 | نسخه متاتریدر 5 |
DT Oscillator | دانلود | دانلود |
بهترین اندیکاتور فارکس : اندیکاتور نمایش زمان اتمام کندل جاری
اندیکاتورهای زیر زمان اتمام کندل جاری را به شما نشان میدهد که برای معامله گران مختلف کاربرد خاص خود را دارد.
ردیف | نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 | نسخه متاتریدر 5 | توضیح |
1 | CandleTime | دانلود | تایمر در کنار آخرین کندل نمایش داده می شود. | |
2 | BarTimer | دانلود | تایم اتمام بصورت درصد نمایش داده می شود. | |
3 | TimeTable | دانلود | تایم اتمام همه تایم فریم ها بصورت جدولی در کنار نمایش داده می شود. | |
4 | CandleTime | دانلود |
بهترین اندیکاتور فارکس : اندیکاتور Dema Tema
DemaTema یک اندیکاتور ساده و رایگان است که متاسفانه در بعضی از سایتهای ایرانی با قیمت های گزافی به فروش میرسد. این اندیکاتور در اصل دو مووینگ اوریج با پریودهای خاص است که مساحت بین آنها رنگ شده.
نام | نسخه متاتریدر 4 | نسخه متاتریدر 5 |
Dema Tema trend | دانلود | دانلود |
دانلود اندیکاتورهای انتقال دیتا
برای کار کردن با نرم افزارهای تخصصی نظیر داینامیک تریدر، ادونس گت و یا موتیو ویو شما نیاز دارید دیتا را از متاتریدر به آنها انتقال دهید. برای این کار اندیکاتور های مختلفی نوشته شده که این کار را برای شما انجام می دهند و در اصل وظیفه آنها تولید فایلهای prn است. در این مطلب ما برای شما این اندیکاتور ها را جمع آوری کرده ایم.
شماره | نام اصلی | ورژن | متای ۴ | متای ۵ | توضیحات |
1 | Data Exporter By A.R | اندیکاتور های روند4.1 | دانلود | دانلود | |
2 | DT Data Exporter | 1.0 | دانلود | ||
3 | DT Data Exporter | 2.0 | دانلود | ||
4 | Elliot Confirm | 1.0 | دانلود | دانلود | |
5 | Advanced Get Data | 1.0 | دانلود | ویژه ادونس گت برای خروجی تایم فریم های کمتر از روزانه | |
6 | HistoryData MTP | 1.0 | دانلود | ||
7 | Getdata | 1.0 | دانلود | در پوشه اکسپرت قرار دهید | |
8 | Data Exporter By M.J | 1.0 | دانلود | ||
9 | Export_Data_Afshari | 3.01 | دانلود | در پوشه اکسپرت قرار دهید. مناسب برای همه نرم افزارها |
دانلود اندیکاتور نمایش ترازهای پیوت
ترازهای پیووت سطوحی هستند که توسط فرمولهای خاص و بر اساس کندل روز قبل یا هفته قبل یا ماه قبل و حتی سال قبل محاسبه می شوند. که معامله گران از آنها به عنوان خطوط حمایت و مقاومت استفاده می کنند و استراتژی های معاملاتی خاص به خود را دارند. البته توجه داشته باشید که ترازهای پیووت با نقاط پیووت که در اصل نقاط گردش قیمت هستند متفاوت هستند.
ترازهای پیووت بر اساس نوع فرمول داخلی آنها به موارد زیر دسته بندی می شوند:
● خطوط پیوت کلاسیک یا معمولی (standard)
● خطوط پیوت فیبوناچی (Fibonacci)
● خطوط پیوت کاماریلا (camarilla)
● خطوط پیوت وودی (woodie)
● خطوط پیوت دی مارک (DeMark)
شماره | نام اصلی | ورژن | نسخه متاتریدر 4 | نسخه متاتریدر 5 |
1 | AutoPivot | 5.1 | دانلود | ندارد |
2 | ZMFX All pivot | 2.0 | دانلود | ندارد |
3 | Pivot Per Day | 1.0 | دانلود | ندارد |
4 | pivot lines timezone | 1.0 | ندارد | دانلود |
5 | pivot point universal | 1.0 | دانلود | ندارد |
6 | PivotCustom_4TimeFrames | 1.0 | دانلود | ندارد |
اندیکاتور ساندویچ بار
این اندیکاتور که در زبان انگلیسی به نام اندیکاتور ساندویچ بار (Sandwich bar indicator) نیز شناخته می شود، می تواند با دقت بیش از 95% حالات رنج بازار را تشخیص دهد. این حالاتی که اندیکاتور تشخیص می دهد به شدت برای ترید کردن در بازار فارکس موفقیت آمیز است اما به ندرت اتفاق می افتد.
زمانی که باکس آبی پدیدار می شود، بریک اوت صعودی از رنج را نشان می دهد که می توان با اخذ معامله خرید و قراردادن حد ضرر زیر باکس و همچنین حد سود به صورت شناور (استاپ تریلینگ) با آن به کسب سود پرداخت.
زمانی که باکس قرمز پدیدار می شود، بریک اوت نزولی از رنج را نشان می دهد که می توان با اخذ معامله فروش و قراردادن حد ضرر بالای باکس و همچنین حد سود به صورت شناور (استاپ تریلینگ) با آن به کسب سود پرداخت.
نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 و 5 |
Sandwich bar indicator | دانلود |
اندیکاتور حمایت و مقاومت
اندیکاتور حمایت و مقاومت متاتریدر به صورت خودکار پس از افزودن آن به نمودار مورد نظرتان، مناطق حمایت و مقاومت را به نمودارهای شما بر اساس فرمول های دقیق خود اضافه خواهد کرد. توجه داشته باشید هنگامی که از حمایت و مقاومت مطلب گفته میشود برخی افراد به اشتباه از خطوط حمایت و مقاومت یاد کرده که این اشتباه است. زیرا ما خط مشخصی از حمایت و مقاومت نداریم و بیشتر به صورت منطقه ای حمایت و مقاومت ایجاد میشود.
Support and Resistance
اندیکاتور فیبوناچی
اندیکاتور فیبوناچی SpudFibo به شما این امکان را می دهد تا بتوانید از خطوط فیبوناچی در نمودارهای متاتریدر استفاده کرده و آنها را شناسایی کنید. این اندیکاتور با قرارگیری بر روی نمودار متاتریدر، خط های فیبوناچی را به خوبی نمایش داده و آنها را به شما اطلاع خواهد داد. همان طور که در عکس مشاهده میکنید این اندیکاتور به صورت خودکار بر روی نمودار قرار گرفته است. با قرارگیری در این نمودار فیبوناچی به وسیله فرمول های خاص خود بر روی نمودار فعال است.
نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 |
SpudFibo | دانلود |
اندیکاتور Super Trend Profit سوپر ترند
سیگنال خرید و فروش به در اندیکاتور Super Trend Profit نمایش داده میشود. در این اندیکاتور سیگنال خرید با رنگ آبی ، و سیگنال فروش با رنگ قرمز نمایش داده می شود. هنگامی که روند بازار تغییر کند رنگ مووینگ اوریج نیز تغییر خواهد کرد.
نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 |
Super Trend Profit | دانلود |
دانلود اندیکاتور رسم خودکار امواج الیوت
الیوت یکی از سبک های پرطرفدار و سوده در بازارهای مالی است.
اما بسیاری از معامله گران بعلت زمان بر بودن. و پیچیدگی رسم امواج در الیوت این سبک محبوب را کنار میگذارند.
این اندیکاتور با استفاده از محاسبات و الگوریتم های مخصوص. در تمامی جفت ارزها و تایم فریم ها بصورت خودکار امواج الیوت را رسم میکند.
نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 |
Automatic Elliott Waves | دانلود |
دانلود اندیکاتور تاریخ شمسی
با استفاده از این اندیکاتور می توانید در متاتریدر 4 و 5 و مفید تریدر تاریخ شمسی را مشاهده کنید.
در این اندیکاتور، علاوه بر نمایش تاریخ شمسی در پایین چارت. با حرکت ماوس بر روی هر کندل، تاریخ شمسی کندل مورد نظر نیز نمایش داده می شود.
نام اصلی | نسخه متاتریدر 4 – 5 |
ShamsiDate | دانلود |
دانلود اندیکاتور رسم خودکار کانال
اندیکاتور رسم خودکار کانال قیمت به شما کمک می نماید تا کانال های مختلف قیمت را در نمودارها رسم نمایید.
این اندیکاتورها به صورت خودکار با حرکت بازار دو خط موازی معادل با ضریب انحراف در بالا و پایین قیمت رسم می کنند. که کمک شایانی به شناسایی اتمام روند و شروع روند جدید می نماید.
اندیکاتور مومنتوم و نکاتی که در مورد آن نمیدانید
در این مقاله به بررسی اندیکاتور مومنتوم Momentum که یکی از اندیکاتورهای مورداستفاده برای بررسی بازارهای مالی است پرداخته و نحوه سیگنال گیری سود ساز از این اندیکاتور در کلیه بازارهای مالی را به شما معرفی میکنیم پس با ما همراه باشید در بررسی جامع اندیکاتور پولساز مومنتوم (Momentum) که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
اندیکاتور مومنتوم (Momentum) چیست؟
اندیکاتور مومنتوم نوسان نمای دقیق و لحظه ای است و از روش های بررسی و تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی است که با استفاده از دیتاهای کسب شده از قیمت، رفتار، سرعت افزایش یا سقوط قیمت ارز یا سهم موردنظر مارا بررسی میکند.
اندیکاتور مومنتوم (Momentum) در واقع برای بررسی سرعت قیمت و حرکت صعودی و یا نزولی ارز یا سهم استفاده میشود.
مومنتوم (Momentum)، یک نوسان نما محسوب میشود و در گروه اسیلاتور های روندی قرار میگیرد. اندازه گرفتن سرعت حرکتی ارز از کارکردهای اصلی این اندیکاتور به شمار میرود.
فرمول اندیکاتور مومنتوم (Momentum)
محاسبات برای تشکیل اندیکاتور مومنتوم (Momentum) بسیار آسان به نظر میرسد. برای انجام این محاسبات کافی است، میزان قیمتی بسته شدن کندل هر تایم فریم موردنظر را منهای مقدار قیمتی n کندل قبل کنیم. معمولاً به طور کلی مقدار عدد n را روی 14 در نظر میگیرند.
پس طبق روش بیان شده، روش بررسی اندیکاتور مومنتوم بهصورت زیر است:
در فرمول اندیکاتور مومنتوم، M برابر با مقدار اصلی اندیکاتور، V قیمت بسته شدن کندل، V*n برابر با قیمت بسته شدن کندل در تعداد مشخصه قبلی است.
به همین نوع برای به دست آوردن درصد اندیکاتور میتوانیم به شکل زیر برسیم:
(M=(V/Vn*100
در این مدل عدد اندیکاتور در حدود سطح 0 تا بالای 100 قرار میگیرد که در صورت افزایش و صعود، بالای 100 و در صورت کاهش به زیر 10 میرسد.
روش بکار بردن اندیکاتور مومنتوم (Momentum)
اندیکاتور مومنتوم (Momentum)، سود سازی فراوان و قابلیت بسیاری در بررسی بازار مالی دارند. دیتاهای این اندیکاتور میتواند شناخت بهتری نسبت به آینده ارزها به ما بدهد. به همین دلیل با بکار بردن آنها در تحلیل خود میتوان پیش بینی های لازم را برای صعودی یا نزولی بودن روند سهم به دست آورد. در این بخش به برخی از قابلیت های مهم اندیکاتور مومنتوم (Momentum) اشاره میکنیم.
پوزیشن گیری با رد شدن از سطح 100
اندیکاتور مومنتوم (Momentum) با عدد مهم 100 بررسی میشود. در این اندیکاتور هر وقتی که مقدار اندیکاتور به بیشتر از 100 برسد، حرکات ارز صعودی و هر وقت به کمتر از 100 برسد رفتار ارز نزولی میشود. از همین جهت میشود رفتار ارز یا دارایی را مورد تحلیل قرار داد. این امکان در جهت پوزیشن خرید و پوزیشن فروش ارزش بسیار زیادی دارد. به نحوی که میزان موفقیت پوریشن های خرید پس از رد شدن از سطح 100 افزایش پیدا میکند.
اندیکاتور (Momentum) برای هر کندل یک میزان مشخص میکند و در طی ساخت کندل ها این عددها با متصل شدن به هم تبدیل به یک ساختار اندیکاتوری میشود که در پلتفرم های تحلیلی مثل تریدینگ ویو قابل بررسی خواهد بود.
پوریشن گیری با تغییر حرکات مومنتوم (Momentum)
تغییر ارز از یک روند نزولی، همیشه موقعیت جذابی برای تحلیل گران است. وقتی روند ارز نسبت به چندین کندل گذشته تغییر پیدا میکند، به اصطلاح تغییر روند اتفاق میافتد. این هنگامی رخ میدهد که اسیلاتور مومنتوم، در چند کندل پشت سر هم نزولی باشد و بعد از چند کندل تغییر روند به سمت صعودی پیش برود. همینطور میتواند برعکس این موضوع رخ بدهد. هنگامی که شکست روند، بعد از چند کندل صعودی به نزولی باشد؛ پس کاربردی که اندیکاتور مومنتوم (Momentum) در این حالت دارد این است که بر اساس دیتاهای آن میتوان پوزیشن خرید و یا پوزیشن فروش برای ارز را دریافت کند در زمان تغییر روند.
واگرایی بر روی اندیکاتور مومنتوم (Momentum)
هر وقتی که قیمت ارز ساختار ریزشی داشته اما مدل اندیکاتور مومنتوم، رو به صعود باشد، به اصطلاح واگرایی صعودی صورت گرفته است. در این حالت با بررسی واگرایی میتوان حرکات آینده ارز را تحلیل کرد.
برعکس این حالت هم قابلبررسی است؛ یعنی وقتی که قیمت ارز یا دارایی رو به صعود است و اندیکاتور مومنتوم (Momentum)، ساختار کاهشی را نشان میدهد. به اصطلاح واگرایی نزولی رخ داده و در این حالت هم اندیکاتور میتواند پوزیشنی برای فروش را پیش بینی کند.
تأثیر میزان معاملات در اندیکاتور مومنتوم(Momentum)
اندیکاتور مومنتوم (Momentum) ارتباط مستقیمی با حجم معاملات ارز دارد. از همین جهت، هر وقتی که میزان معاملات به یکدفعه افزایش پیدا کند، اندیکاتور مومنتوم (Momentum) از خود رفتار مخصوصی نشان میدهد و میزان حرکتی را میسنجد. این امر هم میتواند در پوزیشن گیری های ما در خصوص ارزهایی که موردنظر گرفتهایم سود ساز و کاربردی باشد.
انواع اندیکاتور مومنتوم
مومنتوم (Momentum)، مدل های مختلفی دارد که تریدر ها از آنها برای یافتن دادهها استفاده میکنند.
اندیکاتور مکدی (MACD)
این نوسان نما از مهم ترین اندیکاتورهای بررسی بازار است که همگرایی و واگرایی را موردبررسی قرار میدهد MACD بر اساس میانگین متحرک مخصوص به خود که از آن استفاده میکند و توسط آنها میتواند حرکت نمودار و سرعت حرکت را موردبررسی قرار داد. این میانگین متحرک ها به صورت 9، 12، 26 کندلی هستند که توسط اندیکاتور استفاده میشوند.
اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI یکی دیگر از نوسان نماهایی است که مورد بررسی تریدر ها قرار میگیرد. این نوسان نما برای تعیین مناطق اشباع خرید و اشباع فروش بسیار مناسب است. اندیکاتور RSI بین 0 تا 100 حرکت میکند و عرفا عدد بالای 50 در آن، بیانگر ساختار صعودی نمودار است و هرچقدر به مقادیر بالاتر برسد و نزدیک 70 یا 90 میرسد، بیان کننده اشباع خرید در ارز خواهد بود و برعکس عددهای زیر 30، نشان از اشباع فروش است و محتمل است برای خرید دارایی مناسب به نظر برسد. در عمل اعداد 30 و 70 نیز از ارزش بالایی برخوردار هستند. هرگاه مقدار اندیکاتور از عدد 30 به بالاتر حرکت کند احتمال پوزیشن خرید افزایش میابد و برعکس هر وقتی که از عدد 70 به سمت پایین حرکت کند احتمال پوزیشن فروش، بالا میرود.
اندیکاتور ADX
این نوسان نما نیز در بررسی های تکنیکالی بسیار مورداستفاده قرار میگیرد و جزو اندیکاتورهای بررسی مومنتوم (Momentum) به حساب میآید. اندیکاتور ADX، با سه روند دهی مثبت، منفی و ساید، روند حرکتی نمودار را بررسی میکند و در عمل توان حرکتی نمودار را میسنجد.
این نوسان نما، در اعداد بین 0 تا 100 است و هر چقدر مقدار بیشتری داشته باشد قدرت روند بیشتری دارد. روند صعودی یا نزولی بودن سهم توسط نوسان های دیگر مثبت و منفی بررسی میشوند و به همین علت کل دادههای مورد نیاز را برای بررسی پیش روی تریدر ها قرار میدهد.
قابلیت های اندیکاتور مومنتوم(Momentum)
همانطور که در موارد بالا اشاره کردیم، اندیکاتور مومنتوم (Momentum) توانایی بسیاری در بررسی روند دارایی و چارت دارد و طبق دیتاهایی که به ما میدهد، رفتار چارت را میتوان بررسی کرد و در خرید و فروش خود دقت بیشتری به خرج داد.
به همین جهت، برخی از قابلیت های استفاده از اندیکاتور مومنتوم(Momentum) را به طور خلاصه بیان میکنیم:
تعیین پوزیشن خرید و پوزیشن فروش
تعیین مناطق مهم مثل اشباع خرید و اشباع فروش
بررسی سرعت حرکتی چارت
بررسی نقاط تغییر روند چارت از روند نزولی به صعودی
بررسی میزان افزایش یا کاهش میزان معاملات و تأثیر آن
تنظیمات اندیکاتور مومنتوم
برای تحلیل چارت با استفاده از اندیکاتور مومنتوم، از پلتفرم های تحلیل تکنیکال همچون تریدینگ ویو استفاده میشود. این پلتفرم امکان اضافه کردن اندیکاتورها را در خود دارد و با تنظیم آنها میتوان اندیکاتور مومنتوم (Momentum) را برای هر چارت به طور مخصوص مشاهده و بررسی کرد.
برای تنظیم اندیکاتور مومنتوم در تریدینگ ویو در داخل سرفصل اندیکاتورها اسم اندیکاتور موردنظر را تایپ کرده و این اندیکاتور برای ما نمایش داده میشود و برای تغییر تنظیمات آن روی اندیکاتور موردنظر دبل کلیک نمایید. همانطور که ملاحظه میکنید با انتخاب اندیکاتور، تنظیمات آن برای چارت قابل تغییر و شخصی سازی است و ارزیابی و تحلیل هر سهم بر پایه تنظیمات مخصوص اندیکاتور مومنتوم صورت میگیرد؛ و برای آشنایی با بهترین حالت تحلیل و بررسی چارت ها پیشنهاد ما به شما دوره آموزشی پرایس اکشن نوین همیار کریپتو است.
جمعبندی
در تحلیل تکنیکال چارت ها در کلیه بازار مالی، اندیکاتورها از قابلیت و توانایی مخصوص ای برخوردار هستند. از این جهت برای هر شخصی که قصد دارد در بازار مالی فعالیت داشته باشد، کسب توانایی و استفاده درست از اندیکاتورها از موارد مهم و ضروری به شمار میرود. با بکار بردن اندیکاتورها ما به دیتاهای بسیاری برای هر چارت میرسیم که در پوزیشن گیری و برای معاملات در چارت موردنظر نقش اساسی ایفا میکند. اندیکاتور مومنتوم (Momentum) در نشان دادن روند و سرعت حرکتی چارت، عملکرد فوق العاده ای دارد. به همین دلیل ما به آن جایگاه مخصوصی در تحلیل های خود داده و همیشه با رعایت موارد گفته شده در نمودار از آن بهره میبریم.
چنانچه قصد ورود به بازار ارزهای دیجیتال و شروع خرید و فروش را دارید، اما فرصت کافی یا تخصص لازم برای تحلیل بازار را ندارید، برای سرمایه گذاری موفق در ارزهای دیجیتال میتوانید از دوره های آموزشی ارز دیجیتال همیار کریپتو استفاده کنید.
این دورهها بر اساس تحلیل بازار و متناسب با نیاز مخاطبان از پایه تا پیشرفته طراحی و بروز میشوند. تیم همیار کریپتو برای کمک به علاقهمندانی که قصد ورود به این بازار رادارند دوره های آموزش ارز دیجیتال در مشهد را بهصورت حضوری در مشهد و غیرحضوری برای علاقه مندان در نقاط مختلف کشور در فضای اسکای روم برگزارمیکند.
سؤالات متداول
1_ مزیت اندیکاتور مومنتوم (Momentum) نسبت به سایر اندیکاتورها چیست؟
اینکه این اندیکاتور علاوه بر تعیین روند قیمتی که بقیه اندیکاتورها نیز انجام میدهند اقدام به مشخص کردن قدرت روند و نقاط چرخش روند نیز میکند
2_کدام اندیکاتور مومنتوم روندهای ساید و خنثی نیز مشخص میکند؟
اندیکاتور ADX به دلیل داشتن چندین نوسان نمای متفاوت بجای 1 نوسان نما توان مشخص کردن این موضوع را دارد
3_بجز خود اندیکاتور مومنتوم (Momentum) دیگر چه اندیکاتورهایی قابلیت مومنتوم را دارند؟
اندیکاتورهای ADX و RSI MACD و. این قابلیت را در کنار توانایی های دیگر خود دارند.
اندیکاتورهای پیشرو و پسرو چگونه به تحلیل بازار ارزهای دیجیتال کمک میکنند؟
اندیکاتورهای پیشرو و پسرو از جمله مشهورترین ابزارهای تحلیل بازار ارزهای دیجیتال هستند. اندیکاتورهای پیشرو (Leading) و اندیکاتورهای پسرو یا تأخیری( Lagging) از دسته ابزارهایی هستند که برای پیشبینی و ارزیابی کلی از یک بازار کاربرد دارند. میتوان گفت که اغلب اندیکاتورها با توجه به نوع کاراکتر و رفتار در یکی از این دو دسته تقسیمبندی میشوند. در ادامه بیشتر با اندیکاتورهای پیشرو و پسرو آشنا خواهید شد و میتوانید از آنها در تحلیل بازار ارزهای دیجیتال کمک بگیرید.
درباره اندیکاتورهای پیشرو و پسرو
به طور کلی سابقه استفاده از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال به دهههای اولیه قرن بیستم بازمیگردد. استفاده از این اندیکاتورها و شاخصها ریشه در تئوری داو دارد. این تئوری بیان میکند که حرکتهای قیمتی تصادفی نیست و با تجزیه و تحلیل کامل رفتارهای گذشته میتوان قیمت بازار را پیشبینی کرد. به عبارتی تاریخ به نحوی تکرار میشود. اما علاوه بر تشخیص قیمت در بازارهای مالی از اندیکاتورها در کنار سایر متغیرها و شاخصهای اقتصادی در ترسیم عملکرد اقتصادی نیز استفاده میشود. بیشتر اندیکاتورها به دو دسته پیشرو و پسرو تقسیم میشوند هرچند دستهبندی دیگری به نام ا ندیکاتورهای منطبق یا همزمان نیز وجود دارد که کمتر مورد استفاده تحلیل گران قرار میگیرد.
اندیکاتورهای پیشرو قبل از اینکه یک چرخه اقتصادی یا روند بازار شروع و دچار تحول شود، تغییر میکنند. در سویی دیگر خروجی اندیکاتورهای پسرو بر اساس در نظر گرفتن و دنبال کردن رویدادهای گذشته و دادههای تاریخی یک بازار یا اقتصاد خاص است و به همین دلیل است که این شاخصها را Lagging به معنای با تأخیر نامگذاری کردهاند. این دو اندیکاتور را میتوانید با عناوین دیگری مانند متقدم و متأخر و پیشرو و پیرو نیز جستوجو کنید.
این دو دسته از اندیکاتورها به طور گستردهای میان سرمایهگذاران و تحلیل گران تکنیکال مورد استفاده قرار میگیرد و به همین دلیل استفاده از این شاخصها در معاملات سهام، فارکس و ارزهای دیجیتال بسیار کارآمد است. بد نیست بدانید که هیچکدام از این اندیکاتورها بر دیگری برتری ندارد و استفاده حرفهای و حسابشده از هر اندیکاتور منجر به سودهای کلانی شده است.
شاخصهای پیشرو و پسرو بر چه اساسی کار میکنند؟
شاخصهای پیشرو (Leading indicators)
همانطور که اشاره کردیم؛ شاخصهای پیشرو میتوانند اطلاعاتی در مورد روندی که هنوز نمایان نشده است در اختیار ما قرار دهند. بنابراین، این شاخصها ممکن است برای پیشبینی افت، بازگشت و بهبود احتمالی بازارهای مختلفی مورد استفاده قرار گیرند. این شاخصها میتوانند به شکلهای مختلفی باشند. به عنوان مثال از عملکرد بازار سهام، میزان فروش به صورت خرده فروشی گرفته تا حتی تعداد مجوزهای ساختوساز ممکن است هر کدام نوعی شاخص پیشرو باشند.
بنابراین، شاخصهای پیشرو تمایل دارند که پیش از چرخههای اقتصادی حرکت کنند و برای تجزیه و تحلیل کوتاه مدت و میان مدت گزینه مناسبی هستند. به عنوان مثال، بررسی مجوزهای ساختمانی را میتوان نوعی شاخص اقتصادی پیشرو دانست و بر اساس آن ممکن است تقاضای آینده برای نیروی کار ساختمانی و سرمایه گذاری در بازار املاک را پیشبینی نمود.
شاخصهای پسرو یا تأخیری (Lagging indicators)
برخلاف شاخصهای پیشرو ، از شاخصهای پسرو برای شناسایی روندهای موجودی استفاده میشود که شاید به خودی خود آشکار و ملموس نباشند. بنابراین، این نوع شاخص در پشت چرخههای اقتصادی حرکت میکنند.
معمولاً، از شاخصهای پسرو برای تحلیلهای بلندمدتی که بر اساس تاریخچه عملکرد اقتصادی یا دادههای گذشته قیمتی است؛ استفاده میشود. به عبارتی دیگر، سیگنالهای حاصل از شاخصهای پسرو بر اساس روند بازار یا رویدادهای مالی است که پیشتر آغاز شدهاند یا در حال حاضر به وجود اندیکاتور های روند آمدهاند.
شاخصهای همزمان یا منطبق (Coincident indicators)
همانطور که گفتیم دستهبندی سوم کمتر محبوبی نیز در میان اندیکاتورها وجود دارد که به عنوان شاخص منطبق یا همزمان شناخته میشود. شاید بتوان گفت که این شاخصها در جایی میان دو شاخص بالا قرار دارند به این شکل که آنها اطلاعاتی از وضعیت اقتصادی فعلی ارائه میدهند و در واقع نمایانگر وقایع حال هستند.
به عنوان مثال، میتوان با اندازهگیری ساعات کار گروهی از کارکنان یا میزان تولید بخش خاصی از صنعت، مانند بخش تولید یا معدن، یک شاخص همزمان را ایجاد کرد.
با این حال باید در نظر داشت که تعاریف شاخصهای پیشرو، پسرو و همزمان همواره واضح نیست و بسته به راه و روش در نظر گرفته شده میتوان برخی از شاخصها را به دستههای مختلفی تقسیم کرد. این امر به ویژه در شاخصهای اقتصادی مانند تولید ناخالص داخلی (GDP) رایج است.
به طور سنتی، تولید ناخالص داخلی به عنوان یک شاخص پسرو در نظر گرفته شده زیرا بر اساس دادههای تاریخی محاسبه میشود. با این حال، در برخی موارد ممکن است تغییرات اقتصادی را تقریباً به صورت آنی هم منعکس کند. همین مسئله میتواند این اندیکاتور را به یک شاخص همزمان تبدیل کند.
رد پای شاخصها در تحلیل تکنیکال
شاخصهای اقتصادی فارغ از اینکه در کدام یک از دستهبندیها قرار میگیرند بخش مهمی از بازارهای مالی هستند. بسیاری از معامله گران از ابزارهای تحلیل تکنیکال بهره برده که میتوان آنها با عنوان شاخصهای پیشرو یا پسرو تعریف کرد.
همانطور که میدانیم، شاخصهای برجسته تحلیل تکنیکال نوعی اطلاعات پیشبینی کننده را ارائه میدهند. این پیشبینیها معمولاً بر اساس قیمتهای بازار و حجم معاملات تعیین میشوند. این بدان معناست که احتمالاً در آینده نزدیک تحرکاتی در بازار رخ میدهد اما مانند هر شاخصی، همیشه هم به طور دقیق عمل نمیکنند.
از شاخصهای پیشرو که در تحلیل تکنیکال هم مورد استفاده قرار میگیرند میتوان به شاخص قدرت نسبی (RSI) و Stochastic RSI اشاره کرد. البته تنها این شاخصها نیستند که به عنوان شاخصهای پیشرو شناخته میشوند و حتی کندل ها هم به دلیل الگوهایی که ایجاد میکنند؛ میتوانند نوعی شاخص پیشرو در نظر گرفته شوند. در عمل، این الگوها ممکن است دیدگاه و بینشی درباره رویدادهای آینده بازار ارائه دهند.
از سوی دیگر، شاخصهای پسرو تحلیل تکنیکال بر اساس دادههای قبلی کار میکنند و به معامله گران درباره آنچه قبلاً اتفاق افتاده است دیدگاهی ارائه میکنند. با تمام این اوصاف آنها میتوانند هنگام تشخیص روندهای جدید بازار مفید واقع شوند. به عنوان مثال، هنگامی که روند صعودی به پایان رسیده و قیمت به زیر میانگین متحرک ( moving average) میرسد، این میتواند به طور بالقوه بیانگر شروع روند نزولی باشد.
البته برخی از اندیکاتورها در هسته خود هم شاخص پیشرو و هم شاخص پسرو یا کند را بهره میبرند به عنوان مثال، ابر ایچیموکو از دو شاخص پیشرو و پسرو تشکیلشده است.
شاخصهای پیشرو و پسرو زمانی که برای تحلیل تکنیکال استفاده میشوند دارای مزایا و معایب منحصربهفرد خود هستند. مثلاً شاخصهای پیشرو اگرچه آینده قیمت را پیشبینی میکنند اما سیگنالهای خطا و گمراهکننده بسیاری نیز تولید میکنند.
در همین حال، شاخصهای پسرو از آنجایی که به وضوح از دادههای گذشته بازار ریشه گرفتهاند؛ قابلاعتمادتر هستند. اما همانطور که از نامشان برمیآید عیب آنها واکنش دیرهنگام به تحرکات بازار است تا حدی که یک سیگنال ممکن است آنقدر دیر برسد که موقعیت مطلوب از دست رفته و سود کمتری حاصل شود.
شاخصها در اقتصاد کلان
همانطور که گفتیم شاخصها علاوه بر ارزیابی قیمت آینده بازار برای تحلیل روندهای اقتصادی کلان نیز مورد استفاده قرار میگیرند. البته شاخصهای اقتصادی با آنچه در تحلیل تکنیکال استفاده میشوند؛ متفاوت است. با این وجود همچنان میتوان آنها را در دستهبندی پسرو و پیشرو قرارداد.
به عنوان مثال خرده فروشی، قیمت مسکن و سطوح فعالیت تولیدی بخشی از شاخصهای اقتصادی پیشرو هستند. به طور کلی، فرض بر این است که این شاخصها فعالیت اقتصادی آینده را هدایت میکرده و یا حداقل دیدگاهی برای پیشبینی آینده ارائه میدهند.
از شاخصهای کلان اقتصادی پسرو میتوان به دو نمونه کلاسیک نرخ بیکاری و تورم اشاره کرد که به همراه شاخص تولید ناخالص داخلی و شاخص قیمت مصرف، برای ارزیابی رشد یک کشور در مقایسه با سالها و دهههای گذشته مورد استفاده قرار میگیرند.
سخن پایانی
شاخصهای پیشرو و پسرو چه در تحلیل تکنیکال و چه در اقتصاد کلان کاربرد دارند و نقش مهمی در بسیاری از انواع مطالعات مالی ایفا میکنند. آنها تفسیر انواع مختلفی از دادهها را میسر کرده و اغلب مفاهیم متعددی را در شکل یک ابزار با یکدیگر ترکیب میکنند.
بهاینترتیب، این شاخصها در نهایت میتوانند روندهای آینده را پیشبینی کرده یا آنهایی را که اندیکاتور های روند در حال وقوع هستند تأیید کنند. علاوه بر این هنگام ارزیابی عملکرد اقتصادی یک کشور چه در رابطه با سالهای گذشته و چه در مقایسه با سایر کشورها هم مفید واقع میشوند. برای فعالان بازار مهم است که بدانند شاخصها یا اندیکاتورهایی که استفاده میکنند و از کدام دسته است تا در تحلیلها و پیشبینیهای خود دچار اشتباه و خطای محاسباتی نشوند.
دیدگاه شما