همه آنچه باید در مورد معاملات حراج باز بدانید
با گسترش روز به روز بازارهای بورس کالای ایران و استقبال مصرف کنندگان نسبت به تامین مواد اولیه از این بستر معاملاتی و همچنین کمبود عرضه برخی محصولات در بازار فیزیکی بورس کالا، شیوه های معاملاتی این بورس نیز روز به روز در حال بهبود و گسترش است تا شرایط مناسب تری را برای خریداران فراهم کند. خرید در بازار فیزیکی بورس کالا برای برخی کالاها به دلیل شرایط خاص آن کالا با مشکلاتی همراه بود و ممکن بود خریداری که نیاز ضروری به محصول دارد نتواند به دلیل شرایط معامله، محصول را خریداری کند و به تغییر ضریب معاملاتی این دلیل، شیوه معاملاتی جدید بورس کالا با معامله در تالار حراج باز می تواند ریسک و مشکلات موجود در آن بازار را کاهش دهد تا کشف نرخ بهتری بر روی محصول صورت پذیرد و خریداران شرایط بهتری را تجربه کنند. در این یادداشت نحوه معاملات حراج باز و مزایای آن برای خریداران کالاها را مرور می کنیم.
به گزارش «کالاخبر» به نقل از ویکی پلاست، بازار فیزیکی بورس کالای ایران متشکل از چند تالار مختلف است که در هر تالار، محصولات مشخصی مورد معامله قرار می گیرد. فروش داخلی محصولات پتروشیمی نیز در تالار پتروشیمی بازار فیزیکی بورس کالای ایران انجام می شود.
در زمان معامله محصول در بورس کالا، چهار رنگ سبز (پیش گشایش)، زرد (مظنه یابی) و آبی (زمان های توقف) و قرمز (رقابت) مشاهده می شود که در زمان های مشخص شده ی هر رنگ، معامله گر می تواند اقدامات خاصی را انجام دهد. در حالتی که تقاضا بر روی محصولی کمتر از عرضه باشد، پس از تایم زرد و با پذیرش قیمت پایه توسط معامله گر، معامله انجام می شود اما اگر تقاضای محصولی بیشتر از میزان عرضه باشد معاملات وارد رقابت می شود و معامله گر باید برای خرید محصول با سایر متقاضیان رقابت کند.
از سویی دیگر روند تعیین قیمت پایه محصولات پتروشیمی که توسط دفتر توسعه صنایع پتروشیمی اعلام می شود بر اساس قیمت های جهانی هفته قبل، میانگین دلار نیمایی هفته قبل می باشد و در زمان تالار نیز میزان عرضه و تقاضا و قیمت های جهانی در روز معامله و اخبار مرتبط با صنعت پتروشیمی و وضعیت دلار در آن روز بر روند معامله تاثیر می گذارد.
با توجه به مباحث گفته شده در صورتی که میزان عرضه برخی محصولات پایین تر از نیاز بازار باشد و یا خریداران تقاضای بالایی برای خرید محصولات داشته باشند، روند رقابت بر روی محصول شکل دیگری به خود می گیرد و قیمت پایانی معامله شاهد تغییر نسبت به قیمت پایه خواهد بود.
رقابت در بازار فیزیکی بورس کالا به این صورت است که خریدار تا قبل از شروع معامله و با مشخص شدن میزان تقاضا، قیمت مد نظر خود را به کارگزار اعلام می کند و یا اختیار خرید را به کارگزار و تیم تحلیل آن کارگزاری واگذار می کند و معامله گر در زمان قرمز نماد، ۶۰ ثانیه زمان جهت اعلام قیمت و رقابت با سایر معامله گران دارد که عرف بازار رقابت در ۱۵ ثانیه آخر معامله است.
با توجه به روند معاملات و زمان محدود ۱۵ ثانیه ای رقابت، محصولاتی که وضعیت نامشخص تری دارند شاهد تغییر قیمت و رقابتی نامتعارف خواهند بود که این امر اختلالی در کشف نرخ ایجاد می کند و از سوی دیگر امکان اشتباه معاملاتی و تحلیلی معامله گران نیز افزایش می یابد پس نیاز است تا زمان بیشتری برای رقابت این محصولات در نظر گرفته شود تا ریسک این معاملات کاهش یابد.
شرایط معاملات حراج باز
همانطور که در بخش قبل مطرح شد، به دلیل مشکلاتی که برای برخی محصولات ایجاد می شد، معامله این محصولات به تالار حراج باز منتقل شد که شیوه این معاملات شبیه سایر حراج های عرف (مانند حراج آثار هنری) می باشد و به این صورت است که در صورتی که تقاضا برای خرید کالایی بیشتر از میزان عرضه باشد، پس از سپری شدن تایم سبز و زرد، معامله گران با ۱۵ ثانیه زمان قرمز مواجه می شوند (مدت زمان قرمز می تواند با صلاحدید ناظر بازار از ۱۵ الی ۶۰ ثانیه تغییر کند) و در این زمان باید قیمت های مورد نظر خود را با فرمول مشخص شده در شرح عرضه (اصطلاحا تیک سایز) معامله کنند، تیک سایز معامله، حداقل مقدار تغییر قیمت سفارش برای هر کالاست که معامله گر باید قیمت را با توجه به آن در زمان رقابت وارد کند.
در صورتی که زمان قرمز به اتمام برسد و معامله گری عدد دیگر وارد نکند معامله انجام می شود اما در صورتی که در طی این بازه زمانی، خریداری مقداری بالاتر برای خرید وارد کند باز هم ۱۵ ثانیه تایم رقابت از ابتدا تکرار می شود و تا زمانی که رقابت معامله گران به پایان برسد این روند ادامه می یابد. البته تنها در صورتی زمان رقابت تکرار می شود که ترکیب تخصیص به مشتریان نیز عوض شود (یعنی مشتریانی که در زمان رقابت در رنج قیمتی تخصیص نیستند باید قیمت جدید وارد کنند) و در صورتیکه ترکیب تخصیص در معامله عوض نشود، ۱۵ ثانیه رقابت تکرار نمی شود.
حراج باز به دو شیوه چند محموله ای و تک محموله ای در بورس کالای ایران انجام می شود که در شیوه تک محموله ای، خریداران با وارد شدن تمام حجم عرضه با هم رقابت می کنند و در شیوه چند محموله با توجه به میزان حداقل و حداکثر خرید مشخص شده در شرح عرضه می توانند برای رقابت و خرید محصول اقدام نمایند.
این روش معامله مزایای ویژه ای دارد که قطعا با استقبال خریداران مواجه می شود، اولا در این روش قیمت معامله به دلیل اینکه ضریب مشخصی دارد شفاف تر کشف می شود و از سوی دیگر ریسک تحلیل اشتباه قیمت و خارج از عرف برای معامله گران و تحلیلگران کاهش می یابد. همچنین خریداران فرصت بیشتری برای تصمیم گیری دارند و در نهایت خرید با شفافیت و وضعیت بهتری صورت می پذیرد و امید است با راه اندازی هرچه بیشتر شیوه های جدید معامله توسط بورس کالا شاهد گسترش این بازار مالی باشیم.
روند قیمت استایرن منومر شرکت پتروشیمی پارس در شکل زیر مشاهده می شود، این محصول به عنوان اولین محصول پتروشیمی به شیوه حراج چند محموله ای در تالار حراج باز بورس کالا مورد معامله قرار گرفت و در شکل زیر روند قیمتی و رقابت قابل توجه خصوصا در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ مشاهده می شود که انتظار می رود با معامله در تالار حراج باز، شرایط خرید از بورس کالا برای خریداران این محصول و سایر محصولات که شرایط مشابه رقابت قیمتی را دارند بهبود یابد.
ضریب سوددهی سهام
در اقتصاد یک اصلی وجود دارد به نام ضریب سوددهی سهام که از طریق آن، میزان سوددهی یک سهام و یا یک نماد معاملاتی را در آینده بازار محاسبه میکنند که مشخص میکنه آیا این سهام در آینده سودده است یا نه و اگر سودده است میزان سودی که از آن بدست می آوریم چقدر است آیا پیشرفت آن با سرعت زیاد است یا سرعت کم چون اگر سرعت آن کم باشد، خب معامله گران ترجیح میدهند یک سهام یا نماد معاملاتی دیگه ای را انتخاب کنند برای معامله گری که سرعت بیشتری برای ساخت سودها داشته باشه یا اگر سوددهی آن کاهشی است و به مرور زمان میزان سودی که میدهد کمتر میشود آیا این کاهش سود به چه صورت است. آیا با سرعت زیادی رو به کاهش است یا با سرعت کم.
اینکه بیایم و میزان سوددهی یک سهام یا نماد معاملاتی را محاسبه کنیم هم دشوار است و هم محاسبات زیادی دارد، اما من میخوام برای شما آن را در چند دقیقه توضیح بدم که شما وقتی به یک نمودار نگاه میکند در عرض چند ثانیه متوجه بشید که چه موقعیتی دارد و آیا میصرفه با این نمودار معامله انجام بدیم یا نه.
این را بدانید که اصلا هم فرقی نمیکنه چه نموداری یا چه چارتی باشد. فارغ از اینکه سهام است یا کالا ، رمز ارز است یا جفت ارز هر چی که بشود در بازار های مالی معامله کرد میتوانیم از این روش استفاده کنیم.
نکته : البته این را بگم برای اینکه بتوانید به چنین جایگاهی برسید باید تمام آموزش ها رو تا الان به طور کامل و درست یاد گرفته باشید.
تعیین ضریب سوددهی یا (ضریب چولِگی)
خب رسیدیم به اصل مطلب حالا ما هرگاه در بازار ببینیم، داره عمق های قیمتی کم میشه و پرتاب قیمت داره زیاد میشه و گاها زاویه ها هم داره در جهت صعود بیشتر میشه متوجه میشیم که این روند صعودی ما رو به افزایش است یا (میزان سوددهی یا ضریب چولگی آن در حال افزایش است) اگر هم حرکت نزولی باشه و زاویه گام های نزولی افزایش پیدا بکنه میفهمیم که اینجا ضریب چولگی در روند نزولی در حال افزایش است.
اما اگر عمق ها زیاد بشوند ، پروجکشن ها(پرتاب قیمت) کم بشوند و ترجیحا زاویه گام ها هم کم بشه ما متوجه میشیم که اون بازار هر چند که تا قبل از این بازاری سودده بوده اما از الان به بعد دیگه بازاری سودده نیست. پس بهتره ما نماد یا سهامی را انتخاب کنیم که قوی تر و بهتر از این بازار باشه.
(به تصاویر زیر دقت کنید تا بهتر این موضوع را درک کنید.)
نکته : اگر درباره ی عمق قیمت و پرتاب قیمت و همچنین زاویه گام های قیمتی اطلاعات کافی نداری پیشنهاد میکنم حتماً این مطالب را خوب مطالعه کن و بعد به ادامه این مطلب بپرداز.
 1 |
 2 |
 3 |
ببینید ما اینجا یک حرکت صعودی را داشتیم (تصویر شماره 2) این حرکت صعودی ضریب چولگی خوبی داشته یعنی عمق ها در حال کم شدن بودند پروجکشن ها در حال افزایش بوده و زاویه گام ها هم در حال زیاد شدن اما به یک جایی که رسیده (تصویر شماره 3) قیمت دیگه مثل قبل در جهت صعود حرکت خوبی نداشته و به طور قوی عمق ها زیاد شدند، مسافت ها کم شدند و زاویه ها خوابیده تر شدند.
در واقع بازار خودش داره به ما میگه که داره یک اتفاق هایی می افته و معامله گرهای موثر حاضر در بازار که معاملات خرید داشتن دیگه آنچنان سر سختی و قدرتی ندارند و اینها دارند به طور فرسایشی معاملات خرید خودشان را ادامه میدهند پس من و شما هم اگر هر الگویی و یا هر اندیکاتور هم به ما بگه اینجا خرید انجام بده ما اصلا این کار را انجام نمیدیم.
ضریب سوددهی در بازار پویا
گفتیم بازار پویا یکی از خصوصیاتش اینه که قیمت در آن خودش تمام اون اتفاق هایی که داره پشت پرده رخ میده را به ما میگه اینجا (تصویر شماره 3) خودش داره از کاهش ضریب چولگی به ما میگه که داره سوددهی بازار کم میشه و بهتره به دنبال یک بازار دیگه ای باشیم.
حالا اون بازار مناسب باید چگونه باشه؟ مثل تصاویر زیر که الان میبینید!
 4 |
 5 |
همینطور که در تصویر شماره 5 میبینید ضریب چولگی روند صعودی ما تقریبا از ابتدای روند یعنی با شروع گام دوم روبه افزایش است و میبینیم که این روند ما توانست به اندازه 4 تا گام به ما سود بده و یک بازار پویا چنین خصوصیاتی دارد و ما در چنین جاهایی به دنبال فرصت خرید خواهیم بود.
برای نزول هم دقیقا همینطور مادامی که این حرکت های نزولی افزایشی باشند با زاویه های بیشتر باشند پروجکشن ها زیاد بشن عمق کم بشه ضریب چولگی در روند نزولی داره زیاد میشه. (به تصاویر زیر دقت کنید)
 6 |
 7 |
اما هرگاه که اینها در حال کاهش باشه یعنی ما یک روند نزولی را داریم منتها هر بار عمق ها داره بیشتر میشه ، مسافت ها کمتر و ترجیحاً زاویه ها کمتر میشه متوجه میشیم که ضریب چولگی روند نزولی ما داره کاهش پیدا میکنه که یعنی قدرت روند نزولی ما خیلی کم شده. (به تصاویر زیر دقت کنید)تغییر ضریب معاملاتی
 8 |
 9 |
همانطور که در تصویر شماره 9 میبینید گام اول روند ما با شیب خیلی تند و عمق کم ایجاد شده ولی از شروع گام دوم به طور واضح میبینیم که هم پرتاب قیمت هم شیب قیمت کاهش پیدا کرده و از جهتی عمق قیمت هم به طور قابل ملاحضه ای افزایش پیدا کرده و همه اینا به ما میگه که روند ما از قدرت خوبی مناسب نیست و به احتمال زیاد در آینده قدرتش رو از دست خواهد داد و اگر قرار در این بازار به معامله بپردازیم باید از حساسیت و دقت بیشتری برای گرفتن موقعیت جدید برخوردار باشیم.
نحوه رسم ضریب سودهی (ضریب چولِگی)
رسم ضریب سودهی در روندهای نزولی
برای رسم منحنی ضریب چولگی در حرکت ها و روندهای نزولی جایی که ما تغییرات چولگی را به سمت کاهش میبینیم یعنی ضریب چولگی ما کاهشی است، برای رسم آن زیر قیمت را در نظر میگیریم و رسم میکنیم مثل تصویر شماره 10 و جایی که ضریب چولگی افزایشی است، بالای قیمت را در نظر میگیریم و رسم میکنیم مثل تصویر شماره 11. (به تصاویر زیر دقت کنید)
 10 |
 11 |
رسم ضریب سودهی در روندهای صعودی
برای حرکت صعودی دقیقا برعکس آن عمل میکنیم یعنی جایی که قیمت داره ضریب چولگی آن افزایش پیدا میکنه را میایم برای رسم آن زیر قیمت را در نظر میگیریم و رسم میکنیم مثل منحنی تصویر شماره 12 که زیر خطوط زرد رنگ کشیده شده ولی جایی که داره ضریب چولگی آن کم میشه برای رسم آن بالای قیمت را در نظر میگیریم و رسم میکنیم مثل منحنی تصویر شماره 12 که بالای خطوط بنفش رنگ کشیده شده.
(به تصویر زیر دقت کنید)
 12 |
یک نکته ای را اینجا براتون بگم اگر خوب حواستون بوده باشه در این آموزش من گاهاً گفتم که پروجکشن ، عمق و زاویه گام ها ترجیحاً باهم دارند واکنش هایی و تغییراتی را نشان میدن که این منجر به کاهش یا افزایش چولگی داره میشه پس ما نیاز نداریم برای اینکه یک چولگی را ببینیم هر سه تای اینها باهم اتفاق بیفتند.
میتونه یکی باشه ، میتونه دو تا باشه ولی اگه سه تا همزمان رخ داد که خب دیگه خیلی قوی تر میشه و خیلی بهتر است.
پس دوستان من، ما برای اینکه یک موقعیتی را برای معامله داشته باشیم که پتانسیل بالایی برای معامله داشته باشه باید ضریب چولگی آن در حال افزایش باشه و اگر در موقعیتی هر چند اگه فکر میکنیم آن موقعیت مناسبه برای معامله و وارد بشیم در حالی که چولگی آن روبه کاهش باشه در واقع فقط وقت مان و سرمایه مان را که هر دو خیلی با ارزش هستند را درگیر کردیم و درگیر بازاری شدیم که قیمت به طور فرسایشی و اتفاقا پر ریسک داره به حرکت خودش ادامه میده نه یک معامله تغییر ضریب معاملاتی ای که ریسک کمتر داره و پتانسیل های بیشتر برای گرفتن سود های بهتر.
خب ما در این مطلب یاد گرفتیم که چطور در عرض چند ثانیه با نگاه کردن به چارت با استفاده از میزان پرتاب قیمت، عمق قیمت و زاویه گام ها که همگی آنها را در آموزش های قبلی به طور کامل یاد گرفتیم متوجه ضعف و قدرت بازار برای گرفتن معاملات مناسب و پر سود بشیم در مطلب بعدی یاد میگیریم که چطور بتونیم تشخیص بدیم که حرکت بعدی قیمت در روند تقریبا به چه میزان خواهد بود.
معاملات اهرمی یا مارجین ارزدیجیتال چیست؟✔ و چه ریسک هایی دارد؟
شرایط موجود در بازارهای ارز دیجیتال همیشه آرام و یکسان نیست. اگر شما به بازار ارز دیجیتالی پر نوسان علاقه‌مند هستید باید با اهرم و اصطلاحات موجود در آن آشنا باشید.
معاملات اهرمی، تکنیک هایی هستند که، شما را قادر می سازند تا صد برابر سرمایه، سود و زیان کسب کنید. از آنجایی که، اینگونه معاملات ریسک بالایی دارند توصیه ما به شما این است که توسط افراد حرفه ای انجام شود. قسمت اعظم معاملات اهرمی(مارجین) که بخش مهمی از سرفصل های دوره آموزش ارز دیجیتال آکادمی پارسیان بورس می باشد، در بازارهای مالی انجام می شود، در صرافی های خارجی و داخلی که ما آن را با نام بازار ارزدیجیتال،فارکس می شناسیم است.
استفاده از اهرم می تواند یک نیروی بلقوه به معامله تغییر ضریب معاملاتی بدهد. برای مثال تمام سرمایه شما عدد ۱۰ ضرب می شود، بدون اینکه به سرمایه معادل نیاز باشد. شما برای انجام یک معادله اهرمی به یک معامله گر یا مبادله نیاز دارید که، سبب افزایش اعتبار شما شود و شما بتوانید معاملات اهرمی یا لوریج دار را انجام دهید.
البته باید بدانید که اعتبار به دست آمده از این معامله ضریب دار بی قید و شرط نیست. یکی از مشکلات معاملات اهرمی در بازار ارز دیجیتال وجود خطوط قرمزی برای محدود کردن ضرر است که، بسیار بیش تر از چیزی است که یک معامله گر در این بازار در اختیار دارد.
اگر در مسیر معاملات اهرمی همه چیز به خوبی پیش برود، شما توانستید بدون نیاز به کاهش سرمایه، بازدهی بیشتری داشته باشید. اما اگر در مسیر درستی قرار نگرفته باشید، میزان زیان ها افزایش پیدا میکند. نکته بسیار مهم و قابل توجه که در مورد اهرم وجود دارد این است که، اهرم ارزش عملی دارد، بدین معنا که اگر در خرید خانه یا معاملات موجود در بازار فارکس، اشتباه از آن استفاده کنید کل سرمایه از بین میرود.
برای مثال می تغییر ضریب معاملاتی توانیم از کریپتو به عنوان یک دارایی در بازار فارکس نام ببریم، بنابراین معامله گران نیازی به اهرم برای ایجاد فرصت در زمان کوتاه نخواهد داشت. از طرفی دیگر معاملات بلند مدتی مانند بیت کوین(Bitcoin) و اتریوم(Ethereum) در مدت زمان کم دستاوردهای نجومی را ایجاد کند.
مسئله مهم که در ادامه این مقاله آکادمی پارسیان بورس به آن میپردازیم، این است که ما نمی توانیم سرمایه گذاری با هرم را برای همه مناسب بدانیم. در واقع تعداد بسیار زیادی از تریدر ها و معامله گران هستند که میخواهد سود حاصل یک معامله موفقیت آمیز را در یک شب با استفاده از اهرم به دست آورد، از طرف دیگر شما می توانید باx 100 یک کندل در عرض ۱۵ دقیقه به دست آورید یا از دست بدهید، و این چیزی است که ممکن است در طی یک سرمایه گذاری طولانی مدت به دست آید.
اصطلاحات موجود در معاملات اهرمی چیست؟
مارجین(Margin) چیست؟
این اصطلاح به معنی مقدار پولی است که شما در حساب معاملاتی مارجین خود قرار داده، وثقه ای را ارائه می دهد که نشان دهنده این است که صرافی مایل به تمدید اعتبار دارد.در ازای انجام این معامله، حساب ما بسته شده و توانایی خرید(buy) و فروش(sell) با آن بخش را نخواهید داشت و ارزش آن نیز با توجه به لوریج و اهرم شما، محاسبه میشود.
افزایش ضریب اعتباری به ۶۵ درصد تغییر ضریب معاملاتی قیمت پایانی سهام | ضریب اعتباری سهام چیست؟
سازمان بورس و اوراق بهادار، مصوبه کمیته پایش ریسک بازار درباره افزایش ضریب اعتباری به ۶۵ درصد را ابلاغ کرد.
به گزارش نبض بورس، مدیریت نظارت بر کارگزاران سازمان بورس، مصوبه کمیته پایش ریسک بازار در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام، حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در محاسبه حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار را به شرکت‌های کارگزاری ابلاغ کرد.
در این ابلاغیه آمده است: پیرو اجرای ابلاغیه صورت‌جلسه ۱۴ دی ۱۴۰۰ هیات‌مدیره سازمان بورس در خصوص اصلاح دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس و همچنین ابلاغیه‌های اصلاح ضرایب تعدیل اوراق بهادار قابل محاسبه در حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار و با استناد به اختیارات اعطایی به کمیته پایش ریسک بازار، مصوبه بند ۲ صورت‌جلسه ۱۰ دی ۱۴۰۰ کمیته پایش ریسک در خصوص افزایش ضرایب تعدیل سهام، حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری در محاسبه حساب تضمین موضوع معاملات اعتباری اوراق بهادار به شرح زیر جهت اطلاع و اقدام مقتضی ابلاغ میشود:
۱. در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام و حق تقدم سهام و واحد‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در محاسبه حساب تضمین معاملات اعتباری اوراق بهادار به شرح زیر تصمیم‌گیری شد.
در مورد سهام پذیرفته‌شده در بورس تهران و بازار اول و دوم فرابورس، ۶۵ درصد قیمت پایانی
ضریب تعدیل سهام چیست؟
ضریب تعدیل سهام در محاسبه تضمین اعتباری مشتریان اصطلاحی است که برای میزان اختصاص اعتبار خرید سهام به مشتریان کارگزاری‌های بورس اطلاق میشود. امروز سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد این ضریب تعدیل سهام از ۱۶ بهمن ماه افزایش خواهد یافت.
تا قبل از مصوبه امروز در خصوص افزایش ضریب تعدیل سهام، مشتریان کارگزاری‌ها تنها قادر به دریافت اعتبار نقدی تا سقف ۶۰ درصد پرتفوی سهام خود در کارگزاری مورد نظر بودند، اما از این به بعد سقف این ضریب اعتباری به ۶۵ درصد می‌رسد.
به طور مثال اگر یک مشتری ۱۰۰ میلیون سهام در پرتفوی کارگزاری الف داشت و تا امروز تنها قادر به دریافت ۶۰ میلیون اعتبار نقدی برای خرید سهام از کارگزاری بود، اما از این به بعد این مشتری می‌تواند تا ۶۵ میلیون تومان از کارگزاری خود اعتبار دریافت کند.
این اقدام سازمان بورس به معنی تقویت طرف تقاضای خرید سهام توسط افرادی است که از روش خرید اعتباری برای سرمایه‌گذاری در بورس استفاده میکنند و این تقویت طرف تقاضا می‌تواند منجر به افزایش سفارش‌های خرید و رشد قیمت سهام در بازار سرمایه شود.
ضریب بتا چیست و چگونه از آن در تغییر ضریب معاملاتی معاملات بورسی استفاده کنیم؟
همه سرمایه‌گذاران برای ورود به هر بازاری، نیاز به داشتن دانش و تخصص لازم برای حضور در آن بازار دارند؛ زیرا به‌منظور خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید عملکرد این شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرد و برای ارزیابی عملکرد شرکت‌ها، می‌توان از ضریب بتا بهره‌مند شد. این ضریب معیاری آماری است که سرنخی را به سرمایه‌گذاران درمورد نوسان‌پذیری میدهد و از طریق مقایسه بازده سهام با بازده شاخص بازار سنجیده میشود. میزان اهمیت ضریب بتا و تأثیر آن در اندازه‌گیری میزان سودآوری سهام‌داران، بهانه‌ای شد تا در این مطلب نگاهی به چگونگی استفاده و محاسبه ضریب بتا داشته باشیم.
چگونه ضریب بتا را محاسبه کنیم؟
Beta Coefficient یا ضریب بتا، میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفوی بازار محاسبه میکند و نشانگر نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با شرایط کلی بازاری است که در آن فعالیت میکند. فرمول محاسبه ضریب بتا به شرح زیر است: ضریب بتا از تقسیم کوواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می‌آید که در ادامه نمایش داده شده است.
فرمول ضریب بتا
ذکر این نکته حائز اهمیت است که ضریب بتا از طریق مقایسه بازدهی سهام شرکت‌های بورسی با بازدهی شاخص بازار محاسبه میشود و ضریب بتای بازار همیشه یک است.
چگونه ضریب بتا را تفسیر کنیم؟
فعالان بازار سرمایه برای استفاده از ضریب بتا در معاملات خود، باید نسبت به کاربرد آن اطلاعات کامل داشته باشند. با توجه به این موضوع، درصورتی‌که بتای سهمی برابر با یک باشد، می‌توان گفت تغییرات قیمت این سهام مطابق با حرکت بازار خواهد بود. در نتیجه اگر وضعیت کلی بازار سرمایه مثبت باشد، به احتمال بسیار زیاد وضعیت سهام این شرکت بورسی نیز وضعیتی مثبت خواهد داشت.
اگر بتای سهمی بزرگ‌تر از یک باشد، در چنین شرایطی افزایش یا کاهش قیمت آن سهم، بیشتر از تغییرات بازار خواهد بود. در بازار سرمایه چنین سهامی را تهاجمی می‌نامند و خرید و فروش آن، ریسک بالاتری را نسبت به دیگر سهام شرکت‌های بورسی دارد. از طرفی اگر بتای سهمی کوچک‌تر از یک و بزرگ‌تر از صفر باشد، تغییرات قیمت سهام این شرکت‌های بورسی نیز کوچک‌تر از روند کلی بازار خواهد بود؛ در بازار سرمایه، اینگونه سهام را تدافعی می‌نامند. درصورتی‌که بتای سهمی برابر با صفر باشد، حرکت قیمتی آن، هیچ‌گونه همبستگی با حرکت و روند کلی بازار ندارد و درصورتی‌که بتای سهم کوچک‌تر از صفر باشد، حرکت قیمت سهم، خلاف جهت روند کلی بازار است. با توجه به این موضوع، هرگاه سهمی بتای بزرگ‌تری داشته باشد، پتانسیل بیشتری برای تغییر ضریب معاملاتی بازدهی دارد اما ممکن است از ریسک سیستماتیک بالایی نیز برخوردار باشد. براساس تجربه، سهمی که ضریب بتای بالایی دارد، در زمان پایین آمدن قیمت‌ها، برای معامله گزینه بسیار مناسبی محسوب میشود چون با کاهش ریسک سیستماتیک، قیمت سهم با شتاب بیشتری بالا میرود.
از طرفی تغییر ضریب معاملاتی دیگری می‌توان ضریب بتا را برای یک صنعت خاص محاسبه کرد. با محاسبه ضریب بتا برای یک صنعت خاص، تا حدودی می‌توان میزان بازدهی یک سرمایه‌گذاری را پیش‌بینی نمود. برای مثال درصورتی‌که بتای سهمی ۱/۵ باشد، به این معنا است که این سهم ۵۰ درصد بیشتر از متوسط بازار توسعه‌پذیر است و یا درصورتی‌که بتای سهمی ۰/۸۵ باشد، به این معنا است که این سهم ۱۵ درصد کمتر از متوسط بازار توسعه‌پذیر است. اگر ضریب بتای شاخص یک صنعت ۱/۱ باشد، در صورت رشد شاخص کل بورس در یک بازه زمانی، شاخص صنعت موردنظر نیز می‌تواند به میزان ۱۰ درصد بیشتر رشد کند. وقتی‌که بتای سهمی ۲ باشد و بازار ۱۰ درصد رشد داشته باشد، قیمت این سهام ۲۰ درصد رشد خواهد داشت. در نتیجه این مطلب می‌توان دریافت که سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، باید بر روی سهامی سرمایه‌گذاری کنند که بتای پایین دارند و بالعکس سرمایه‌گذارانی که تمایل به سودآوری بیشتر دارند و از ریسک‌پذیری بالایی نیز برخوردار هستند، می‌توانند در سهامی با ضریب بتای بالا، سرمایه‌گذاری نمایند.
نمونه‌ای از چگونگی محاسبه ضریب بتا
برای محاسبه ضریب بتا، ابتدا باید بازده روزانه سهام موردنظر و کل بازار را از سایت‌های معتبر استخراج کنید. اگرچه برخی از نرم‌افزارها و وب‌سایت‌ها، ضریب بتا را محاسبه میکنند اما درصورتی‌که خودتان قصد محاسبه این ضریب را برای بازه زمانی مشخص داشته باشید، می‌توانید از نرم‌افزار اکسل استفاده کرده و ضریب بتای هر سهم را به‌راحتی محاسبه کنید که در ادامه مثالی از چگونگی محاسبه آن بیان شده است.
به‌منظور دسترسی به اطلاعات سهم موردنظر، می‌توانید به وبسایت مرکز پردازش اطلاعات ایران مراجعه کرده و اطلاعات موردنیاز خود را جمع‌آوری نمایید. همانطور که گفته شد در این سایت، ضریب بتای هریک از شرکت‌های بورسی محاسبه شده است.
در ادامه به محاسبه ضریب بتای صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه میپردازیم. برای این موضوع در وبسایت مرکز پردازش اطلاعات ایران، صندوق مشترک آگاه را انتخاب کرده و وارد صفحه آن شوید.
سپس باید به وبسایت صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه مراجعه کرده و وارد صفحه بازدهی صندوق شوید. دراین بخش شما به بازدهی روزانه صندوق و کل بازار دسترسی دارید.
در بخش بعدی باید فایل اکسل بازده روزانه صندوق و بازار را دانلود کرده و از این طریق فایل اکسل در دسترس شما قرار خواهد گرفت. در تصویر زیر گزینه‌ای که با استفاده از آن می‌توان فایل اکسل را دانلود کرد، برای شما مشخص شده است.
پس از دانلو د فایل اکسل مربوطه و مرتبط کردن اطلاعات هر دو ستون، با استفاده از تابع کوواریانس در اکسل (COVAR) باید میزان کوواریانس بین بازده بازار و صندوق را محاسبه نمایید و در مرحله بعد ستون بازده روزانه بازار را انتخاب کرده و با استفاده از تابع واریانس در اکسل (VAR)، میزان واریانس بازده بازار را به‌دست آورید. پس از انجام محاسبات، باید کوواریانس و واریانس را بر هم تقسیم کرده و در انتها مقدار ضریب بتا به دست آورید. طبق همین روند ضریب بتای صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه، ۰/۹۰ محاسبه‌شده است. این عدد نشان میدهد که ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مشترک کارگزاری آگاه کم است و به همین نسبت نیز ممکن است سود کمتری نصیب سرمایه‌گذاران شود. با توجه به مطالب گفته شده، سهام صندوق سرمایه‌گذاری مشترک آگاه، حالت تدافعی دارد و ۰/۱ درصد توسعه‌پذیری کمتری نسبت به متوسط بازار خواهد داشت.
جمع‌بندی
محاسبه ضریب بتا، تنها یکی از شاخص‌های تأثیرگذار در تصمیم‌گیری فعالان بازار سرمایه است؛ سرمایه‌گذاران برای دست یافتن به سودآوری مناسب باید از شاخص‌های تأثیرگذار دیگر نیز در تصمیم‌گیری‌های خود و همچنین در تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی استفاده نمایند تا از این طریق بتوانند ریسک معاملات بورسی خود را به حداقل رسانند. در پایان ذکر این نکته لازم است که سرمایه‌گذاران برای تشکیل سبد سهام خود، باید ضریب بتای شرکت‌های موردنظر را محاسبه نمایند. زیرا این ضریب می‌تواند نمای کلی از وضعیت شرکت را در بازار نمایش دهد و آنها از این طریق می‌توانند به‌درستی سبد سهام خود را مدیریت کنند.
دیدگاه شما