بازار متشکل ارزی چیست؟

سایه‌روشن تشکیل بازار متشکل ارزی

بازار متشکل ارزی چیست و برای اقتصاد کشور چه کارایی دارد؟ گفته شده این بازار مکانی برای عرضه و تقاضای بی‌واسطه ارز است که بر معاملات آنی و نقدی اسکناس متمرکز خواهد شد. مدتی است بازار متشکل ارزی دغدغه فعالان بازار ارز و حتی برخی از دولتمردان شده است. اما، بازار متشکل ارزی چیست و برای اقتصاد کشور چه کارایی دارد؟ گفته شده است این بازار مکانی برای عرضه و تقاضای بی‌واسطه ارز است که بر معاملات آنی و نقدی اسکناس متمرکز خواهد شد. با ایجاد این بازار و مشخص‌شدن نرخ در داخل کشور، عناوینی مانند دلار سلیمانیه یا دلار هرات به حاشیه خواهد رفت بازار متشکل ارزی چیست؟ و فشارهای بیرونی برای تعیین نرخ ارز به حداقل می‌رسد.

کانون صرافان، کانون بانک‌های خصوصی، و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی بازیگران اصلی این بازارند و بانک مرکزی به عنوان بازیگردان اصلی، نرخ ارز را مدیریت می‌کند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به‌ صورت نظام‌مند و غیرمستقیم خواهد بود.

معاملات بازار متشکل ارز ناشی از معاملاتی است که تاکنون مجموعه بانک‌ها و موسسات اعتباری مجاز یا همه صرافی‌های مجاز (دارای مجوز فعالیت از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران) انجام داده‌اند و از این‌رو با شروع فعالیت شرکت بازار متشکل معاملات ارزی، تمام این معاملات از سوی شرکت مزبور انجام می‌شود و بانک‌ها و موسسات اعتباری و صرافی‌های مجاز در نقش کارگزار این شرکت ظاهر خواهند شد.

به‌ تازگی این شرکت به‌ منظور پذیرش عضویت بانک‌ها و موسسات اعتباری و صرافی‌های مجاز، وکالت‌نامه‌ها و تعهدنامه‌هایی را در اختیار آنان قرار داده است تا در مورد حدود و ثغور اختیارات و توانمندی خود تعیین تکلیف کنند. در این وکالت‌نامه‌ها و تعهدنامه‌های مکمل، اختیار هرگونه برداشت از حساب آنها که نزد چند بانک افتتاح خواهد شد، انسداد یا رفع انسداد حساب‌های مزبور، انتقال وجوه ارزی یا ریالی از آنها از طریق وکالت بلاعزل با مدت نامحدود، و بیشتر از آن همراه با سلب اختیار از عزل وکیل یا ضم وکیل و امین دیگر برای خود در نظر گرفته و بر اساس این وکالت‌نامه دارای اختیارات تامه‌ای برای هرگونه برداشت وجوه، تعیین کارمزد، برداشت هزینه یا اخذ جریمه بدون امکان هیچگونه اعتراض و حتی مراجعه به تمام اشخاص حقیقی و حقوقی و امضای هرگونه سند، فرم، ایجاد هرگونه تعهد، و… برای خود شده است.

در واقع، اختیاراتی که حتی هیات‌مدیره بانک‌ها نیز فاقد آن‌ هستند و از این‌رو بعید به‌ نظر می‌رسد مجامع عمومی بانک‌ها نیز موافقتی با واگذاری چنین اختیاراتی داشته باشند و بدین‌ترتیب است که شروع فعالیت این شرکت با ایجاد ترمزی است که خود برای آن تعبیه کرده است.

بازار متشکل معاملات ارزی ایران اصولاً به‌ منظور انجام کلیه معاملات ارزهای خارجی اعم از اسکناس، اسناد بهادار یا اعتباری تشکیل شده و قصد آن دارد که مدیریت بازار ارز را به‌صورت یکپارچه تحت کنترل ۱۰۰ درصدی مقررات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر عهده گیرد.

با فرض بر اینکه وکالت‌نامه‌های موصوف و تعهدنامه‌های مزبور به امضا درآیند، چون اختیار موجودی ارزی همه بانک‌ها و صرافی‌های مجاز در ید شرکت مزبور قرار خواهد گرفت، این فرصت فراهم خواهد شد که با هدایت شرکت مزبور از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران سیاست واحدی در بازار ارز به اجرا درآید و چنانچه مدیریت متخصص و دوراندیشی به‌ صورت مستقل و به‌دور از مصلحت‌اندیشی‌ها این سیاست‌های ارزی را تدبیر کند، زمینه‌ای برای تک‌نرخی‌شدن نرخ ارز و منبعث از آن تثبیت سیاست‌های بازرگانی و تعیین تکلیف بازرگانان کشور خواهد شد.

اگر شرکت بازار متشکل معاملات ارزی تعدیلی در مفاد شرایط عضویت برای اعضای خود قائل نشود، پیش‌بینی درست برای زمان شروع به فعالیت این شرکت کار مشکلی خواهد بود. از سوی دیگر درحال حاضر، وضعیت ارزی کشور تحت‌تاثیر مسائل سیاسی است. بنابراین، این دو مشخصه نمی‌تواند برای بنده پیش‌بینی مقرون به صحتی را امکان‌پذیر کند.اغلب تصمیماتی که در امور اجتماعی و اقتصادی اتخاذ می‌شود و ما شاهد آن هستیم، تابع سیاست چهل‌ستون‌سازی یا بی‌استون‌سازی است. به‌نظر می‌رسد اندیشه تاسیس چنین شرکتی هم در پی تصمیم‌سازی‌های مراجع مختلف ذی‌نفوذ در مسائل ارزی در دوران اخیر بوده بنابراین تمرکز و تجمیع تمام تصمیمات، سیاست مداری، هدایت، کنترل، اختیار، و شاید هم نظارت در این شرکت نقطه ضعف آن است؛ اما نکته مثبت در تشکیل این شرکت سلب اختیارکردن مراجع مختلف اثرگذار در بازار ارز خواهد بود.

حصارهای آهنی که شرکت در جلوگیری از ضربه‌پذیری یا تجمیع قدرت با هدف استقلال فعالیت خود با تدوین وکالت‌نامه‌های موصوف و تعهدنامه‌ها به‌ منظور سلب اختیار اعضا برای خود تدارک دیده است، می‌تواند با توجه به ساختار بانک‌ها و بعضاً صرافی‌ها در چارچوب بهتری بنا شود و هرگز خود را با اختیاراتی فراتر از اختیارات بانک‌ها و سایر اعضا واکسینه نکند. در این صورت خواهد بود که با استقبال بیشتری از سوی اعضا روبه‌رو شود. به‌ هر حال، تصمیم به تشکیل چنین بازاری تصمیمی است فراسازمانی و به همین روی نیز تصمیم دیگری شاید بتواند حرکت و فعالیت آن را روان‌تر کند.

راه‌اندازی سامانه مظنه‌های خرید و فروش توافقی در بازار متشکل ارزی

بازار متشکل معاملات ارز ایران با افزودن سامانه مربوط به جدول عمق بازار به وب سایت و سامانه معاملات این شرکت علاوه بر افزایش شفافیت، امکان تحلیل بیشتر را برای عموم فعالان بازار ارز فراهم کرد.

به گزارش ایلنا، عموم مردم و فعالان بازار ارز می‌توانند از این پس علاوه بر حجم معاملات، میانگین موزون نرخ‌ها، نرخ پایانی روز قبل و درصد تغییر نسبت به نرخ پایانی روز قبل، ۱۰ مظنه خرید و فروش ارز توافقی دلار و یورو را از طریق وب سایت این مجموعه به آدرس WWW.ICE.IR مشاهده کنند.

طبق اطلاعیه بازار متشکل معاملات ارز ایران، از تاریخ ۲۴ شهریور ۱۴۰۱ مظنه‌های قیمتی ۱۰ سفارش خرید و فروش ارزهای دلار و یورو توافقی به نمایش عموم در آمده است.

مشاهده واقعیت بازار ارز در لحظه

مردم از این پس با مشاهده واقعیت بازار در لحظه، می‌توانند به جای کانال‌های غیررسمی جهت کسب اطلاعات قیمت دلار و یورو، با مراجعه به وب سایت بازار متشکل ارزی از وضعیت قیمت دلار و یورو توافقی آگاه شوند و تصمیم‌های واقعی‌تر و صحیح‌تری بگیرند.

گفتنی است، نرخ اعلامی بازار متشکل معاملات ارز ایران، نرخ بین بانکی و بین صرافی است و توسط اعضا این بازار کشف نرخ صورت می‌گیرد. عموم مردم در کشف نرخ و معاملات ارز بازار متشکل ارزی حضور ندارند؛ اما در زمان مراجعه به صرافی می‌توانند ارز مورد نیاز خود را با حداکثر یک درصد بالاتر از نرخ کشف شده روی تابلوی معاملات بازار متشکل معاملات ارز ایران دریافت کنند.

اعطای API به مجموعه‌های مجوز دار

به گزارش مدیریت ارتباطات بازار متشکل معاملات ارز ایران، مجموعه‌های پردازش اطلاعات مالی مجوز دار از بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توانند با ارائه درخواست رسمی، اطلاعات تابلوی بازار متشکل معاملات ارز ایران را در قالب API یا وب سرویس دریافت کنند.

گفتنی است، بانک‌ها، شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت (PSP) و… نیز می‌توانند این دسترسی را جهت دریافت اطلاعات تابلوی معاملات بازار داشته باشند.

مزیت‌های مشاهده عمق بازار

عمق بازار و مظنه‌های خرید و فروش، ابزاری حرفه‌ای برای رصد دقیق بازارهای مالی به شمار می‌رود. معامله گران بازار متشکل ارز ایران با مشاهده عمق مظنه‌ها با آگاهی بیشتری از میزان عرضه و تقاضا سفارش‌گذاری خواهند کرد.

گفتنی است با این ابزار، قیمت‌ها تحلیل پذیرتر و دستکاری قیمت‌ها سخت‌تر می‌شود. همچنین، عمق مظنه‌های بازار، می‌تواند به سرمایه‌گذاران و معامله گران برای اطلاع از بهترین قیمت‌های خرید و فروش و بیشترین حجم سفارشات و در نتیجه تصمیم‌گیری بازار متشکل ارزی چیست؟ بهتر برای معاملات روزانه در بازار ارز توافقی دلار و یورو کمک کند.

بازار متشکل ارزی چیست و قرار است چگونه فعالیت ‌کند؟

توریست مالزی – طی ماههای گذشته بسیاری از مقام‌های ارشد اقتصادی در ایران از راه اندازی ‘بازار متشکل ارزی ‘ صحبت کرده‌اند و هدف از راه‌اندازی آن را “ساماندهی.

توریست مالزی – طی ماههای گذشته بسیاری از مقام‌های ارشد اقتصادی در ایران از راه اندازی ‘بازار متشکل ارزی ‘ صحبت کرده‌اند و هدف از راه‌اندازی آن را “ساماندهی بازار ارز” اعلام کرده‌اند. فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد ایران زمان آغاز به کار این بازار را هفته جاری اعلام کرده است.
به گزارش بی بی سی، بازار ارز طی یکسال اخیر با تلاطم‌های بزرگی دست به گریبان بوده؛ حدود هفت ماه پیش قیمت دلار آمریکا در بازار غیررسمی با جهشی بی سابقه به آستانه ۲۰ هزار تومان هم رسید و پس از آن مدتی فروکش نسبی را تجربه کرد.
در هفته‌های اخیر پس از اعلام آمریکا در قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست “گروه‌های تروریستی” این کشور و متعاقب آن عدم تمدید معافیت‌های موقت برای خرید نفت از ایران در کنار تنش‌های دیپلماتیک تهران و واشنگتن مجددا قیمت دلار به بیش از ۱۵ هزار تومان هم رسید.
مقام‌های ایرانی در حالی که منکر تاثیر تنش‌های سیاسی بر بازار ارز نیستند، بخشی از تلاطم در این بازار را به دلالان و کانالهای اعلام نرخ نسبت می‌دهند؛ که یکی از اهداف تشکیل بازار جدید ارزی دور نگه داشتن آنها از تاثیر گذاری بر نرخ ارز اعلام شده است.
بازار متشکل ارزی در دی ماه پارسال به تصویب شورای پول و اعتبار رسید و اولین جلسه هیئت مدیره آن ۲۹ فروردین برگزار شد. این بازار یک شرکت خصوصی است که کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس سهام‌داران اصلی آن هستند. بازیگران اصلی این بازار صرافی‌های مجاز، بانک‌ها و بانک مرکزی هستند و قرار است معاملات آن بر اساس ثبت سفارش و بصورت آنلاین انجام ‌شود.
اساس کار این بازار مانند بازارهای دیگر عرضه و تقاضا اعلام شده و خریداران و فروشندگان (صرافی‌های دولتی و بانک‌ها) از طریق اعلام قیمت پیشنهادی در سامانه خاص مبنای قیمت معاملات روز را تعیین می‌کنند.
با شروع روز کاری، از طریق قیمت‌های پیشنهادی فروشندگان و پیشنهادهای مختلف خریداران مبنای قیمت روز تعیین می‌شود؛ نرخ‌ها ممکن است تا پایان روز بسته به میزان نوسان کاهش یا افزایش یابند. البته هنوز دامنه مشخصی برای نوسان در این بازار مشخص نشده است.
هم اکنون نرخ‌ ارزها در معاملات بانکها و صرافی‌های مجاز بطور لحظه‌ای در سامانه نظارت ارز (سنا) اعلام می‌شود که خلاصه گزارش خرید و فروش ارز در سامانه نیما (نظام معاملات یکپارچه ارزی) هم در آن اعلام می‌شود.
بنابر اعلام بانک مرکزی صرافی‌هایی که در این بازار فعالیت دارند باید هم حساب ریالی و هم ارزی بازار متشکل ارزی چیست؟ داشته‌ باشند و بازار متشکل ارزی باید به موجودی این حساب‌ها دسترسی داشته باشد تا به این طریق رقم مورد معامله از موجودی معامله‌کنندگان کسر یا به آن اضافه شود. با این روش موجودی لحظه‌ای خریداران و فروشندگان مشخص می‌شود تا این از این طریق امکان معاملات آتی ارزی محدود شود.
بازار متشکل ارزی جایی برای معاملات صرافی‌ها و بانک‌هاست که حجم بالایی از ارز مورد معامله قرار می‌گیرد و افراد عادی کما فی السابق نمی‌توانند در این بازار معامله کنند و این افراد برای معاملات ارزی خود باید به صرافی‌ها بروند.
انتظار می‌رود بیشترین معاملات در بازار متشکل ارزی بین صرافی‌های دولتی و صرافی‌‌های کوچکتر صورت بگیرد که دسته دوم عمدتا در نقش خریدار ظاهر می‌شوند. مسئولیت نظارت بر این بازار بر عهده بانک مرکزی است که گفته شده با این اینکه در این بازار سهامدار نیست اما در آن مشارکت معاملاتی هم دارد.
خریداران و فروشندگان (صرافی‌های دولتی و بانک‌ها) در بازار متشکل ارزی مانند معاملات بورس از طریق اعلام قیمت پیشنهادی مبنای قیمت معاملات روز را تعیین می‌کنند.

آیا بازار متشکل مالی مانند بورس عمل می‌کند؟
این بازار در حالی قرار است شروع به کار کند که عده‌ای نسبت احتمال دخالت دولت در آن انتقادهایی مطرح کرده‌اند. یکی از اهداف اصلی راه‌اندازی این بازار تبدیل آن به مرجعی برای مبنای نرخ ارز اعلام شده و دولت امیدوار است که با راه‌اندازی آن مبنای نرخ ارز تهران باشد نه بازارهایی نظیر دوبی، هرات و یا سلیمانیه.
“ساماندهی بازار ارز” یکی دیگر از اهدافی است که دولت از طریق راه‌اندازی این بازار جدید به دنبال آن است ولی بگفته بعضی از مخالفان این طرح هنوز مشخص نیست آزادی عمل این بازار و دامنه نوسان قیمت بعد از مشخص شدن پایه قیمت در روز؛ آنگونه که در بازارهای بورس متداول است، تا چه حد است.
عده‌ای از جمله عزت‌الله یوسفیان، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی مشخصا به این نگرانی اشاره کرده‌اند. او گفته: “چنانچه دولت در بازار ارز دخالت مستقیم داشته باشد برای اقتصاد ایران خطرناک خواهد بود و تا امروز هم یکی از دلایل عدم ثبات اقتصادی دخالت مستقیم دولت در بازارها است.” بگفته آقای یوسفیان “نقش دولت در بازار ارز تنها باید حاکمیتی باشد نه تصدی‌گری؛ به عبارتی دولت در بازار ارز نباید به صورتی مداخله داشته باشد که مجدد اشخاصی چون جمشید بسم‌الله در بازار ایجاد کند.”
در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۹۱ محمدرضا میرآبی، معروف به “جمشید بسم‌الله” به عنوان عامل اختلال در بازار ارز ایران معرفی و دستگیر شد. در آن سال، محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس جمهور گفته بود که “جمشید بسم‌الله روی چهارپایه می‌ایستد و قیمت ارز را تعیین می‌کند.”
بحث دخالت دولت و تعیین دستوری نرخ ارز در سال‌های مختلف مورد انتقاد عده زیادی بوده است که نمونه بارز آن تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار در فروردین سال پیش بود که سایر نرخ‌ها غیرقانونی اعلام شد ولی قیمت دلار در بازار غیررسمی تا بیست هزار تومان هم در سال گذشته پیش رفت.
دولت ایران همزمان دلالان خیابانی و کانالهای نرخ ارز را عامل عمده‌ای در بی ثباتی بازار می‌داند و از سال گذشته تا کنون برخورد با آنها در دستور کار قرار گرفته است. در روزهای پرتلاطم ارزی عموما تقاضا بالا می‌رود و عرضه کافی نیست و در چنین روزهایی اختلاف نرخ ارز در بازار غیررسمی با نرخ‌های رسمی افزایش می‌یابد.
دولت ایران امیدوار است با راه‌اندازی این بازار، نرخ اعلامی توسط کانالهای مرتبط با بازار غیررسمی را حذف کند و نرخ‌های جدید بازار متشکل را بعنوان مبنا جایگزین آن کند.
بسیاری از کارشناسان نرخ پایین‌تر ارز در مقایسه با بازار غیررسمی را دلیل خروج ارز، خروج کالا، و رانت می‌دانند که برای رسیدن به آن ممکن است افراد به بیش‌اظهاری در واردات و کم‌اظهاری در صادرات هم متوسل شوند.

افزایش عرضه ارز در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی

عرضه ارز نسبت‌به تقاضا در بازه زمانی هفدهم تا بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه سال جاری در سامانه نیما و بازار متشکل معاملات ارزی پیشی گرفت که این امر به معنای پوشش جامع نیازهای وارداتی و خرد اسکناس فراتر از تقاضای موجود است.

به گزارش ایمنا و به نقل از بانک مرکزی، در بازه زمانی یاد شده، حدود ۴.۸ میلیارد دلار توسط صادرکنندگان به صورت انواع ارز در سامانه نیما عرضه شده است که از این میزان حدود ۱.۵ میلیارد دلار معامله شده که این امر حاکی از عرضه کافی بازار متشکل ارزی چیست؟ برای تأمین نیاز وارداتی است.

همچنین از تاریخ هفدهم تا بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در بازار متشکل معاملات ارزی، حدود ٨٠ میلیون دلار اسکناس توسط بانک‌ها و صرافی‌ها عرضه شده است که از این میزان حدود ۳۸.۵ میلیون دلار معامله شده و این امر حاکی از آن است که میزان عرضه اسکناس بیش از میزان تقاضا بوده است.

افزایش فروش صادرکنندگان در سامانه نیما در سال جاری موجب رشد صددرصدی مجموع معادل دلاری معاملات از ابتدای سال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شده است.

تاثیر بازار متشکل ارزی بر بازار ارز چیست؟

ایرنا نوشت: بازار متشکل ارزی تصمیمی درست و منطبق بر اصول اقتصاد است اما نتیجه آن به نحوه اجرای این سیاست و اینکه مدیران اقتصادی تا چه حد قدرت اجرایی داشته باشند، بستگی دارد.

در طول بیش از یک سال گذشته راهکارهای دولت برای تعادل بخشی و ایجاد ثبات ماندگار در بازار ارز جواب نداد و با هر تحرک جزیی در اقتصاد و سیاست خارجی شاهد جهش قیمت ها در بازار ارز بودیم که به سرعت به سایر بازارها هم سرایت می کرد.

جدیدترین راهکار عملی دولت و بانک مرکزی برای کنترل و ساماندهی بازار ارز، راه اندازی «بازار متشکل ارزی» است. البته طرح بازار متشکل ارزی جدید نیست و در سال های گذشته هم در مقاطعی که با بحران ارزی مواجه بودیم این طرح برای ساماندهی بازار پیشنهاد شد اما به دلایل متعددی به اجرا نرسید.

اما این بار طبق گفته رییس کل بانک مرکزی، بازار متشکل ارزی از شنبه هفته آینده یعنی بیست و هشتم اردیبهشت ماه شروع به کار می کند. هدف دولت و به طور ویژه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد این است که بتوان با ایجاد بازار متشکل ارزی، نرخ های متعدد ارز را که از کانال های غیررسمی و از سوی سوداگران تعیین می شود، حذف و نرخ جدید بازار متشکل را به عنوان مبنا در بازار جایگزین آن کرد.

شورای پول و اعتبار دی ماه سال گذشته با راه اندازی بازار متشکل ارزی موافقت کرد و به این ترتیب اولین جلسه هیات مدیره آن اواخر فروردین ماه امسال با حضور نمایندگان کانون صرافان، کانون بانک‌های دولتی، کانون بانک‌های خصوصی و فرابورس برگزار شد.

هر چند در آستانه آغاز به کار این بازار هنوز ابهاماتی از نحوه کارکرد و ساز و کار آن وجود دارد اما طبق آنچه اعلام شده قرار براین است که این بازار با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌ های مجاز و تحت نظارت و بازارگردانی بانک مرکزی با تمرکز بر معاملات نقدی راه‌ اندازی شود.

به عبارت ساده تر هدف دولت این است که این بازار را به مرجعی برای تعیین مبنای نرخ ارز تبدیل کند. صادرکنندگان هم که از جمله دارندگان منابع ارزی در کشور محسوب می شوند می توانند در چارچوب مقررات، ارز موجود خود را در این بازار عرضه کنند. هر چند که این بازار شبیه به بورس نیست اما معاملات به صورت برخط انجام می شود تا در یک بستر کاملا شفاف نرخ ارز کشف شود.

در حالی که هدف دولت از راه اندازی این بازار مهار سوداگری در بازار و ساماندهی آن است اما بسیاری از کارشناسان نگران دخالت مستقیم دولت در بازار ارز هستند و معتقدند بانک مرکزی باید در این بازار نقش حاکمیتی داشته باشد و نه تصدی گری اما به هر حال واقعیت این است که اصلی ترین بازیگر این بازار بانک مرکزی است.

**کاهش سهم دلالان در بازار با راه اندازی بازار متشکل ارزی

«مجیدرضا حریری» کارشناس و فعال اقتصادی در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا درباره چگونگی کارکرد بازار متشکل ارزی و تاثیر آن در تعادل بخشی به بازار گفت: بازار متشکل ارزی در واقع یک صرافی بزرگی است که بانک مرکزی آن را طراحی کرده و تاسیس می کند. باید این واقعیت را بپذیریم در ایران بازار معنا ندارد چرا که انحصار در اقتصاد ایران وجود دارد و این غیر قابل انکار است.

وی ادامه داد: بانک مرکزی به عنوان مرجعی که هم درآمدهای نفتی و هم بخش عظیمی از درآمدهای غیرنفتی کشورمان را در اختیار دارد از نوعی انحصار در این حوزه بهره مند است. به معنای دیگر حدود 80 درصد ارزی که در کشور استحصال می شود، حاصل صادرات نفتی و غیرنفتی است که به صورت مستقیم و غیر مستقیم در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می گیرد. بنابراین در شرایطی که عرضه کننده انحصاری وجود داشته باشد مباحثی مانند بازار و کشف قیمت موضوعیت ندارد و واقعی نیست.

حریری با اشاره به تغییر سیاست بانک مرکزی در کنترل بازار ارز گفت: در سال های گذشته بانک مرکزی از سوی برخی از صراف ها که از صرافان معتمد محسوب می شدند ارز را به بازار تزریق یا از بازار جمع آوری می کرد. اما طی این سال ها به تناوب شاهد آن بودیم که برخی صرافان معتمد، مابه التفاوت ارز و رانتی را که به آنها داده می شد به نفع تنظیم بازار استفاده نمی کنند و به معنای دقیق تر این صرافان از اعتماد بانک مرکزی سوء استفاده می کردند.

وی تاکید کرد: معتقدم اگر قرار است بانک مرکزی در بازار دخالت مستقیم داشته باشد و در زمان های نیاز، ارز در بازار تزریق یا جمع آوری و قیمت را از این طریق کنترل کند، سیاست و راهکار درست و کارآمد این است که نسبت به ایجاد یک صرافی بزرگ اقدام کند که تشکیل بازار متشکل ارزی هم در راستای همین اقدام است.

حریری با بیان اینکه هیات مدیره شرکت مشخص شده اند و تحت نظر بانک مرکزی هستند و از این پس شیر جریان بازار ارز در دست بانک مرکزی خواهد بود تا شدت آن را کنترل کند، گفت: نفوذ دلالان ارزی قابل پیش بینی است اما قطعا سهم و قدرت مانور آنها کاهش و در مقابل قدرت مانور بانک مرکزی افزایش پیدا می کند.
ا

ین فعال اقتصادی با بیان اینکه اساسا چیزی به نام کشف قیمت ارز وجود ندارد، ادامه داد: در واقع با این ساز و کار بانک مرکزی تعیین کننده قیمت ارز در بازار خواهد شد. بازار هم مجبور است نرخ را بپذیرد. البته تمام این موضوعات بستگی به میزان ذخایر ارز بانک مرکزی دارد، اینکه بانک مرکزی با چه ارزی می خواهد بازار را کنترل کند.

وی تاکید کرد: تقاضاهایی برای سفته بازی در بخش ارز در بازار وجود دارد اعم از تقاضا برای خروج سرمایه و تامین ارز برای واردات کالاهای قاچاق که شدت این تقاضاها در بازار بالا است و عرضه کننده ارز هم مانند سال های گذشته ارز کافی ندارد به همین دلیل هم بانک مرکزی از راهکارهای قدیمی خود دست کشیده و به دنبال راه اندازی بازار متشکل ارزی است.

**بازار متشکل ارزی قیمت دلار را می شکند

هر چند که برای بازار متشکل ارزی ماموریت های متعددی تعریف شده است اما آنچه در اولویت قرار دارد، تعادل بخشی به بازار و کوتاه کردن دست دلالان در نرخ گذاری ارز است. در حال حاضر اجرای درست اهداف بازار متشکل ارزی به دو عامل بستگی دارد اول اینکه بانک مرکزی تا چه حد بتواند دست صرافی های خرد را در تعیین قیمت ها ببندد و عامل دوم اینکه تا چه میزان از ذخایر ارزی خود را صرف اجرای این طرح کند. به طور قطع این دو عامل می تواند در اجرای سیاست های بانک مرکزی نقش تعیین کننده داشته باشند.

کارشناسان بر این باورند که این سیاست برای سامان بخشی به حواله های خرد و حواله هایی است که منشا قانونی برای واردات ندارند. به طور کلی بازار متشکل ارزی می تواند به بازار حواله هایی که منجر به خروج سرمایه می شوند یا هزینه های ارزی مسافری و دانشجویی و … ، سامان دهد البته علت عمده نوسانات قیمت ارز هم به همین بخش ها برمی گردد زیرا قیمت هایی که بازار اسکناس با حجم بسیار کم از تقاضای بازار را شامل می شود، در بازار حواله بسیار اثرگذار است.

حال باز به این سوال مهم باز می گردیم که آیا بازار متشکل ارزی می تواند قیمت ارز در بازار را کاهش دهد؟ برخی از کارشناسان در پاسخ به این سوال می گویند، این سیاست- راه اندازی بازار متشکل ارزی- از لحاظ تئوری کاملا درست و منطبق بر اصول اقتصاد است اما موضوع نحوه اجرای این سیاست است و اینکه مدیران اقتصادی تا چه حد قدرت اجرایی داشته باشند . به طور قطع راه اندازی بازار متشکل ارزی در ابتدا از نظر روانی بر قیمت ها اثر گذار خواهد بود و باعث بروز سکته ای در بازار می شود و احتمالا قیمت ها کاهش پیدا می کند اما اثرگذاری این سیاست در کنترل قیمت ها را باید پس از گذشت چند از آغاز به کار بازار ارزیابی کرد.