قوانین افزایش سرمایه

مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری (سهامی عام) برای دوره مالی منتهی به پایان آذر ماه سال ۱۴۰۰، روز چهارشنبه ۱۸ اسفند ماه با حضور ۸۱.۶۳ درصد سهامداران و نمایندگان قانونی آنها و نماینده سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌های پذیرش شده در بورس، به‌منظور بهبود ساختار مالی، تأمین منابع مالی برای طرح‌های خود یا نجات از ورشکستگی و انحلال، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند.

اگر شما هم در بازار سرمایه فعالیت می‌کنید حتماً با اصطلاحات افزایش سرمایه و تعدیل قیمت آشنا هستید. اگر جزو آن دسته از سهامدارانی هستید که تمایل دارید تعداد سهامتان بدون پرداخت هیچ‌گونه هزینه اضافی افزایش یابد، پیشنهاد می‌کنیم حتماً این مقاله را تا انتها با دقت بخوانید.

در این مقاله ابتدا به تعریف افزایش سرمایه و انواع آن خواهیم پرداخت و سپس به طور مفصل به بررسی مزایا و معایب یکی از بهترین انواع افزایش سرمایه یعنی افزایش سرمایه از محل سود انباشته می‌پردازیم و تأثیر افزایش سرمایه بر بازده سهام و قیمت را با هم بررسی می‌کنیم.

تعریف افزایش سرمایه

نشان‌دادن ا فزایش سرمایه در ترازنامه شرکت معمولاً برای سهامداران خبر خوشایندی نیست زیرا انتشار سهام اضافی، ارزش سهام موجود سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. اما باید بگوییم که افزایش سرمایه هرچند باعث کاهش قیمت سهم می‌شود اما منجر به افزایش بازده حقوق صاحبان سهام و همچنین تعداد سهام و دارایی شما نیز خواهد شد.

هر شرکتی که قصد افزایش سرمایه داشته باشد، باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و با فروش سهام جدید، بتواند هدف تأمین مالی برای شرکت را محقق سازد.

به‌ طور کلی چهار نوع افزایش سرمایه وجود دارد:

1. از محل سود انباشته (سهام جایزه)
2. از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهام‌داران (حق‌تقدم)
3. از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
4. روش صرف سهام

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

طبق ماده 140 قانون تجارت، شرکت‌های سهامی سودده موظف هستند هرسال درصدی از سود سالانه خود را در حساب سود انباشته ذخیره کنند تا به هنگام نیاز (برای مثال توسعه خدمات و طرح‌ها) طبق نظر و تصمیم هیئت‌ مدیره و سهامداران شرکت، از این مبلغ استفاده کنند یا آن را بین سهامداران شرکت تقسیم کنند.

اینکه هر شرکت چه میزان سود انباشته دارد را در صورت مالی شرکت‌ها می‌توانید مشاهده کنید. در این روش تأمین مالی شرکت انجام می‌شود اما پولی از سهامدار دریافت نخواهد شد و تنها تأثیر آن بر صورت مالی به این شکل است که: مبلغ از سود انباشته کسر و به آیتم سرمایه (حقوق صاحبان سهام) اضافه می‌شود. به همین ترتیب جمع مبلغ حقوق صاحبان سهام در نهایت ثابت خواهد بود و نسبت به قبل تغییری نخواهد کرد. فقط جابجایی در اقلام صورت وضعیت مالی اتفاق خواهد افتاد.

در واقع افزایش سرمایه از محل سود انباشته به زبان ساده این‌گونه تعریف می‌شود که: هرگاه شرکت از سود خوبی برخوردار باشد، می‌تواند از سود انباشته شده، جهت تأمین مالی شرکت بهره برد و اقدام به افزایش سرمایه کند.

بدین ترتیب درصد زیادی از سود شرکت که در سال‌های اخیر کسب شده است، مجدد به چرخه فعالیت شرکت وارد می‌شود.

در این افزایش سرمایه هیچ پولی از سهامدار دریافت نخواهد شد و نقدینگی جدید وارد شرکت نمی‌شود اما سهام جدید منتشر می‌شود که بین سهامداران تقسیم خواهد شد. به سهام جدید منتشر شده، سهم جایزه گفته می‌شود.

چون در این افزایش سرمایه بدون دریافت هیچ مبلغی، به سهامدار سهم جدید تعلق می‌گیرد، یکی از بهترین نوع افزایش سرمایه محسوب می‌شود.

هدف از افزایش سرمایه از انباشته، افزایش تعداد سهام و ارزش اسمی و کاهش قیمت سهم می‌باشد که همین امر موجب افزایش جذابیت سهم برای سرمایه‌گذار می‌شود.

قیمت سهام پس از اعمال افزایش سرمایه از سود انباشته

در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، به این دلیل که باید درصد مالکیت سهامداران قبل و بعد از افزایش سرمایه ثابت بماند، تعداد سهام بعد از افزایش سرمایه از محل سود انباشته به نسبت درصد افزایش سرمایه، افزایش پیدا خواهد کرد و میزان دارایی سهامدار تغییری نخواهد کرد.

"به همان نسبت که قیمت سهم کاهش می‌یابد، تعداد سهم سهامداران افزایش پیدا می‌کند. حاصل‌ضرب تعداد سهم در قیمت قبل از افزایش سرمایه باید برابر با حاصل‌ضرب تعداد جدید سهام در قیمت پس افزایش سرمایه باشد."

محاسبه قیمت سهم پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته:

مثال: فرض کنید شرکتی تصمیم به افزایش سرمایه 38 درصدی از محل سود انباشته دارد. قیمت سهم پیش از برگزاری مجمع‌عمومی فوق‌العاده 2000 ریال می‌باشد.

سهامداری دارای 1000 سهم 20000 ریالی است؛ بنابراین قیمت تئوریک سهم بعد از اعمال افزایش سرمایه به شکل زیر محاسبه می‌شود:

0.38 = 100 / 38 = A

20000/ (1+ 0.38) = 14492 = قیمت جدید هر سهم

قیمت تئوری سهم 14492 ریال می‌باشد اما قیمت سهم در روز بازگشایی با توجه‌ به میزان عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. ممکن است کمتر یا بیشتر از این مبلغ تعیین شود.

• درصورتی‌که قیمت سهم در روز بازگشایی، بیشتر از قیمت تئوریک باشد، سهامدار سود خواهد کرد.
• درصورتی‌که قیمت بازگشائی کمتر از قیمت تئوریک باشد، سهامدار زیان خواهد کرد.

شخصی که 1000 سهم داشته، اکنون پس از افزایش سرمایه دارای 1380 سهم خواهد شد، بدون آنکه هزینه‌ای بابت 380 سهم اضافی پرداخت نمایید.

مدت‌زمان افزایش سرما یه از محل سود انباشته

در رابطه‌ با مدت‌ زمان افزایش سرمایه از محل سود انباشته باید بدانید که تصمیم به افزایش سرمایه و صورت‌ جلسه افزایش سرمایه شرکت در مجمع‌ عمومی فوق‌العاده به امضای هیئت‌ رئیسه مجمع می‌رسد و حداکثر ظرف یک ماه باید به اداره ثبت شرکت‌ها تحویل داده شود.

مدارک لازم برای ثبت افزایش سرمایه شامل:

• آگهی روزنامه افزایش سرمایه
• اظهارنامه افزایش سرمایه
• صورت‌ جلسه مجمع‌ عمومی فوق‌العاده برای افزایش سرمایه

این‌گونه به سؤال افزایش سرمایه از محل سود انباشته چقدر طول می‌کشد؟ پاسخ می‌دهیم که اگر افزایش سرمایه کمتر از ۱۰۰ درصد باشد، تقریباً بعد از دوهفته سهام جایزه به پورتفوی شما اضافه خواهد شد اما درصورتی‌که درصد افزایش سرمایه بیش از 100 درصد باشد، بیش از 2 ماه (حدود سه الی چهار ماه) زمان نیاز است تا پس از تأیید شرکت سپرده‌گذاری، سهام جایزه به پورتفوی سهام دارد اضافه گردد.

فروش سهام جایزه بعد از اعمال بر روی پورتفوی امکان‌پذیر است اما فروش سهام عادی از همان زمان برگشت از مجمع و بازگشایی سهم امکان‌پذیر می‌باشد.

به‌تمامی سهامداران سهام جایزه تعلق می‌گیرد اما برای فروش آن باید تا زمان تبدیل‌شدن به سهام عادی صبر کرد و بعد تصمیم به نگهداری یا فروش سهام جایزه اضافه شده بگیرید.

مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل سود انباشته

لزوماً تصمیم هیئت‌ مدیره برای افزایش سرمایه خوب یا بد نیست. درصورتی‌که شرکتی قصد داشته باشد ساختار مالی خود را به صورت بهینه اصلاح کند و موجب توسعه یا کاهش بدهی‌ها شود، برای سهام‌داران اتفاق مثبتی است.

در صورتی‌که مدیریت بهینه نباشد، تصمیم به افزایش سرمایه نشان از عملکرد ضعیف شرکت خواهد بود.

مزیت‌های افزایش سرمایه از محل سود انباشته

• با افزایش حساب شرکت، اعتبار شرکت نیز افزایش می‌یابد.
• کاهش قیمت هر سهم، موجب ترغیب سهامداران برای خرید سهم قوانین افزایش سرمایه می‌شود و می‌تواند موجب افزایش قیمت سهم نیز شود.
• کاهش قیمت سهم موجب ایجاد پتانسیل برای شرکت می‌شود که در بلندمدت به قیمت قبل بازگردد.
• در این روش سهامدار بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای دارای تعداد سهام بیشتری خواهد شد و نسبت به افزایش از محل آورده نقدی، سهم اضافه شده زودتر به سهم عادی تبدیل می‌شود.
• برای سهامداران جذابیت بیشتری دارد چون بابت سهام اضافه شده پولی پرداخت نخواهند کرد.
• علاوه بر اینکه به توسعه فعالیت‌ها و سودآوری شرکت کمک می‌شود، تعداد سهم سهامدار نیز اضافه می‌شود و درصد مالکیتش حفظ می‌شود. به همین خاطر هم برای شرکت و هم برای سهامدار جذابیت دارد.
• کمک به توسعه و سودآوری شرکت که همانا هدف اصلی هر افزایش سرمایه‌ای است.
• خریداران بیشتری برای خرید سهام شرکت ترغیب می‌شوند و همین دلیل قوانین افزایش سرمایه می‌تواند باعث افزایش و رشد قیمت سهام در بازار بورس و سرمایه باشد

معایب افزایش سرمایه از سود انباشته

• در صورتی‌ که افزایش سرمایه بیش از 100 درصد باشد، حداقل به مدت دو ماه سهم قفل خواهد بود و امکان معامله آن را نخواهید داشت؛ بنابراین اگر به سرمایه خود به مدت حداقل 2 ماه نیاز ندارید، در این افزایش سرمایه شرکت کنید.
• پس از آنکه سهم بعد از 2 ماه بازگشایی می‌شود، سهم جایزه تعلق‌ گرفته به شما بعد از گذشت 2 ماه قابل معامله خواهد بود و ممکن است بعد از 2 ماه، عرضه سهامداران افزایش یابد که این امر منجر به افت قیمت سهم شرکت می‌گردد.
• در این روش بر خلاف افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، نقدینگی جدیدی وارد حساب شرکت نمی‌شود و پولی می‌باشد که حاصل پس‌انداز شرکت طی سال‌های اخیر است.
• این افزایش سرمایه برای شرکت‌هایی که بازدهی و سود مناسبی ندارند قابل استفاده نخواهد بود و تنها برای شرکت‌هایی قابل استفاده است که سود اندوخته قابل‌ توجهی دارند.

جمع‌بندی

بنابراین، طبق توضیحات گفته شده، افزایش سرمایه از محل سود انباشته یکی از بهترین نوع افزایش سرمایه می‌باشد. شرکت‌های سودده طبق قانون تجارت درصدی از سود خود را در حساب سود انباشته ذخیره می‌کنند تا در موارد نیاز جهت پیشرفت طرح توسعه و یا تأمین مالی شرکت و جلوگیری از ورشکستگی، از این مبلغ پس‌انداز شده استفاده کنند.

در افزایش سرمایه از انباشته نقدینگی جدیدی وارد شرکت نخواهد شد و تنها در بخش اقلام سرمایه جابجایی رخ خواهد داد و از سود انباشته کسر و به حقوق صاحبان سهام اضافه می‌شود. در واقع تعداد سهام زیاد و قیمت هر سهم کاهش می‌یابد.

در این افزایش سرمایه بدون آنکه مبلغی از سهامدار دریافت شود، به او سهم جایزه تعلق خواهد گرفت به همین خاطر افزایش سرمایه از محل سود انباشته هم به نفع سهامداران و هم خود شرکت است .

کاربرد افزایش سرمایه از محل سلب حق‌ تقدم در عرضه‌ های اولیه

بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان اقتصاد کشور نقش مهمی در جذب پس‌‌‌ اندازها و منابع مالی کوچک مردم و تخصیص آنها در جهت تامین مالی طرح‌‌‌ های بزرگ اقتصادی دارد. تردیدی نیست که رشد اقتصادی، توسعه رفاه و عدالت اجتماعی و گسترش‌ سازوکارهای تامین مالی در گرو رشد بازار سرمایه به تناسب سایر اجزای سیستم اقتصادی است.

به گزارش اقتصاد آنلاین ، محمد آزاد، کارشناس بازار سرمایه در دنیای اقتصاد نوشت؛ پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه ضمن کمک به رشد این بازار، به تعالی و رشد آنها در فضای رقابتی و شفاف منجر خواهد شد و نام و اعتبار آنها را در جامعه ترقی می‌‌‌بخشد. این در حالی است که عرضه شرکت جدید در بازار و به‌ویژه در شرایط یک سال اخیر، حساسیت‌هایی را برای فعالان بازار ایجاد کرده و در واقع به یک امر منفی تبدیل شده است. هنگامی که از هدف مالکان یا مدیران شرکت‌های متقاضی پذیرش برای ورود به بازار سوال می‌شود اغلب مساله تامین مالی را عنوان می‌کنند ولی در عمل چنین هدفی با روش معمول عرضه‌های اولیه حاصل نمی‌شود. زمانی که بخشی از سهام سهامداران فعلی در روز عرضه اولیه به سهامداران جدید منتقل می‌شود وجوه حاصل به سهامداران فعلی تعلق گرفته و منابع می‌تواند از بازار خارج شود.

این امر باعث ایجاد ذهنیت منفی در خصوص عرضه‌های اولیه شده است. از طرفی هیچ منابعی وارد شرکت نشده و در واقع هدف تامین مالی محقق نمی‌شود مگر اینکه سهامداران فعلی، منابع حاصل را مجددا در قالب اعتبار به شرکت تزریق کنند که معمولا این اتفاق رخ نمی‌دهد. در این میان افزایش سرمایه از محل سلب حق‌تقدم و عرضه این بخش از سهام به قیمت روز به فعالان بازار در جریان عرضه اولیه شرکت‌ها می‌تواند منجر به ورود نقدینگی مناسب به شرکت شود. انتقال مازاد شناسایی شده در اندوخته صرف سهام به عنوان روش ارجح پیشنهاد می‌شود.

افزایش سرمایه از محل سلب حق‌تقدم

افزایش سرمایه با سلب حق‌‌‌تقدم یعنی افزایش سرمایه شرکت ناشی از سلب حق‌تقدم از سهامداران فعلی و عرضه عمومی سهام جدید در بورس با رعایت تشریفات لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت و مقررات مربوطه. مطابق با مفاد ماده ۱۶۰ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرکت می‌تواند سهام جدید را برابر مبلغ اسمی بفروشد یا اینکه مبلغی علاوه بر مبلغ اسمی سهم به‌‌‌عنوان اضافه ارزش سهم از خریداران دریافت کند. شرکت می‌تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهم فروخته شده را به اندوخته منتقل یا نقدا بین صاحبان سهام سابق تقسیم کند یا در ازای آن سهام جدید به صاحبان سهام سابق بدهد.

مهم‌ترین مزایای افزایش سرمایه از محل سلب حق‌تقدم، استفاده از وجه نقد حاصل از افزایش سرمایه در پروژه‌‌‌ها و اهداف بلندمدت موردنظر شرکت، افزایش سهام شناور آزاد شرکت با توجه به شرایط پذیرش در بازار، کاهش فرآیند زمانی افزایش سرمایه و بهره‌مندی از معافیت مالیاتی مطابق با قانون مصوب ۲۹/ ۰۵/ ۱۳۹۹ مجلس شورای اسلامی، که به شرکت‌ها امکان می‌دهد در صورت تسلیم مستندات مربوط در مهلت مقرر تا ۲۰‌درصد مبلغ افزایش سرمایه مذکور از سود سال مالی قبل آنها، مشمول مالیات به نرخ صفر شود. نحوه برخورد با صرف سهام ناشی از افزایش سرمایه از محل سلب حق‌تقدم می‌تواند به یکی از سه روش زیر باشد:

الف) سهام جایزه برای سهامداران قبلی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت فروش سهام جدید نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب صرف سهام ثبت می‌شود و متناسب با آن سهام جدید بین سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم توزیع می‌شود. چون فروش سهام جدید در بازار به قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی روز فروش انجام می‌شود، محاسبات قیمت تئوریک به نحوی است که ثروت سهامداران قبلی تغییر نمی‌کند. به تعبیری، قوانین به شکلی تنظیم شده‌اند که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی، منجر به کاهش یا افزایش ارزش سهامداران قبلی نشود.

ب) سود نقدی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب سود نقدی بین سهامداران قبلی توزیع می‌شود که البته این روش چون منجر به خروج نقدینگی از شرکت می‌شود کاملا در تضاد با هدف این نوشتار است.

ج) انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، در قالب اندوخته صرف سهام ثبت می‌شود و شرکت می‌تواند برای تامین مالی طرح‌های جاری یا توسعه‌‌‌ای خود از آن استفاده کند. به این دلیل که در این روش، از محل صرف سهام افزایش سرمایه رخ می‌دهد، قیمت سهام جدید بالاتر از روش‌های اول و دوم تعیین و در بازار به فروش می‌‌‌رسد. این روش به دلیل مزایایی که برای تمام سهامداران دارد و آورده نقدی بیشتری که برای شرکت فراهم می‌کند، بهترین نحوه برخورد با صرف سهام ایجاد شده است که اخیرا مورد توجه قرار گرفته و مصوبه مجلس شورای اسلامی برای معافیت افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم قائل به این حالت است.

نتیجه‌گیری

از بین سه نوع کارآیی بازار سرمایه (اطلاعاتی، عملیاتی و تخصیصی)، آنچه در وضعیت اقتصادی کشور ضرورت بیشتری نشان می‌دهد و در دوسوی دولت و فعالان مورد توافق است افزایش و بهبود کارآیی تخصیصی بازار است. از جمله مواردی که این مهم می‌تواند محقق شود عرضه اولیه شرکت‌هاست. در حال حاضر با توجه به ذهنیت منفی فعالان بازار در رابطه با عرضه‌های اولیه مبنی بر عاملی برای خروج پول از بازار و همچنین دیدگاه کارشناسان بر ضرورت تزریق منابع نقدینگی به شرکت‌ها و نهایتا صرف آن در امر تولید، افزایش سرمایه از محل سلب حق‌تقدم در زمان عرضه اولیه می‌تواند یکی از راهکارهای مناسب جهت جذب منابع جدید، عرضه موفق شرکت‌ها در بازار، عمق بخشیدن به بازار و. باشد.

با این روش، هدف تامین مالی برای شرکت‌های متقاضی که عموما از مهم‌ترین اهدف ورود شرکت‌ها به بازار سرمایه محسوب می‌شود در قالب یک‌سازوکار قانونی، هدفمند و در جهت منافع کلیه ذی‌نفعان نیز رخ می‌دهد. شرکت‌های متقاضی پذیرش متناسب با میزان سرمایه اسمی و قیمت پایه سهام خود قوانین افزایش سرمایه منابع را جذب می‌کنند و در راستای توسعه فعالیت و اجرای طرح‌های جاری و آتی صرف می‌کنند.

همه‌چیز درباره افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و حق تقدم

برای شرکت‌ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و ارائه حق تقدم و همچنین افزایش سرمایه با روش صرف سهام مطلوب‌ترین روش‌های افزایش سرمایه است؛ زیرا این دو روش افزایش سرمایه باعث می‌شود سرمایه نقدی نصیب شرکت شود که می‌تواند با آن به توسعه خود بپردازد.

در راستای مقالاتی که ما می‌خواهیم در آکادمی تجارت‌نیوز درباره بورس، مفاهیم، اصطلاحات و عملیات آن بنویسیم، در این مقاله به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و حق تقدم می‌پردازیم.

سود انباشته

طبق قانون تجارت ایران شرکت‌ها باید هرساله بخشی از سود سالانه خود را در حسابی تحت عنوان «سود انباشته» نگه‌داری کنند. شرکت‌ها می‌توانند بعدا از این پول استفاده کرده و خود را توسعه دهند.

مثلا وقتی شرکتی بخواهد بخش‌های جدیدی تاسیس کند که پولش را ندارد، می‌تواند با استفاده از همین مبلغ ذخیره‌شده در حساب سود انباشته استفاده کند. البته برای انجام چنین کاری باید معادل همین سود انباشته، سهام جدید بین سهام‌داران توزیع کند.

در این حالت عملا پول جدیدی نصیب شرکت نمی‌شود اما هیئت‌مدیره و سهام‌داران عمده و خرده شرکت به این رای می‌دهند که شرکت از حساب انباشته پول برداشت کرده، افزایش سرمایه انجام داده و مثلا واحدهای جدیدی افتتاح کند.

رای‌گیری برای افزایش سرمایه از آورده نقدی

تصمیم برای افزایش سرمایه در کل در هیئت‌مدیره شرکت اتخاذ می‌شود و پس از مجوز سازمان روی می‌دهد. البته مراحل افزایش سرمایه شامل جزئیات بیشتری که در ما مقاله دیگری به آن می‌پردازیم.
وقتی همه این اتفاق‌ها افتاد سهام شرکت ۳ روز قبل از مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه متوقف می‌شود و دیگر نمی‌توان آن را معامله کرد.

مزیت مهم افزایش سرمایه با آورده نقدی برای سهام‌داران شرکت این است که میزان مالکیت سهام‌داران فعلی شرکت تغییری نمی‌کند. به همین دلیل در این نوع افزایش سرمایه از سهام‌داران فعلی خواسته می‌شود متناسب با تعداد سهم‌هایی که دارند، به‌حساب شرکت پول واریز کنند.

مجموع همین پول‌هاست که باعث می‌شود سرمایه شرکت افزایش یابد و پول در اختیار آن قرار گیرد. با این کار میزان سهم‌ها و طبعا دارایی هر سهام‌دار به‌اندازه پول واریزی‌اش افزایش می‌یابد.

اگر همه سهام‌داران این کار را بکنند، میزان دارایی شرکت افزایش می‌یابد. تعداد سهم‌های سهام‌داران نیز به‌تناسب افزایش می‌یابد؛ اما ترکیب سهام‌دارها و میزان مالکیت آن‌ها بر شرکت تغییر نمی‌کند.

بعد از افزایش سرمایه با آورده نقدی، قیمت سهام شرکت کاهش می‌یابد؛ اما از آن‌سو به همین نسبت حق تقدم در سبد دارایی سهام‌داران اضافه می‌شود. در نهایت مجموع این دو عدد برابر دارایی قبلی فرد خواهد بود.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی گروه مپنا

فرض کنید شما ۲ هزار سهم از گروه مپنا با نماد «رمپنا» را دارید. این شرکت برای توسعه فعالیت‌های خود تصمیم می‌گیرد ۶۰ درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی داشته باشد. به همین دلیل ۳ روز پیش از مجمع عمومی فوق‌العاده، سهام شرکت در قیمت ۵۰۰ تومان بسته می‌شود.

یعنی دارایی شما از سهم رمپنا در روز توقف آن، یک‌میلیون تومان است. ارزش اسمی هر سهم گروه مپنا ۱۰۰ تومان است.

ارزش اسمی یک رقم توافقی بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان است که شرکت‌ها هنگام تاسیس آن را معین می‌کنند؛ مثلا اگر سرمایه یک شرکت هنگام تاسیس ۲ میلیارد تومان و ارزش اسمی آن ۲۰۰ تومان تعیین‌شده باشد، تعداد سهم‌های شرکت ۱۰ میلیون سهم خواهد بود. در ایران عموم شرکت‌ها ارزش اسمی خود را ۱۰۰ تومان انتخاب می‌کنند.

پس‌ازاین افزایش سرمایه و بازگشایی سهم، شما همچنان ۲۰۰۰ سهم رمپنا را خواهید داشت؛ اما قیمت هر سهم در بازار به ۳۵۰ تومان خواهد رسید. قیمت هر حق تقدمی که با نماد «رمپناح» به سبد شما اضافه می‌شود، 250 تومان خواهد بود.

ازآنجایی‌که میزان قوانین افزایش سرمایه افزایش سرمایه 60 درصد است، یعنی سهام‌داران به ازای هر سهمی که موقع بسته شدن نماد معاملاتی شرکت داشتند، 0.6 حق تقدم می‌گیرند.

یعنی اگر شما هنگام بسته شدن سهام رمپنا ۲ هزار سهم از این شرکت داشتید، حالا 1200 حق تقدم دارید که قیمت هر حق تقدم 250 تومان است.

در نتیجه شما ۷۰۰ هزار تومان سهام اصلی شرکت و ۳۰۰ هزار تومان حق تقدم خواهید داشت که برابر همان یک‌میلیونی است که قبل از افزایش سرمایه داشتید.

محاسبه قیمت سهام پس از افزایش سرمایه با آورده نقدی

فرض کنید شرکت فرضی «نیرو کاوان»، می‌خواهد از محل آورده نقدی به‌اندازه x درصد افزایش سرمایه داشته باشد.

شرکت‌ها می‌توانند هر سهم جدیدی را که به سهام‌داران خود می‌دهند با قیمت اسمی شرکت بفروشند؛ اما برخی نیز ممکن است رقم بیشتری را هم برای این کار بخواهند. در این حالت افزایش سرمایه به‌جای آورده نقدی، تبدیل به افزایش سرمایه با صرف سهام با حق تقدم خواهد بود.

فرض کنید شرکت به ازای هر سهم جدید از سهام‌داران خود مبلغ pv را می‌خواهد.

اگر قیمت هر سهم شرکت در حال حاضر pp باشد، قیمت هر سهم شرکت پس از افزایش سرمایه چنین محاسبه می‌شود:

که در آن P_{after capital increase} قیمت سهام شرکت پس از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی است.

در این حالت اگر تعداد سهم‌های شما از شرکت الف به تعداد N_Stocks باشد، تعداد حق تقدمی که به شما تعلق می‌گیرد، برابر خواهد بود با:

که در آن N_{preferred Stocks} تعداد حق تقدمی است که شما خواهید داشت.

قیمت هر حق تقدم هم برابر خواهد بود با:

که در آن P_{preferred Stocks} قیمت هر حق تقدمی است که به شما می‌رسد.

مثال افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

بگذارید در چند مثال تمام آنچه را گفتیم، روشن کنیم.

افزایش سرمایه از آورده نقدی برای شرکت غیربورسی یا سهامی خاص

فرض کنید شرکت فولاد خوزستان برای افتتاح یک واحد جدید تولید پروفیل آهن، نیازمند سرمایه است و لازم است ۱۵۰ درصد افزایش سرمایه دهد؛ اما سود انباشته کافی برای این کار ندارد. مدیرعامل پیشنهاد می‌دهد که برای تامین این سرمایه‌گذاری، شرکت سرمایه‌گذار جدید بیاورد.

اما چون در این حالت میزان مالکیت سهام‌داران اصلی شرکت کاهش می‌یابد، آن‌ها به این کار رضایت نمی‌دهند.

به همین دلیل تصمیم می‌گیرند این سرمایه اضافی را خود سهام‌دارها تامین کنند. در این حالت ما یک افزایش سرمایه از محل آورده نقدی خواهیم داشت.

یعنی هرکدام از سهام‌داران باید متناسب با میزان مالکیت خود و البته مبلغ موردنیاز که ۱.۵ برابر دارایی فعلی شرکت است، پول به شرکت بیاورند.

فرض کنید سرمایه شرکت در زمان این تصمیم‌گیری ۱۰ میلیارد تومان است. چون ارزش اسمی سهام که در ابتدای تاسیس ثبت‌شده، ۱۰۰ تومان بود، در نتیجه تعداد کل سهم‌های شرکت ۱۰۰ میلیون سهم می‌شود.

حالا فرض کنید که این شرکت سه سهام‌دار به نام‌های الف، ب و ج دارد که هرکدام دارایی ۴۰ میلیون، ۵۰ میلیون و ۱۰ میلیون سهم هستند.

شرکت می‌خواهد سرمایه خود را 1.5 برابر کند؛ یعنی تعداد سهم‌های آن از ۱۰۰ میلیون به ۲۵۰ میلیون خواهند رسید. چون تعداد سهم‌های شرکت ۱۰۰ میلیون است، با این افزایش سرمایه ۱۵۰ میلیون سهم جدید نیز به شرکت اضافه خواهد شد.

این میزان افزایش سرمایه با در نظر گرفتن ۱۰۰ تومان ارزش اسمی هر سهم برابر ۱۵ میلیارد خواهد بود.

در این حالت چون قوانین افزایش سرمایه فرد الف مالک ۴۰ درصد از شرکت است باید ۴۰ درصد از این سرمایه اضافی ۱۵ میلیاردی یعنی ۶ میلیارد را تامین کند.

فرد ب باید 7.5 میلیارد و فرد ج باید 1.5 میلیارد پول جدید به شرکت بیاورند.

با این اتفاق فرد الف مالک ۱۰۰ میلیون سهم، فرد ب مالک ۱۲۵ میلیون سهم و فرد ج مالک ۲۵ میلیون سهم خواهد بود. در نهایت دوباره مالکیت این سه نفر بر شرکت ۴۰ درصد، ۵۰ درصد و ۱۰ درصد می‌ماند.

افزایش سرمایه از آورده نقدی برای شرکت بورسی یا سهامی عام

حال فرض کنید که همین شرکت فولاد خوزستان بعدازاین اتفاق‌ها، حالا تبدیل به شرکت سهامی عام شده و سهام آن با نماد «فخوز» در بورس معامله می‌شود.

سهام‌داران عمده آن همچنان فرد الف، ب و ج هستند اما حالا ۱۰ درصد سهام شرکت یعنی ۲۵ میلیون سهم شناور است و در بورس معامله می‌شود.

حالا دوباره شرکت فولاد خوزستان تصمیم می‌گیرد یک افزایش سرمایه ۱۲۰ درصدی از محل آورده نقدی داشته باشد.

فرض کنید شما در حال حاضر ۵ هزار سهم فخوز دارید. سهم برای مجمع فوق‌العاده جهت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، به مجمع می‌رود و در قیمت ۱۱۰۰ تومان نماد آن متوقف می‌شود؛ یعنی دارایی شما موقع بسته قوانین افزایش سرمایه شدن سهم 5 میلیون و 500 هزار تومان است.

ارزش اسمی فخوز ۱۰۰ تومان است و برای آورده نقدی هم مثل مورد قبل از سهام‌داران می‌خواهد که به ازای هر سهم همان ارزش اسمی یا ۱۰۰ تومان را بپردازند.

در این صورت قیمت سهم پس از بازگشایی مجدد، برابر خواهد بود با:

پس قیمت هر سهم 555 تومان خواهد بود که با در نظر گرفتن ۵ هزار سهم شما، ارزش آن ۲ میلیون و 775 هزار تومان خواهد بود.

در این حالت شما به ازای هر سهم ۱.۲ حق تقدم خواهید داشت. چون شما ۵ هزار سهم دارید، پس تعداد حق تقدم شما:

شما ۶۰۰۰ هزار حق تقدم فخوز خواهید داشت. این حق تقدم با نماد «فخوزح» به سبد دارایی شما اضافه خواهد شد. قیمت هر حق تقدم برابر خواهد بود با:

در نتیجه ارزش حل کل حق تقدم شما ۲ میلیون و ۷30 هزار تومان می‌شود.

مجموع این دو رقم یعنی ارزش سهام اصلی شرکت پس از افزایش سرمایه و ارزش حق تقدم، 5 میلیون و 505 هزار تومان است. چون ما در این محاسبات تقریب‌هایی به کار بردیم، رقم به‌دست‌آمده ۵ هزار تومان بیشتر از ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اولیه بود.

حق تقدم یک سهم، با پسوند ح در انتهای نماد سهم به سبد دارایی سهام‌داران اضافه می‌شود؛ مثلا حق تقدم سهم فملی، «فملیح» و حق تقدم سهم ثغرب، «ثغربح» خواهد بود که پس از برگزاری مجمع و انجام افزایش سرمایه به سبد دارایی سهام‌داران اضافه می‌شود.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و صرف سهام

حال فرض کنید شرکت ملی مس با نماد فملی یک افزایش سرمایه ۸۰ درصدی از محل آورده نقدی داشته باشد. ارزش اسمی آن نیز طبق معمول ۱۰۰ ریال است؛ اما این شرکت برای هر سهم جدید از سهام‌داران مبلغ ۱۳۰ تومان را می‌خواهد.

فرض کنید تعداد کل سهم‌های شرکت در این زمان ۱۰ میلیون سهم باشد. با چنین افزایش سرمایه‌ای، این شرکت ۸ میلیون سهم جدید توزیع می‌کند و به ازای هرکدام ۱۳۰ تومان پول می‌گیرد که می‌شود یک میلیارد و ۴۰ میلیون تومان.

از این رقم ۸۰۰ میلیون تومان به سرمایه شرکت افزوده می‌شود و بقیه ۲۴۰ میلیون تومان به‌عنوان مبلغ صرف سهام در حسابی به این منظور واریز می‌گردد.

اگر قیمت سهم هنگام بسته شدن ۶۰۰ تومان باشد، قیمت آن بعد از افزایش سرمایه برابر خواهد بود با:

در این حالت اگر فرض کنیم پیش از مجمع افزایش سرمایه آورده نقدی، شما ۱۰۰۰ سهم فملی داشتید، تعداد 800 حق تقدم (0.8 قوانین افزایش سرمایه حق تقدم به ازای هر سهم) به شما تعلق می‌گیرد که پس از بازگشایی سهم، با نماد «فملیح» در سبد دارایی شما ظاهر خواهد شد. قیمت هر حق تقدم نیز 261 تومان خواهد بود.

استفاده از حق تقدم آورده نقدی

پس از برگزاری مجمع افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، حق تقدم سهم موردنظر در سبد دارایی شما ظاهر می‌شود.

شما با این حق تقدم می‌توانید سه کار انجام دهید:

۱- حق تقدم را بفروشید

حق تقدمی که در مورد فخوز با نماد فخوزح و در مورد فملی، با نماد فملیح در سبد شما ظاهر می‌شود، ۶۰ روز پس از بازگشایی سهم در بازار قابل معامله و دامنه نوسان آن نیز ۱۰ درصد است.
اگر شما نخواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید، می‌توانید این حق تقدم را بفروشید.

اگر سهم اصلی را نفروشید، با فروش حق تقدم دیگر امتیاز خود برای حفظ درصد مالکیت خود از شرکت را واگذار می‌کنید.

۲- حق تقدم را به سهام اصلی تبدیل کنید

شما می‌توانید حق تقدم خود را نفروشید.

شاید هم شما در مجمع افزایش سرمایه نبودید اما پس از انجام افزایش سرمایه، حق تقدم یک شرکت را از یکی از سهام‌دارهایی که نمی‌خواست در افزایش سرمایه شرکت کند، در دوره معامله آن خریده‌اید.

خلاصه شما یک نماد حق تقدم در سبد خود دارید.

شرکت در این مواقع یک اطلاعیه پذیره‌نویسی صادر می‌کند و از سهام‌داران و هرکسی این حق تقدم را دارد می‌خواهد با واریز کردن مبلغی به ازای هر حق تقدم به‌حساب اعلامی شرکت، آن را تبدیل به سهام اصلی کنند.

این مبلغ درخواستی همان چیزی است که در مثال‌های بالایی گفتیم. یک شرکت ممکن است صرفا به‌اندازه ارزش اسمی هر سهم (معمولا ۱۰۰ تومان) به ازای هر حق تقدم درخواست کند.
یک شرکت دیگر ممکن است بیشتر از حق تقدم بخواهد و مبلغ اضافی آن را به‌عنوان صرف سهام دریافت کند.

اگر شما بخواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید، باید تا تاریخی که توسط اطلاعیه‌های شرکت در سایت کدال اعلام می‌شود، مبلغ موردنظر را به‌حساب اعلامی شرکت واریز کنید و کارهای مربوطه را انجام دهید (کارهایی مثل ارسال فیش واریزی و برگه سهام‌داری به آدرس شرکت. این فرآیندها ممکن است برای هر شرکتی متفاوت باشند).

با این کار پس‌ازاین تاریخ اعلامی نماد شرکت متوقف می‌شود. پس‌ازاین توقف، نماد باز می‌شود و شما به تعداد حق تقدمی که داشتید، نماد شرکت به سبد شما اضافه می‌شود.
اگر قبل از مجمع سهام شرکت را داشتید و نفروختید که این حق تقدم به سهام قبلی شما افزوده می‌شود.

اگر هم حق تقدم را از کسی خریده‌اید، شما سرمایه‌گذار جدید شرکت هستید و دوباره نماد شرکت به سبد شما افزوده می‌شود.

البته لازم به ذکر است که تبدیل حق تقدم به سهام اصلی می‌تواند تا ۶ ماه هم طول بکشد. به همین دلیل هم هست که در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، سهام‌داران خرد چندان تمایلی به پرداخت پول، شرکت در افزایش سرمایه و تبدیل حق تقدم به سهام ندارند.

۳- با حق تقدم هیچ کاری نکنید

اگر هم هیچ کاری با حق تقدمی که به شما رسیده‌ است نکنید، شرکت پس‌ازاین دوره پذیره‌نویسی برای حق تقدم، حق تقدم شما را فروخته و به‌حساب شما واریز می‌کند. قیمت فروش آن نیز برابر قیمت حق تقدم هنگام بسته شدن سهم برای پذیره‌نویسی و تبدیل حق تقدم به سهام است.

یعنی دوباره دارایی شما تغییری نمی‌کند و تنها ممکن است در این مدت به دلیل نوسان قیمت سهام اصلی و حق تقدم تغییر کرده باشد.

درباره آورده نقدی برای شرکت

این‌گونه افزایش سرمایه در کل برای رشد و توسعه شرکت‌ها بسیار جذاب است؛ زیرا در زمان کمی پول زیادی در اختیار شرکت قرار می‌دهد که می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای شرکت را اجرایی کند و در نهایت سودآوری شرکت را در بلندمدت افزایش دهد.

سهام‌داران عمده هم به‌شدت از این روش استقبال می‌کنند زیرا می‌توانند درصد مالکیت و میزان ‌سود خود را افزایش دهند.

بااین‌همه این افزایش سرمایه به دلیل زمان‌بر بودن و کارهایی همچون مراجعه حضوری به بانک جهت واریز پول به‌حساب شرکت، چندان مورد اقبال سهام‌داران خرد نیست.

شناسایی و تخصیص ۱۳۵ تومان سود به ازای هر سهم “ومدیر”

مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری (سهامی عام) برای دوره مالی منتهی به پایان آذر ماه سال ۱۴۰۰، روز چهارشنبه ۱۸ اسفند ماه با حضور ۸۱.۶۳ درصد سهامداران و نمایندگان قانونی آنها و نماینده سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل صندوق بازنشستگی کشوری، به نقل از روابط عمومی هلدینگ مالی صندوق بازنشستگی کشوری ، محمود طهماسبی مدیرعامل این شرکت در ابتدای جلسه گزارشی از شرایط اقتصادی روز دنیا و کشور، تحلیلی از وضعیت نرخ تورم، بازار سرمایه، نرخ ارز، شرایط نقدینگی و نحوه فعالیت شرکت ها در این بازار را در قالب «گزارش هیات مدیره» به مجمع ارائه کرد.

وی همچنین با اشاره به این که عملکرد شرکت گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری در دوره نزول بازار سرمایه مطلوب بوده است، گفت: همه تلاش ما این است که رشد سود قوانین افزایش سرمایه سال جاری در سال آینده نیز تکرار شود.

طهماسبی با تاکید بر این که این شرکت توانسته است با ترکیب پرتفوی مناسب و نیز سرمایه گذاری دقیق، سود قابل توجهی را در سال جاری کسب کند، اظهار داشت: کسب P به E حدود ۲.۷ درصد، عدد بسیار مناسبی است و امیدواریم این روند با تحولات مثبت اقتصادی، بهبود یابد.

در ادامه، حسابرس قانونی شرکت نیز در گزارشی به مجمع تاکید کرد: بررسی های انجام شده نشان می دهد که شرایط صورت های مالی گروه مدیریت ارزش سرمایه صندوق بازنشستگی کشوری بر اساس استانداردهای حسابداری، کاملا مطلوب است.

در این جلسه، سهامداران شرکت با تقسیم سود ۱۲۱۵میلیارد تومانی موافقت کرده و در نتیجه به تخصیص «۱۳۵ تومان سود به ازای هر سهم (ومدیر)» رای مثبت دادند. همچنین اعلام شد که سود سهامداران حقیقی و حقوقی در اسرع وقت به حساب آنها واریز خواهد شد.

اعضای مجمع، موسسه حسابرسی دش و همکاران را به عنوان حسابرس قانونی و روزنامه دنیای اقتصاد را به عنوان روزنامه کثیرالانتشار شرکت انتخاب کردند. در این جلسه، میزان حق حضور اعضای هیات مدیره نیز مشخص و اعلام شد که بر اساس آیین نامه های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پاداشی به اعضای هیئت مدیره تعلق نخواهد گرفت.

ناگفته های افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

شرکت‌ها اهداف مختلفی را جهت انجام افزایش سرمایه دارند که از آن جمله می‌توان به اصلاح ساختار مالی و افزایش ظرفیت وام‌گیری، تأمین مالی طرح افزایش ظرفیت تولیدی، تأمین مالی پروژه‌های بهینه‌سازی و … اشاره کرد. روش‌های مختلفی جهت اجرای افزایش سرمایه وجود دارد که از میان همه آن‌ها به دلایلی که در ادامه ذکر می‌گردد افزایش سرمایه شرکت ها از محل تجدید ارزیابی دارایی ها از کمترین درجه اهمیت برای شرکت برخوردار است. اما سایر روش‌ها عبارت‌اند از: افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، سود انباشته، از محل صرف سهام (که تنها یک الی دو بار انجام‌شده است). حال در ادامه درباره افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی توضیحاتی ارائه می‌گردد.

افرایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها چیست؟

شرکت‌ها دارایی‌هایی همچون زمین، ساختمان، تجهیزات و تأسیسات را بر طبق الزامات حسابداری در قسمت دارایی‌های غیر جاری(بلندمدت) و به قیمت تمام‌شده خرید ثبت می‌کنند. درنتیجه اگر یک قطعه زمین را در سال ۱۳۷۰ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریداری کرده است و تا زمان حاضر کماکان مالکیت زمین از آن شرکت است، زمین در سال ۱۳۹۷ به قیمت همان ۱۰۰ میلیون ریال در دفاتر ثبت هست. درحالی‌که ارزش روز آن ۱۰۰ میلیارد می‌باشد. حال اگر شرکت مزبور به دنبال اجرای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها از طریق به‌روز کردن قیمت زمین باشد بایستی یس از ارزیابی‌های کارشناسی و اخذ تمامی مجوزها در ترازنامه قیمت زمین را به ۱۰۰ میلیارد ریال افزایش داده و مابه‌التفاوت ۱۰۰ میلیارد ریال و ۱۰۰ میلیون ریال را به‌حساب سرمایه منظور نماید.

نکات مهم افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم جمهوری اسلامی ایران جز در برخی از موارد، تمامی دارایی‌های بلندمدت شرکت بر طبق فرمول اعلامی در قانون بایستی مستهلک گردند و برای هرکدام از دارایی‌ها فرمول خاصی تعریف‌شده است. استهلاک دارایی‌ها در حکم هزینه ناشی از درآمد ایجادشده توسط آن دارایی بوده و از درآمدهای آن سال شرکت کسر می‌گردد. به‌طور خاص از بین انواع دارایی‌هایی که ممکن است در فرایند افزایش سرمایه مورداستفاده قرار گیرد، زمین استهلاک‌پذیر نیست ولی سایر دارایی‌ها استهلاک‌پذیر بوده و طی سالیان از ارزش دفتری آن‌ها در ترازنامه کسر می‌گردد و به‌عنوان هزینه دوره گزارش می‌گردد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

بر اساس قانون تجارت(اصلاحیه) شرکت‌هایی که دارای زیان انباشته بیش از نصف سرمایه در ترازنامه باشند مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده و بایستی ضمن برگزاری مجمع فوق‌العاده در خصوص ابقا یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری نمایند. درصورتی‌که در مجمع مزبور تصمیم به ادامه فعالیت گرفته شد، بایستی اقدام به افزایش سرمایه نمایند تا از شمولیت این ماده خارج گردند. با توجه به وضعیت این‌گونه از شرکت‌ها( عدم وجود سود انباشته و عدم وجود وضعیت مناسب جهت افزایش سرمایه از محل آورده) مجبورند از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها جهت خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت کمک بگیرند.

ناگفته هایی از افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

در شرایط عدم وجود مصوبات حمایتی و بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم، شرکت‌هایی که اقدام به افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی می‌نمایند بایستی معادل ۲۵ درصد از افزایش رخ‌داده در قیمت دارایی مزبور ( در مثال ما ۲۵ درصد از اختلاف ۱۰۰ میلیون و ۱۰۰ میلیارد ریال ) را به‌عنوان مالیات به اداره مالیات بپردازند و از طرفی تا زمانی که دارایی‌های مزبور در تملک شرکت باشد بایستی هر ۵ سال تجدید ارزیابی را تکرار نمایند مگر آنکه دارایی تجدید ارزیابی‌شده بفروش برسد.

با توجه به اهداف تعریف‌شده و عموماً در راستای حمایت از شرکت‌ها، دولت در بودجه خود مصوبه حمایتی از شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱ را ارائه می‌کند و بیان می‌دارد که در طی سال مالی بعد شرکت‌هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده‌اند و اقدام به افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی می‌کند معاف از مالیات خواهند بود و این نکته بسیار مثبتی است. چون درواقع طی فرایند این افزایش سرمایه پولی وارد شرکت نمی‌شود.

فرمول قیمت سهم پس از افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی ها از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

“قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه” تقسیم بر “درصد افزایش سرمایه + 1”

عموم شرکت‌هایی که از این محل اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند به لحاظ عملیاتی با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به همین دلیل بایستی این نکته را در رابطه با سهامداری شرکت‌ها مدنظر قرار دهیم. البته تعدادی از شرکت‌ها نیز با انجام یک سری اقدامات اصلاحی زیان انباشته خود را کاهش یا حذف می‌نمایند.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها؛ آری یا نه؟

با توجه به نکاتی که در بالا ذکر شد بایستی از دید سرمایه‌گذاران و شرکت به بررسی اعمال افزایش سرمایه بپردازیم و ببینیم که چه مزایا و معایبی وارد هست.

از دید سرمایه‌گذاران

بر اساس آنچه از اولین تجربه اجرایی افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها تا به امروز مشاهده‌شده هر سهمی که اقدام به این کار می‌کند با اقبال سهامداران روبه‌رو می‌شود و از زمانی که گزارش طرح توجیهی افزایش سرمایه در سامانه کدال منتشر می‌گردد تا قبل از برگزاری مجمع با اقبال خوبی همراه می‌شود و رشدهای بعضاً چند صددرصدی را نصیب سرمایه‌گذاران کرده است که با توجه به نکات فوق و آنچه در ادامه می‌آید به نظر می‌رسد یک مسئله روانی بوده و شاید تنها دلیل بنیادی که بتوان برای آن ذکر کرد این است که با بزرگ‌تر شدن دارایی‌های شرکت و از طرفی ارزش دفتری آن انتظار سرمایه‌گذاران بر این است که قیمت سهم رشد نماید.

درحالی‌که طی افزایش سرمایه قیمت سهم اختلاف فاحشی با ارزش دفتری هر سهم پیدا می‌کند و همین عامل موجب می‌شود تا قبل از برگزاری مجمع قیمت سهم طی معاملات رشد چشمگیری نماید. حال اگر شرکت مزبور بتواند طی معاملاتی زیان انباشته را صفر یا به سود انباشته تبدیل کند قیمت سهم رشد دوچندانی را تجربه خواهد کرد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

از دید عملکرد شرکت

برای بررسی این بعد بایستی به این نکته توجه کنیم که برخی از شرکت‌ها دارایی‌های استهلاک‌پذیر و برخی دیگر دارایی‌های دیگری همچون زمین را مبنای تجدید ارزیابی قرار می‌دهند و درنتیجه رفتار متفاوتی را می‌توان برای آن در نظر گرفت:

افزایش سرمایه از قوانین افزایش سرمایه محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر

وقتی یک دارایی استهلاک‌پذیر مانند تجهیزات تولیدی یک کارخانه تجدید ارزیابی می‌شود بر طبق قانون مالیات‌های مستقیم بایستی طبق فرمول محاسبه استهلاک دارایی طی دوره تعریف‌شده مستهلک گردد. با این تفاوت که در حالت جدید مبلغ ریالی هزینه استهلاک بسیار سنگین‌تر هست. درنتیجه اثر منفی سنگینی بر سودآوری شرکت داشته و موجب افت سنگین سود خالص هر سهم می‌گردد( اگر چنانچه عملیات شرکت زیانده باشد مبلغ ریالی زیان هر سهم را افزایش می‌دهد و درنتیجه در سال‌های آینده موجب افت شدید سود هر سهم و درنتیجه نسبت قیمت به درآمد هر سهم(P/E) می‌گردد). هم‌چنین در این حالت نسبت‌های مهمی چون بازده حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی‌ها و بازده دارایی‌های ثابت(که معیارهای مهم جهت ارزیابی عملکرد شرکت هستند) و هم‌چنین حاشیه سود ناخالص و حاشیه سود خالص افت شدیدی را تجربه خواهند کرد.

افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک ناپذیر مانند زمین

در این حالت صرفاً ارزش روز دارایی که عموماً چند ده برابر ارزش دفتری آن هست بزرگتر شده و چون هزینه‌ای را به شرکت وارد نمی‌آورد نسبت به حالت قبل نسبت‌های مالی مهم مذکور را کمتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.

توجه فرمایید که همان‌طور که پیش‌ازاین ذکر شد عموماً شرکت‌هایی که در عملیات اصلی خود با مشکل مواجه هستند و زیان انباشته سنگینی دارند از این روش بهره می‌برند و درنتیجه عموم این شرکت‌ها مشکلات عدیده‌ای در فرایند عملیاتی خود دارند و حتی اگر طی انجام معاملاتی بتوانند ضمن خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ زیان انباشته خود را صفر و یا به سود انباشته برسانند اما چون عملیات اصلی آن‌ها زیانده است در طی چندین سال مالی مجدداً زیانده خواهند شد و در صورت‌های مالی آن‌ها قوانین افزایش سرمایه قوانین افزایش سرمایه شاهد زیان انباشته سنگین خواهیم بود. هم‌چنین نسبت‌های مالی مهم دیگری همچون گردش دارایی‌های ثابت و ضریب حقوق صاحبان سهام( از تقسیم کل دارایی‌ها به حقوق صاحبان سهام به دست می‌آید) نیز افت می‌کند که ازلحاظ عملکرد مدیریتی در نگاه اول یک اشکال محسوب می‌گردد.

اما یکی از نکات مثبت در این فرایند هم چون سایر روش‌های افزایش سرمایه بهبود نسبت بدهی و درنتیجه افزایش ظرفیت وام‌گیری توسط شرکت جهت تأمین مالی فعالیت‌ها هست که البته درصورتی‌که به‌درستی مدیریت نشود می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های مالی شرکت شود درحالی‌که هیچ عایدی مثبتی برای شرکت نداشته است. تمامی توضیحات زمینه افت قیمت سهام پس از فروکش کردن هیجانات ناشی از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی را در بازار رقم می‌زند و همین عامل موضوعی است که می‌تواند به‌عنوان یک نکته مهم مورد توجه قرار گیرد.