چرا سهام شاخص ساز بورس رشد نمیکند؟
اگر سهامدار شستا هستید حتما ملاحظه کردهاید که هر روز قیمت آن کمتر از روز گذشته میشود. حتی شاهد چندین بار نوسان گیری در روز در این سهم هستیم. این تنها مختص شستا نیست و کلیه سهام شاخص ساز نیز همین شرایط را دارند. چرا سهام شاخص ساز به خصوص شستا رشد نمیکنند؟ آیا دست هایی در کارند که اجازه رشد به آنها نمیدهند؟
حدود یک ماهی است که اوضاع بورس مساعد است و حداقل خبری از صف فروشهای سنگین در بازار نیست و همه سهمها در یک شرایط متعادل در حال معامله میباشند.
نکته با اهمیت هفتههای اخیر توجه سهامداران به سهام کوچک بازار میباشد. این موضوع را میتوان از میزان رشد شاخص کل هم وزن و مقایسه آن با شاخص کل فهمید. در همین روز گذشته مورخ ۳ دی ۹۹ در حالی که شاخص کل رشد ۰.۲ درصدی را تجربه کرد، شاخص کل هم وزن رشد ۱.۷۶ درصدی را به خود دید.
نکته اینجاست که سهام شاخص ساز از جمله شستا، خودرو، خساپا، شپنا، شتران، شبندر، فارس و. عملکرد خوبی را در این مدت نداشتهاند و هر روز منفیتر از روز گذشته میشوند. به همین علت شاخص کل نیز به عبارت بهتر در حال نوسان در یک بازه مشخص است و رشد چندانی هم ندارد.
پرسش اینجاست که چرا سهام شاخص ساز به خصوص شستا رشد نمیکنند؟ چرا هر روز شاهد نوسان گیری در سهمهای بزرگ بازار هستیم و بعد سهم به حال خود رها میشود؟ چرا تا سهم به سمت مثبت حرکت میکند عرضهها سنگین میشود و به اصطلاح رشد سهم سرکوب میشود؟ آیا دستهایی در کار است تا نگذارند سهام شاخص ساز رشد کنند؟ آیا عدهای به دنبال دادن سیگنال خاص به سهامداران هستند؟
چرا شستا رشد نمیکند؟
علی حیدری، تحلیلگر و مدرس بازار سرمایه در گفتوگو با شبکه ایران کالا به این پرسشها پاسخ داد. وی گفت: اگر شاخص سازهای ما رشد کند، شاخص کل دوباره بالا میرود و شاید حقیقیهای بازار دوباره یک پول خیلی زیادی را وارد بازار کنند. حیدری افزود: نقدینگی اگر خرد خرد و پلهای وارد بازار شود بهتر از آن است که به یکباره یک پول زیادی وارد بازار شود.
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به این که شاخص سازها در شش ماه ابتدایی سال رشد خود را کردند، ادامه داد: سهامهای کوچک که ارزش بازاری کمی دارند رشد چندانی نداشتند. به عبارت بهتر این گونه رشد در بازار نوبتی است و در حالی که سال گذشته شاهد رشد سهام کوچک در بازار بودیم، در شش ماهه اول امسال نوبت به رشد سهام بزرگ رسید و حالا دوباره نوبت رشد سهام کوچک بازار است.
حیدری اظهارکرد: همان گونه که اشاره کردم شاخص سازها اگر رشد کنند، شاخص رشد میکند و دوباره ماجرای رشد شارپی پیش میآید و نقدینگی یک باره به بازار وارد میشود. وی ادامه داد: من حس میکنم که شاخص سازها دچار اصلاح زمانی شدند. اگر بگوییم نوسان گیری در شاخص سازها صورت میگیرد کذب نیست و این کار در حال انجام است.
این مدرس بازار سرمایه افزود: نقدی که هم اکنون مطرح میباشد این است که بازارگردانها در حال نوسان گیری هستند. خب باید گفت ذات بازارگردان نوسان گیری است و بازارگردان نمیتواند هر روز صف خرید تشکیل دهد. وی گفت: بازارگردانی در سهام کوچک خوب اجرا میشود، اما در شاخص سازها این گونه نیست و به نظر میرسد قانون در اینجا یک تغییراتی نیاز دارد.
حیدری با اشاره به بازگشایی شستا روی قیمت ۳ هزار تومان، گفت: روزهای اول که این سهم به سمت تشکیل صف خرید میرفت بلافاصله حقوقی یا بازارگردان عرضه میکرد و اجازه تشکیل صف خرید را نمیدادند. تا قیمت ۲ درصد مثبت میخورد بلافاصله حقوقی یا بازارگردان عرضه میکردند و نمیگذاشتند این سهم رشد کند.
وی اظهارکرد: هنگامی که بازار رشد کرد حقیقیها به سمت شاخص سازها آمدند. بعد با دیدن این مسئله که نمیگذارند سهم رشد کند، از این سهام دلسرد شدند و به سمت سهمهای کوچک رفتند. البته این را بگویم که مسئولان محترم سازمان بورس این را بارها اعلام کردند که بازار وقتی میخواست رشد کند با شاخص سازها رشد کرد. همه میگفتند که خودرو اگر رشد کند و از صف فروش در بیاید، خودروییها رشد خواهند کرد. میگفتند اگر بانک صادرات یا بانک ملت رشد کنند بانکیها رشد میکنند. آن روزهای ابتدایی رشد بازار این اتفاق افتاد بعد سهمهای کوچک هر روز منفی بودند و شاخص کل هم وزن نیز به همین دلیل هر روز منفی بود، اما شاخص کل مثبت بود. سهامداران در این وضعیت اعلام کردند که پس سهام ما چه میشود؟ همانجا گفته شد که نوبت به سهام کوچک هم خواهد رسید. هم اکنون پول حقیقی موجود در بازار به صورت کنترل شده از سهام شاخص ساز به سمت سهام کوچک حرکت کرده است؛ بنابراین الان نوبت رشد سهام شاخص ساز نیست.
حیدری در انتها گفت: این را باید گفت که اعتماد سهامداران هم اکنون کمی خدشه دار شده است. الان شرکتهای بسیار بزرگی داریم که وضعیت بنیادی مناسبی دارند، اما سهم اصلا رشد نمیکند و مدام در حال درجا زدن میباشد. در سهمهای بزرگ نوسان گیری در حال انجام است و این قانون نیاز به تغییر دارد.
روز طنابکشی در بورس | رنگ بازار با غلبه «سهام شاخصساز» بر کوچکترها سبز شد
بررسیها حکایت از آن دارد که بهرغم افزایش قابل توجه تقاضا در خلال معاملات روز گذشته، بازار همچنان برپاشنه قبلی میچرخد و تعداد نمادهایی که شاهد صفهای فروش سنگین بودند در مقایسه با صفهای خرید، حجمی، معنادار داشتند.
به گزارش همشهریآنلاین به نقل از دنیایاقتصاد، شاخص کل بورس تهران روز شنبه با ثبت بیشترین رشد روزانه از ۲۵ شهریورماه، ۸/ ۲ درصد صعود کرد و به محدوده یک میلیون و ۵۴۶ هزار واحد وارد شد. روز سبز بازار سهام در حالی رقم خورد که نیمی از شرکتها با افت قیمت سهام خود مواجه شدند، اما افزایش تقاضا در گروههای بزرگ و به اصطلاح شاخصساز، روزی مثبت برای نماگر اصلی بازار سهام به ارمغان آورد. همزمان با رشد شاخص کل، سهامداران حقیقی نیز پس از ۹ روز دوری، در سمت خرید سهام فعال شدند و شاهد ورود بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی به گردونه معاملات سهام بودیم. در این روز گروههای بزرگ کالایی همچون فلزات اساسی و پتروپالایشیها در صدر لیست خرید بازیگران خرد قرار گرفتند. در حال حاضر بهنظر میرسد علاوهبر نگاه بورسبازان به تحولات مربوط به انتخابات آمریکا، عوامل بنیادی نظیر جذابیت قیمتها پس از اصلاح دو ماهه، سطوح جدید در بازار ارز، گزارشهای مناسب شرکتها در شهریورماه و افزایش تورم انتظاری بهعنوان حامیان بازگشت شاخص سهام به مسیر صعودی مطرح میشوند.
نخستین روز معاملاتی هفته جاری با صعود ۸/ ۲ درصدی شاخص کل بورس تهران همراه شد. این افزایش سبب شد این نماگر با ثبت بیشترین درصد رشد از ۲۵ شهریورماه، شاهد افزایش معنادار تقاضا نسبت به روزهای گذشته باشد. به نظر میرسد که افزایش بهای دلار در کنار اصلاح قابل توجه قیمتها طی ماههای اخیر از جمله عواملی باشد که سرمایه گذاران را در جهت افزایش تقاضا ترغیب کرده است. با این حال رخداد یاد شده در حالی روی میدهد که در خلال معاملات همین روز تعداد و ارزش صف فروش از صف خرید بیشتر بوده است. ضمن آنکه در مقابل رشد سهام شاخصساز، کوچکترها همچنان در محدوده منفی قیمتی به دادوستدهای محدود خود ادامه دادند. در نخستین روز از هفته جاری مجادله بین عرضه و تقاضا به سبزپوشی نماگرها در بورس و فرابورس منتهی شد. بر این اساس معاملات روز شنبه در حالی آغاز شد که از ابتدای دادوستدها در این روز شاهد افزایش تقاضا در بسیاری از نمادهای بازار سهام بودیم. این مساله سبب شد از همان ساعات ابتدایی افزایش تقاضا بسیاری از نمادها به شکلگیری صف خریدهای سنگین منتهی شود. رسیدن قیمتها به سقف مجاز روزانه در طول این روز معاملاتی همچنین باعث شد تا فضای خوش بینی در بازار یاد شده تقویت شود و بسیاری از سرمایه گذاران حقیقی پس از ۹ روز دوری به خرید پرقدرت سهام در این روز بپردازند.
این تغییر رویکرد در حالی رخ داد که در واپسین روزهای معاملاتی هفته قبل حمایت روانی یک میلیون و ۵۵۰ هزار واحدی در شاخص سهم های شاخص ساز بورس تهران از دست رفته بود و بیشتر تحلیلها پیرامون وضعیت آتی بازار سرمایه به احتمال ریزش بیشتر شاخص کل بورس عنوان نماگری عمده پیش روی سرمایهگذاران حقیقی، تقویت شد. با وجود این ذهنیت یاد شده در میان خریداران دیری نپایید و بازگشت قیمتها به سطوح از دست رفته که جرقه آن در روز چهارشنبه زده شد، مورد قبول سرمایهگذاران در بورس و فرابورس سهم های شاخص ساز قرار گرفت.
به نام ترامپ، به کام بورس
خرید و فروش سهام در بازار سرمایه طی هفته گذشته در حالی پایان یافت که در روزهای تعطیل آخر هفته خبر ابتلای دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده به بیماری کرونا موج امیدواری به عدم انتخاب او در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو را تقویت کرد. در گذشته نیز شنیدههایی درخصوص وضعیت نسبتا وخیم ترامپ که از سوی نزدیکان وی مخابره شد، این خوشبینیها را دو چندان کرد. این رخداد اگرچه در داخل ایالات متحده به واکنشهای همدلانه با سکاندار جمهوریخواه نظام سیاسی آمریکا منجر شد با این حال در ایران به دلیل وجود تحریمهای ناجوانمردانه و یک جانبه این کشور، واکنش مناسب قیمتها در بازار سهام را به دنبال داشت.
این رویکرد نشاندهنده آن است که بهرغم تورمی بودن ماهیت رشد قیمت سهام طی دو سال و نیم گذشته، متغیرهای مربوط به سیاست خارجی در بازار سرمایه از وزن بالایی برخوردار هستند. با توجه به آنکه جو بایدن رقیب رئیسجمهور آمریکا از لزوم بازگشت به برنامه جامع اقداممشترک با ایران (برجام) سخن گفته است، همین امر سبب شد تا در معاملات روز شنبه شاهد واکنش مثبت درخصوص به خطر افتادن سلامتی دونالد ترامپ باشیم. پیش از این نیز دور از انتظار نبود که بهبود جایگاه سیاسی بایدن در انتخابات ایالاتمتحده آن هم تنها یک ماه مانده به برگزاری انتخابات، از سوی فعالان بازارهای داخلی با دیده مثبت نگریسته شود. هر چند این مساله حتی بهرغم تحقق، بازتابی در مناسبات اقتصادی کشور بهجا نخواهد گذاشت اما در شرایط کاهش سنگین قیمتها در بازار سرمایه توانست به انگیزهای برای خرید سهام منجر شود.
ریشه رشد قیمتها در زمین گرم سقوط
اما اگر از حواشی سیاسی و جذابیتهای خبری رخ داده در روزهای گذشته بگذریم، بیراه نخواهد بود که ریشه اصلی افزایش تقاضا در بسیاری از نمادهای بورس و فرابورس طی روز گذشته را ناشی از افت قابلتوجه قیمتها در بازار سهام کشوری بدانیم که در کمتر از سه ماه نزدیک به ۳۳ درصد سهم های شاخص ساز از ارزش پول ملی آن کاسته شده است.
نگاهی دقیقتر به روند قیمتها در بازار سهام حکایت از آن دارد که از میانه معاملات نوزدهم مرداد ماه که شاخص بورس تهران افت خود را از سقف دو میلیون و ۱۰۳ هزار واحدی آغاز کرد تا کف یک میلیون و ۴۹۲ هزار واحدی در پایان معاملات سهشنبه هفته گذشته پیش رفت، آنچه که بیشتر از تحولات داخل بورس و فرابورس بر ارزش سهام شرکتها و در زندگی مردم اثر گذاشته افت قابلتوجه برابری ریال در مقابل ارزهای خارجی است که به اصلاح ۴۵ درصدی ارزش دلاری بورس تهران منتهی شده است. افزایش حدود ۳۳ درصدی قیمت دلار آمریکا طی ماههای اخیر در حالی رخ داده است که بورس و فرابورس در طول مدت یادشده پذیرای معاملات نمادهایی بودند که تا پایان هفته گذشته چیزی قریب به هفتاد درصد قیمت خود را در طول دو ماه از دست دادهاند. همسویی تمامی این تحولات در کنار هم عاملی است که در هر جایی از جهان میتواند سرمایهگذاران را به اعمال سفارشهای بیشتر در جهت خرید ترغیب کند و بدون آنکه نیازی به دخالت بازارساز یا سهامدار عمده باشد، بهای داراییهای مربوطه را بالا سهم های شاخص ساز ببرد.
تجمع این عوامل در کنار وجود جریانی ادامهدار از تزریق انتظارات تورمی به اذهان عمومی نیز عامل دیگری است که اثر مضاعفی بر رویکرد سرمایهگذاران خواهد داشت.
فوران نقدینگی پیشروی بازارها
بنا بر آنچه بانک مرکزی منتشر کرده شش ماه نخست سالجاری دوره افزایش ۱۵ و نیم درصدی حجم نقدینگی بوده که با افزایش بیش از ۵ درصدی پایه پولی در دوره یادشده همراه شده است. همسویی این دو متغیر در حالی رخ داده است که عامل انتظارات تورمی بهعنوان یکی از متغیرهای حاکم بر اقتصاد رفتاری افزایش تورم در ماههای پیشرو را به امری سهلالوصول بدل میکند؛ نکتهای دیگر که حتی بهرغم نبود جریان مناسبی از تولید در درون شرکتها میتواند بر رشد ریالی ارزش جایگزینی آنها اثرگذار باشد.
اما همانطور که پیشتر نیز اشاره شد واکنش قیمتها به ریزشی که در هفتههای اخیر شاهد بودیم از افزایش احتمال حرکت قیمتها در مسیر صعودی حکایت دارد.
برتری صفهای فروش
بررسیهای «دنیایاقتصاد» حکایت از آن دارد که بهرغم افزایش قابل توجه تقاضا در خلال معاملات روز گذشته، بازار همچنان برپاشنه قبلی میچرخد و تعداد نمادهایی که شاهد صفهای فروش سنگین بودند در مقایسه با صفهای خرید، حجمی، معنادار داشتند. بر این اساس داد و ستدها در بورس و فرابورس روز شنبه در حالی خاتمه یافت که از مجموع ۳۲۸ نماد معامله شده در بورس تهران ۱۶۶ نماد با قیمت پایانی مثبت به کار خود خاتمه دادند و ۱۵۱ نماد با قیمت پایانی منفی به انتظار معاملات روز جاری نشستهاند. در فرابورس نیز از مجموع ۱۳۲ نماد معامله شده قیمت پایانی ۶۲ نماد مثبت بوده که این رقم اندکی از ۶۹ قیمت پایانی منفی به ثبت رسیده در این بازار کمتر است.
بررسی آخرین قیمت معاملاتی هم حکایت از آن دارد که فرابورس در این زمینه نیز نسبت به بورس تهران ضعیفتر عمل کرده و در فرابورس تنها ۶۱ نماد در مقابل ۷۰ نماد منفی آخرین معاملات خود را در محدوده سبز تابلو به پایان رساندند.
البته اگر بخواهیم نگاهی دقیقتر به این آمار و ارقام داشته باشیم توجه به این نکته ضروری است که به روال روزهای قبل صف فروش در نمادهای کوچک هر دو بازار سنگینتر از صفهای خرید بود. بورس تهران درحالی معاملات خود طی روز شنبه را خاتمه داده که ارزش صفهای خرید در این بازار به ۱۱۷۹ میلیارد تومان میرسد. این رقم در حالی ثبت شده که ارزش صفهای فروش ۲۳۸۸ میلیارد تومان بوده است.
در فرابورس نیز ارزش صفهای خرید و فروش وضعیتی مشابه داشته بهطوری که در مقابل ۷۱۴ میلیارد تومان ارزش صفهای خرید این بازار ۸۶۱ میلیارد تومان سهم برای فروش گذاشته شده بود.
با این حال در بورس تهران روز گذشته روز آشتی سهامداران حقیقی با بازار سرمایه بود بهطوری که بررسی جریان تغییر مالکیت سهام نشان میدهد در پایان معاملات روز شنبه ۷۳۷ میلیارد تومان سهم از حقوقیها به حقیقیها فروخته شده است تا سهامداران خرد پس از ۹ روز دوری مجددا در سمت خرید سهام فعال شوند. گروههای فلزات اساسی، فرآوردههای نفتی و محصولات شیمیایی در این روز بیشترین حجم ورود پول حقیقی را داشتهاند. سرمایهگذاریها نیز بیش از سایر گروهها با خروج پول سرمایهگذاران خرد مواجه بودند. مجموع این عوامل سبب شد تا ارزش معاملات خرد در بورس تهران ۶۳۱۷ میلیارد تومان و در فرابورس ۲۱۱۷ میلیارد تومان باشد.
ثبت این ارقام اگرچه عاملی در جهت افت بیشتر قیمتها تلقی نمیشود اما حکایت از آن دارد که افزایش قابل توجه تقاضا در روز گذشته، در شرایطی برای روزها و هفتههای پیش رو پایدار خواهد بود که میزان صفوف فروش بهخصوص در نمادهای کوچک که تعداد بالایی دارند و نقدینگی حقیقی در آنها قفل شده است رفتهرفته کاهش یابد و جای خود را به صفوف خرید در نمادهایی دهد که به زعم فعالان بازار از ارزندگی کافی برای سرمایهگذاری برخوردار هستند.
سهم های شاخص ساز
در بازار بورس ایران شاخص های مختلفی وجود دارد که دو مورد از مورد توجه ترین شاخص ها، شاخص کل و شاخص هم وزن می باشد. در مقالات قبلی درباره شاخص کل و اهمیت آن توضیح دادیم و حال در این مطلب قصد داریم به بررسی شاخص هم وزن در بورس، اهمیت آن و تفاوت های شاخص کل و شاخص هم وزن بپردازیم و نحوه محاسبه شاخص هم وزن را بیان کنیم.
شاخص هم وزن به زبان ساده
شاخص هم وزن یکی از انواع شاخص بورس می باشد که در این شاخص تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس بطور برابر در محاسبه شاخص سهیم هستند یعنی تمامی شرکت های حاضر در بازار بورس به یک میزان در صعود و نزول این شاخص تاثیرگذار هستند.
به دلیل تاثیرگذاری شرکت های بزرگ در شاخص کل باید روی شاخص هم وزن بیشتر تمرکز کرد زیرا در اکثر مواقع بازیگر سهم یا سهم های شاخص ساز حقوقی های بزرگ به راحتی با عرضه و تقاضا میتوانند روند بازار را تحت تاثیر قرار دهند و از این راه جوهای روانی سنگینی ایجاد کند.
بازار این روزها نیز به خوبی نشان دهنده این موضوع می باشد و متاسفانه با ایجاد جو روانی و گاها مثبت کردن یک سری سهام شاخص ساز نوید بازگشت بازار را می دهند اما واقعیت این است که باید کلیت بازار رو به بهبود شود؛ بنابراین بازگشت شاخص هم وزن بیشتر میتواند به بهبود جو بازار کمک کند.
ویژگی های شاخص هموزن
از جمله مهم ترین ویژگی های شاخص هموزن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شاخص هموزن در بورس بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکتها است نه بر اساس سرمایه بیشتر.
- شاخص هم وزن برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نمایش میدهد.
- در محاسبه شاخص هموزن به همه شرکتها وزن برابری میدهند در نتیجه اگر شاخص هموزن مثبت شود یعنی اینکه تعداد بیشتری از شرکتها در بورس مثبت می باشند.
- در شاخص هم وزن از هر صنعت به نسبت تعداد شرکتهای آن صنعت تأثیر میگیرد اما شاخص موزون به ارزش آن توجه میکند مثلا اگر در یک صنعت فقط یک شرکت وجود داشته باشد اما تعداد سهام منتشره آن بزرگ باشد در مقایسه با صنعتی با تعداد شرکتهای بیشتر اما وزن پایینتر، تأثیر بیشتری روی شاخص خواهد گذاشت.
- همچنین به دلیل اینکه شاخص هموزن نوسان کمتری دارد، دارای ریسک کمتری نسبت به شاخصهای ارزشی است.
- شاخصهای هموزن به غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیمگیری در سرمایهگذاران، در صندوقهای شاخصی باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت میشود.
تفاوت شاخص هم وزن با شاخص کل بورس
تفاوت عمده شاخص کل و شاخص هم وزن در وزن شرکت های محاسبه شده در شاخص است به این صورت که شاخص کل میان سهام های بزرگ و کوچک تمایز قائل می شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت ها در نظر میگیرد و نحوه محاسبه شاخص هم وزن در بورس به این صورت است که میانگین بازدهی شرکتها را با ضریب یکسان محاسبه میکند و آنها را در نمودار نشان میدهد.
برای مثال در محاسبه شاخص کل سهام ذوب آهن که ارزش بازار بیشتری دارد و شرکت بزرگتری از قشیر است تاثیری بیشتری هم نسبت به قشیر روی شاخص کل دارد. اما در محاسبه شاخص هم وزن، وزن و تاثیر هر دو شرکت باهم برابر است. مبنای شاخص هموزن ۱۰۰۰۰ واحد می باشد و از اول فروردین ۱۳۹۳ معرفی شده است.
حالا اگر شاخص کل مثبت باشد ولی شاخص هم وزن بورس منفی باشد یعنی شاخص سازها یا همان شرکت های بزرگ که تاثیر زیادی روی شاخص کل دارند مثبت هستند ولی اکثر سهم ها منفی هستند.
پس اگر بخواهیم بفهمیم که بیشتر نمادها در یک روز مثبت هستند یا منفی باید ببینیم شاخص هم وزن در بورس مثبت است یا منفی. در روزهایی که شاخص کل مثبت است ولی اکثر سهام بازار منفی هستند، شاخص هموزن منفی شود زیرا وضعیت اکثریت سهام بازار است که در شاخص هموزن منعکس میشود.
اگر میخواهید بدانید که شاخص هم وزن کجاست بهتر است نگاهی به سایت tsetmc.com بیاندازید و مقدار رشد و یا ریزش شاخص هم وزن را در آن جا ببینید. وقتی شاخص هم وزن مثبت باشد به این معنی است که شرکت های کوچک نیز مورد توجه قرار گرفته و با سوددهی همراه شده اند و این نشانه خوبی برای بازار سرمایه است.
انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟
برای انجام سرمایهگذاری موفق در بازار بورس نیازمند اطلاعات متعدد و مختلفی هستیم تا بتوانیم با بررسی و تحلیل آن دادهها به یک نتیجهگیری معقول و منطقی دست پیدا کنیم. اطلاعاتی از قبیل آمار فروش و بهای تمام شده شرکتها, حجم و ارزش معاملات, تغییرات نرخ ارز و قیمتهای جهانی و همچنین میزان ورود و خروج اشخاص حقیقی و حقوقی. یکی از دادههای مهم موجود در بازار که هر روزه در اثر معاملات بازار تغییر میکند شاخص بورس نام دارد که به مرور زمان و در نتیجه نیازهای موجود انواع مختلفی از آن تعریف شده است و در نتیجه هر کدام کارایی خاص خود را دارد. در ادامه در مقاله ((انواع شاخص های بورس چیست و چه کاربردهایی در بازار بورس دارند؟)) به معرفی انواع شاخص های بورس موجود در تاریخ تهیه این مقاله پرداخته میشود و تلاش میگردد تا جایگاه تحلیلی هر کدام از شاخصها تبیین گردد.
شاخص چیست؟
در فرهنگ فارسی معین شاخص به این صورت تعریف شده است. عددی که میانگین ارزش مجموعهای از اقلام مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ بیان کند. همانطور که از تعریف فوق برداشت میگردد شاخص نماینده مجموعهای از متغیرهای همگن است. برای مثال در معاملات بورس اوراق بهادار از آنجایی که دارایی اصلی مورد مبادله سهام است بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر این اساس انواع شاخص های بورس تعریف میگردد. با عنایت به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته میپردازیم. در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایهگذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهمترین شاخصهای مهم در بازار بورس تهران هستند. در ادامه به تشریح این شاخصها میپردازیم.
شاخص کل قیمت چیست؟
همانطور که پیش از این نیز مطرح شد شاخص نماگری است که سطح عمومی قیمت یا بازدهی را برای گروهی یا کل سهام نشان میدهد. بنابراین شاخص کل قیمت نشاندهنده سطح عمومی قیمت کلیه سهام موجود در بازار بورس است. از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازهگیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل میگردد. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف میکنند و تمامی ارقام شرکتها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف میکنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سالهای بعد را نسبت به آن سال میسنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق میافتد. فرمول محاسبه شاخص کل قیمت از رابطه زیر محاسبه میشود:
همانطور که مشاهده میفرمایید در مخرج کسر شاهد ارقام مذکور در سال مبدأ هستیم. منظور از ارزش جاری که در صورت و مخرج کسر به آن اشاره شده چیست؟ لازم به ذکر است که ارزش جاری هر سهم از حاصلضرب قیمت پایانی سهام ضربدر تعداد سهام آن شرکت به دست میآید. همچنین عنایت داشته باشید که سال مبدأ در بورس اوراق بهادار تهران سال ۱۳۶۹ تعریف شده است و قیمت سهام در آن سال به عنوان مبنای محاسبات لحاظ گردیده است. برای درک این موضوع سعی میکنیم تا در قالب یک مثال مواردی را خدمت شما شرح دهیم:
فرض کنید که کل بازار از سال ۱۳۶۹ تا الآن تنها از سه سهم الف، ب و پ تشکیل شده باشد. اطلاعات سهام در آن سال به شرح زیر است:
سهم الف: ۱۰۰۰ سهم به ارزش ۱۰۰۰ ریال
سهم ب: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۳۰۰۰ ریال
سهم پ: ۲۰۰۰ سهم به ارزش ۲۰۰۰ ریال
در نتیجه ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ در مثال ما برابر خواهد بود:
(۱۰۰۰*۱۰۰۰) + (۲۰۰۰*۳۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۰۰۰) = ۱۰۰۰۰۰۰ + ۶۰۰۰۰۰۰ سهم های شاخص ساز سهم های شاخص ساز +۴۰۰۰۰۰۰ = ۱۱۰۰۰۰۰۰
بنابراین ارزش جاری بازار در سال ۱۳۶۹ معادل ۱۱ میلیون ریال بوده است و طبق فرمول شاخص، رقم شاخص در آن سال ۱۰۰ واحد است. حال فرض کنید در سال ۱۳۷۰ قیمت سهام الف به ۲۰۰۰ ریال؛ سهام ب به ۲۷۵۰ ریال و سهام پ به ۲۵۰۰ ریال افزایش پیدا کند. بنابراین ارزش جاری بازار سهام در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:
(۱۰۰۰*۲۰۰۰) + (۲۰۰۰*۲۷۵۰) + (۲۰۰۰*۲۵۰۰) = ۲۰۰۰۰۰۰ + ۵۵۰۰۰۰۰ + ۵۰۰۰۰۰۰ = ۱۲۵۰۰۰۰۰
بنابراین همانطور که در محاسبات فوق مشاهده میفرمایید ارزش جاری بازار سهام در مثال ما در سال ۱۳۷۰ به ۱۲۵۰۰۰۰۰ افزایش پیدا کرده است. حال اگر شاخص کل را محاسبه نماییم شاهد رشد ۱۴ درصدی شاخص کل قیمت هستیم:
(۱۲۵۰۰۰۰۰/۱۱۰۰۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۱۱۴
همانطور که در بالا مشاهده میفرمایید شاخص کل نسبت به سال ۱۳۶۹ در حدود ۱۴ واحد افزایش داشته است که نشان از رشد ۱۴ درصدی شاخص بورس دارد.
نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:
در این شاخص زمانی که شرکتها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه میدهد و یا تعداد شرکتها کم و یا زیاد میشوند تعدیل میگردد که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری میگردد.
زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفافسازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوقالعاده بسته میشود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور میگردد.
از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکتهای مختلف اثر میپذیرد و بنابراین شرکتهای بزرگتر موجب تغییرات بزرگتر شاخص بورس میگردند نبایستی صرفاً تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخصها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشتهاند شاخص کل رشد قابلتوجهی را ثبت میکند.
سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیمبندی میکند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفتهشده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه میگردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد میگردد.
شاخص کل هموزن:
شیوه محاسبه شاخص کل هموزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده میگردد. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکتها چه اندازهای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمتها اثر بااهمیتی در محاسبات دارند. با لحاظ توضیحات فوق مجدداً به محاسبه شاخص هموزن میپردازیم:
سال ۱۳۶۹:
سهم الف: ۱۰۰۰ ریال
سهم ب: ۳۰۰۰ ریال
سهم پ: ۲۰۰۰ ریال
شاخص هموزن در سال ۱۳۶۹:
((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰
سال ۱۳۷۰ :
سهم الف: ۲۰۰۰ ریال
سهم ب: ۲۷۵۰ ریال
سهم پ: ۲۵۰۰ ریال
شاخص هموزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:
((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱
همانطور که مشاهده میفرمایید که شاخص هموزن رشد قابلتوجهتری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان میدهد.
تفاسیر مهم همزمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هموزن:
در بازار بورس تفاسیر همزمان شاخص قیمت کل و شاخص هموزن بسیار رایج است.
زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هموزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشتهاند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هموزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کردهاند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کردهاند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایهگذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.
اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبهرو شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است شاهد این تفسیر ایجاد گردد که بازار به سمت رکود پیش میرود.
اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی میشوند و رخداد این حالت در طی چند روز میتواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماههای آتی را بدهد.
شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟
شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. لازم به ذکر است که سود حاصل از سرمایهگذاری در بازار بورس از دو محل است:
سود نقدی مصوب مجامع
سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش میدهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور میگردد.
شاخص بازده نقدی چیست؟
این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه مینماید و از این دریچه بازدهی ناشی از کلیه سودهای پرداختی توسط شرکتهای بورسی را محاسبه مینماید. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول نماید به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت میگردد و در این حالات نبایستی خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معاملهگری خود را اصلاح نماییم.
شاخص صنعت و شاخص مالی:
پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشارهکنیم که شرکتها را بر اساس ماهیت فعالیتشان میتوان تقسیمبندی کرد. شرکتهای تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکتهای بورسی را شامل میشوند. بیش از ۶۰ درصد شرکتهای فعال در بورس را شرکتهای تولیدی تشکیل میدهند. همچنین مشاوره مالی و شرکتهای تأمین سرمایه جزو خدمات مالی محسوب میشوند. شرکتهای حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکتهای حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیمبندی میکنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فنآوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیمبندی میگردند. لازم به ذکر است که شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکتهای فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه میگردند و تفاوت آنها با شاخص مزبور در تعداد شرکتهای حاضر در آن صنعت است.
شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :
عموماً سهم های شاخص ساز برخی از شرکتهای حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکتهای سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته میشود و سهام تحت مالکیت آنها معمولاً جزو سهامی به حساب نمیآید که به صورت فعال در بازار معامله شود. شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایهگذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمیگردد.درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده میشود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه میکند که توسط سرمایهگذاران خرد مورد معامله قرار میگیرد. شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ میگردد.
برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ میگردد در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ میگردد. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیکتر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایینتر باشد به نظر میرسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعیتر باشد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر:
سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یکبار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه مینماید. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارائه مینماید. بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکتهای لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ میگردند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگتر:
بزرگی شرکتها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه میشود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته میشود:
قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت
۳۰ شرکت بزرگتر شامل شرکتهایی میشود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگتر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد مینماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگتر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی میدهند.
کلام آخر:
در بالا به تشریح مهمترین شاخصهای محاسبه شده در سازمان بورس پرداختیم. نکته مهم و حیاتی پیرامون شاخص این هست که با استفاده از تحلیل شاخصها صرفاً میتوان یک دیدگاه کلی از وضعیت جاری بازار کسب کرد و اینکه برای ارزیابی تغییر وضعیت در بازار (برای مثال از رکود به رونق) باید رفتار شاخص را طی چندین روز و یا چندین هفته بررسی کرد تا بتوان به نتیجه قطعی دست یافت.
رویگردانی سهامداران حقیقی از سهام شاخصساز/ کاهش 72 درصدی خروج پول حقیقی از بورس
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بازار سرمایه در جریان معاملات امروز سه شنبه دو روند کاملا متفاوت داشت، رویگردانی سهامداران خرد از سهام بزرگ و شاخص ساز بازار نشان می دهد، اعتماد به بورس و سهام بزرگ آن هنوز ترمیم نشده است. سهامداران خرد هنوز تاخیر در افت قیمت در نمادهای کوچک را یک وضعیت مناسب برای خود می دانند و از همین فرصت می خواهند در زمان بحران در بورس به جهت خروج سرمایه خود استفاده کنند. * تقابلی که ادامه دارد تقابل ایجاد شده میان سهام شاخص ساز و سهام کوچک در بازار سرمایه که از ابتدای اسفندماه سال گذشته آغاز شده است، نشان از رویکرد جدید میان سهامداران حقیقی و البته رفتار حقوقی ها در حمایت از سهام بزرگ بورس دارد. سهامداران حقیقی از حمایت های مستمر از نمادهای شاخص ساز به ستوه آمده و خود دست به کار برای خرید سهام کوچک بازار شده اند. برخی از کارشناسان بازار سرمایه عقب نشینی شاخص را پولبک شاخص قلمداد می کنند و معتقدند شاخص فعلا به سقف مقاومت در نیمه کانال 1.5 میلیونی برخورد کرده است. از سوی دیگر به نظر می رسد تعدیل شاخص پس از 5 روز صعود اتفاق غیرمنتظره ای نیست و شاخص هیچگاه روند ثابتی نداشته است. البته کاهش دیروز شاخص کل هموزن و رشد امروز به معنای حضور سهامداران در معاملات سهم های شاخص ساز است. روند خروج پول از بورس نسبت به روز گذشته کاهش چشمگیری داشته است که این مساله را می توان امیدواری سرمایه گذاران به بورس طی روزهای آینده تفسیر کرد. * جنگ سهم های کوچک با نمادهای بزرگ بازار سرمایه در معاملات روز سهشنبه، شاخص کل بورس با ریزش 568 واحدی نسبت به روز دوشنبه به رقم یک میلیون و 539 هزار و 530 واحد رسید. بازدهی این شاخص منفی 0.04 درصد بوده است. اما شاخص کل هموزن بورس با رشد دو هزار و 76 واحدی در سطح 428 هزار و 869 واحدی ایستاد. بازدهی این شاخص مثبت 0.49 درصد بوده است. همچنین شاخص کل فرابورس 5 واحد پائین آمد و در سطح 21 هزار و 89 واحد قرار گرفت. در جریان معاملات امروز قیمت سهام تمام نمادهای گروههای محصولات غذایی و کشاورزی و دامپروری افزایش یافت و یکپارچه سبزپوش شدند. * کاهش چشمگیر خروج پول از بورس امروز ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی شد و 89 میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد که نسبت به روز گذشته کاهش 72 درصدی داشته است. گروه های فلزات اساسی و خودرو و ساخت قطعات بیشترین خروج پول و گروه زراعت و خدمات وابسته بیشترین ورود پول را به خود اختصاص دادند. در معاملات روز سه شنبه بیشترین خروج پول حقیقی به سهام خکاوه (شرکت سایپا دیزل)، تاپیکو (شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین) و شبندر (شرکت پالایش نفت بندرعباس) اختصاص داشت و نمادهای زپارس (ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس)، سیمرغ (سیمرغ) و خساپا (سایپا) بیشترین ورود پول حقیقی را داشتند. * کاهش ارزش کل معاملات و معاملات خرد امروز ارزش معاملات کل بازار سهام به رقم 6 هزار و 779 میلیارد تومان کاهش یافت. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 160 میلیارد تومان بود که 2 درصد از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می دهد. ارزش معاملات خرد سهام با کاهش 17 درصدی نسبت به روز کاری قبل به رقم 5 هزار و 339 میلیارد تومان رسید. سهم این معاملات از کل معاملات بازار سهام حدود 77 درصد بوده است. * کاهش صفهای خرید بازار سهام در پایان معاملات روز سهشنبه، 378 نماد رشد قیمت داشتند و 81 نماد نیز در صف خرید باقی ماندند. به عبارت دیگر، 61 درصد بازار رشد قیمت داشتند. در جریان معاملات امروز، ارزش صفهای خرید نیز نسبت به پایان روز کاری گذشته 2 درصد افت کرد و در رقم 673 میلیارد تومان ایستاد. امروز نمادهای آسیاتک (شرکت انتقال دادههای آسیاتک)، شبریز (شرکت پالایش نفت تبریز) و شپاکسا (شرکت پاکسان) بیشترین صف خرید را داشتند. در پایان معاملات روز سهشنبه، 239 نماد کاهش قیمت داشتند و صف فروش تنها 3 نماد جمع آوری نشد. به عبارت دیگر، 39 درصد بازار افت قیمت داشتند. در جریان معاملات امروز ارزش صفهای فروش پایانی بازار نسبت به روز کاری قبل کاهش یافت و 1.4 میلیارد تومان شد. همچنین بیشترین صف فروش به نماد سشمال (شرکت سیمان شمال) بیشترین صف فروش را داشت و پس از آن، نمادهای ومعلم (بیمه معلم) و دروز (داروسازی روزدارو) صف فروش داشتند. انتهای پیام/
دیدگاه شما