فرمول حجم مبنا در بورس

بنابراین، حجم مبنا در سهم مورد نظر، 160.000 است.

حجم مبنا چیست؟

در آموزش‌های پیشین با مفاهیم بورس و همچنین مباحثی مانند تابلوخوانی، نوسان‌گیری و شاخص بورس آشنا شدیم. در این آموزش، با حجم مبنا و قیمت پایانی آشنا می‌شویم و مثال‌هایی از محاسبه آن‌ها را بیان می‌کنیم.

حجم مبنا در بورس و محاسبه آن

حجم مبنا حداقل تعداد سهمی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در دامنه نوسان کامل رشد کند یا کاهش یابد. طبق قانون، در یک سال باید حداقل 20 درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود. اگر تعداد روزهای کاری یک سال را 250 فرض کنیم، حجم مبنای روزانه 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهم است. مثلاً اگر شرکتی 100 میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن 80 هزار سهم خواهد بود. بنابراین، باید حداقل 80 هزار سهم معامله فرمول حجم مبنا در بورس شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود.

حداکثر مبلغ حجم معاملات حجم مبنا یک میلیارد تومان است؛ بدین معنا که اگر ارزش 0.0008 تعداد سهم یک شرکت از یک میلیارد تومان بیشتر شود، عدد مورد نظر را کاهش می‌دهند، یعنی یک میلیارد تومان را با تعداد سهم شرکت مورد نظر معادل کرده و آن را مبنای محاسبه قرار می‌دهند. حداقل ارزش معادله نیز باید 50 میلیون تومان باشد. این به آن دلیل است که شرکت‌هایی که سهم آن‌ها قیمت بالایی دارد، اگر بخواهند حجم مبنا را 0.0008 در نظر بگیرند، ممکن است ارزش معاملاتی‌شان خیلی زیاد باشد. به همین دلیل است که سقفی به عنوان حداکثر در نظر گرفته می‌شود.

البته این فرمول طی سال‌ها تغییر کرده و در سال 93 به 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسیده است.

محاسبه قیمت پایانی

در تابلوی معاملات، دو قیمت مشاهده می‌کنیم: قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله یا آخرین قیمت. شاید هنگام دیدن تابلوی معاملات یک سهم، این پرسش در ذهنتان ایجاد شده باشد که قیمت پایانی چیست و چگونه محاسبه می‌شود. قیمت پایانی یک سهم در یک روز، برابر با میانگین قیمت‌هایی است که سهم مورد معامله قرار گرفته است. اگر حجم معاملات یک روز حداقل برابر با حجم مبنا باشد، میانگین قیمت معاملات به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی بر آن اساس محاسبه می‌شود.

در حقیقت، قیمت پایانی میانگین موزون معاملات است. برای مثال، فرض کنید در یک سهم، معامله‌ای انجام شده که با 4 درصد افزایش قیمت همراه بوده، معامله دیگری با 2 درصد افزایش، معامله‌ای با یک درصد کاهش و… . با توجه به اینکه در هریک از این معاملات مربوط به سهم مورد نظر حجم چقدر بوده است، میانگین وزنی قیمت معاملات محاسبه شده و به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود.

برای مثال، فرض کنید سهمی در قیمت مثبت 5 درصد معامله شود. اگر تعداد سهام معامله شده بیشتر از 80 هزار باشد، این 5 درصد اعمال شده و مبنای قیمت روز بعد معاملات قرار خواهد گرفت. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بر اساس نسبت این حجم به حجم مبنا محاسبه می‌شود. برای مثال اگر حجم مبنای سهمی 80 هزار باشد و 40 هزار سهم با قیمت مثبت 5 درصد معامله شود، مقدار افزایشِ قیمت 2.5 درصد برای قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. البته این حجم مبنا که درباره آن بحث کردیم، مربوط به شرکت‌های ثبت شده در بورس است.

آخرین قیمت، قیمت آخرین معامله‌ای است که انجام شده است.

فرمول محاسبه قیمت پایانی به صورت زیر است:

که در آن، پارامترها به صورت زیر هستند:

که در آن، پارامترها به صورت زیر هستند:

• P ₁ : قیمت پایانی روز قبل
• P ₂ : قیمت پایانی روز جاری
• ¯ P ₂ : میانگین وزنی قیمت در روز جاری
• N : حجم معاملات
• M : حجم مبنا

اگر M/ N بزرگ‌تر یا مساوی با یک باشد، این نسبت را برابر با یک در نظر می‌گیریم. در غیر این صورت، همان مقدار کوچک‌تر از یک را می‌نویسیم.

بزرگ‌تر یا مساوی با یک باشد، این نسبت را برابر با یک در نظر می‌گیریم. در غیر این صورت، همان مقدار کوچک‌تر از یک را می‌نویسیم.

مثال ۱. محاسبه میانگین وزنی

قیمت پایانی یک سهم 15.000 ریال است. میانگین وزنی قیمت سهمی را به دست آورید که اطلاعات معاملات آن به صورت زیر است:

10.000 سهم با قیمت مثبت 5 درصد قیمت پایانی
15.000 سهم با قیمت منفی 1 درصد قیمت پایانی
22.000سهم با قیمت مثبت 2.5 درصد قیمت پایانی
50.000سهم با قیمت پایانی
پاسخ: میانگین وزنی قیمت به صورت زیر به دست می‌آید:‌

بنابراین، میانگین وزنی قیمت سهم، 1.500 به علاوه 0.93 درصد، یعنی 15.139 ریال است.

مثال 2. محاسبه حجم مبنا

فرض کنید تعداد سهام یک شرکت، 200 میلیون باشد. حجم مبنای آن را محاسبه فرمول حجم مبنا در بورس کنید.

پاسخ: همان‌طور که گفتیم، حجم مبنا برابر با 20 درصد تعداد کل سهم تقسیم بر 250 روز کاری است. بنابراین، داریم:

بنابراین، حجم مبنا در سهم مورد نظر، 160.000 است.

مثال 3. محاسبه قیمت پایانی

فرض کنید اطلاعات مربوط به معاملات سهام مثال قبل، به صورت زیر باشد:

قیمت پایانی روز قبل: 20.000 ریال
میانگین وزنی قیمت سهم در روز جاری: 20.800 ریال
تعداد سهام معامله شده: 80.000 سهم
قیمت پایانی روز جاری را حساب کنید.

پاسخ: طبق فرمولی که برای قیمت پایانی ارائه کردیم، مقادیر زیر را داریم:

• P ₁ = 20 , 000
• ¯ P ₂ = 20 , 800
• M = 160 , 000
• N = 80 , 000

همان‌طور که می‌بینیم،‌ حجم معاملات روز جاری کمتر از حجم مبنا است و نمی‌توانیم قیمت پایانی را برابر با میانگین وزنی قیمت معاملات قرار دهیم. قیمت پایانی روز جاری به صورت زیر محاسبه می‌شود:

مثال 4. محاسبه قیمت پایانی

اطلاعات مثال قبل را در نظر بگیرید، با این تفاوت که در اینجا حجم معاملات 200.000 است. قیمت پایانی سهم را در روز جاری به دست آورید.

قانون جدید حجم مبنا

بر اساس اعلام شرکت بورس اوراق بهادار، از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) 4 در 10 هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با 50 میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال تعیین باشد.

همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

سخن پایانی

در این مطلب به مفهوم حجم مبنا و نحوه محاسبه‌اش پرداختیم؛ سپس قیمت پایانی را شرح دادیم و روش محاسبه آن را نیز بیان کردیم. در همین رابطه، مثال‌هایی نیز جهت درک بهتر توضیحات شرح داده شدند. حال اگر پرسش و دیدگاهی در این زمینه دارید، از شما دعوت به عمل می‌آوریم تا آن را از طریق بخش نظرات در ادامه صفحه با ما و دیگر خوانندگان در میان بگذارید.

حجم مبنا چیست؟ ابزاری برای محاسبه واقعی‌تر قیمت پایانی

حجم مبنا برای جلوگیری از نوسانات نامتعارف قیمتی و اطمینان دادن به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار بورس پدید آمده است. این مفهوم مانند اهرمی است که از رشد و افت غیرمعمول قیمت‌ها جلوگیری می‌کند. در حقیقت حجم مبنا به واقعی بودن نوسانات قیمت کمک می‌کند. اما حجم مبنا چیست و سازوکار آن چگونه است؟

قوانینی که در بازارهای مالی در سراسر جهان وجود دارد، به گونه‌ای تدوین شده‌اند که علاوه بر تعیین چارچوب قیمتی مشخص و مناسب،‌ هیچ فرصتی در اختیار افراد سودجو و منفعت‌‌طلب قرار نگیرد. پس طبیعی است که برای جلوگیری از نفوذ و مداخله‌ این افراد، راه‌حل‌هایی به کار گرفته شود. به این صورت، معاملات روند طبیعی خود را خواهند داشت و بازار سهام شاهد نوسان‌های نامتعارف نخواهد بود. این امر از ضرر و زیان سرمایه‌گذاران جلوگیری می‌کند.

حجم مبنا چیست؟

در سال ۱۳۸۲ و زمانی که دکتر حسین عبده تبریزی دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران بود، برای نخستین بار مفهومی به نام حجم مبنا در بورس ایران مطرح شد. اکنون از حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی هر یک از سهم‌های موجود استفاده می‌شود. در تمام بازارهای سرمایه دنیا نظیر بورس نیویورک، توکیو، فرانکفورت و دیگر بازارها، نظارت‌هایی صورت می‌گیرد تا از رعایت چارچوب‌های موجود و عدم تخطی از قوانین، اطمینان حاصل شود. سازمان بورس و اوراق بهادار ایران نیز همین رویه را در پیش گرفته است و بر بورس و فرابورس نظارت کامل دارد تا از هرگونه تخلف و عدول از چارچوب‌ها جلوگیری کند.

هیچ‌یک از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دخالتی در تعیین میزان حجم مبنا ندارند و این امر بر عهده سامانه معاملات است. میزان این عدد برای هر سهم در تابلوی مربوط به آن در سایت tsetmc.com قابل مشاهده است. برای این ‌که بهتر با این مفهوم آشنا شویم، بهتر است ابتدا به سراغ تعریف قیمت پایانی برویم و با بررسی یک مثال، به زبان ساده توضیح دهیم که تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام در بورس چیست.

مفهوم قیمت پایانی

قیمت پایانی از طریق محاسبه میانگین وزنی معاملات در هر روز به دست می‌آید. یعنی با توجه به این که بیشترین حجم معاملات در هر روز در چه قیمتی صورت گرفته است، قیمت پایانی را محاسبه می‌کنند. تا قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۹۸، وجود حجم مبنا یکی از تفاوت‌های میان نمادهای بورسی و فرابورسی بود. در نمادهای فرابورسی حجم مبنا برابر یک بود ولی در نمادهای بورسی مقدار آن به شیوه‌ای که در ادامه خواهیم گفت برای هر نماد محاسبه می‌شد.

پس از این تاریخ بود که حجم مبنا برای نمادهای فرابورسی نیز محاسبه شد و مقدار آن دیگر برابر یک نبود. حجم مبنا بر اساس قوانین داخلی و طبق یک دستورالعمل مشخص محاسبه می‌شود و هر از گاهی با توجه به قوانین جدید، دستخوش تغییر می‌شود. به طور خلاصه، برای به دست آوردن قیمت پایانی در هر روز، باید میانگین وزنی معاملات را با توجه به حجم مبنای تعریف شده برای هر سهم محاسبه کنیم.

تعریف دقیق حجم مبنا

حجم مبنا عددی است که تعداد سهم معامله شده باید بیشتر یا مساوی آن باشد تا تغییرات مجاز قیمتی برای هر سهم به صورت کامل برای تعیین دامنه قیمت روز بعد اعمال شود. دلیل تعیین این عدد و محدود کردن آن این است که سرمایه‌گذاران اطمینان حاصل کنند که نوسانات با میزان معاملات ارتباط مستقیمی دارد و این دو بر هم تاثیر مناسبی می‌گذارند. در صورتی که این حجم وجود نداشته باشد، احتمالا شاهد قیمت‌های غیرواقعی خواهیم بود.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار در جلسه‌ای در تاریخ هفتم اسفند ماه ۱۳۹۸ تصویب کرد که میزان حجم مبنا برای تمامی نمادهای موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران برابر ۴ در هر ده هزار سهم است. بر اساس اعلام سازمان فرابورس، حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم برابر ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال تعیین شده است. بر همین اساس حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌هایی که سرمایه‌ای برابر با ۲۰ هزار میلیارد ریال و یا بیشتر دارند، برابر ۱۲۰ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. برای شرکت‌هایی که دارای سرمایه‌ای کمتر از این میزان هستند، حجم مبنا برابر ۱۰ میلیارد ریال تعیین شده است.

طبقه‌بندی حداقل ارزش پایه	ارزش معادل
حداقل ارزش مبنای بازار اول و دوم فرابورس	۵۰ میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو زرد	۲۰ میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو نارنجی	۱۰میلیارد ریال
حداقل ارزش مبنای تابلو قرمز	۵ میلیارد ریال

طبقه‌بندی حداکثر ارزش پایه	ارزش معادل
حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه‌ی ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر	۱۲۰ میلیارد ریال
حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه‌ی کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال	۱۰۰ میلیارد ریال

اما مبنای تعیین حجم مبنا برای هر سهم چیست؟ برای تعیین این عدد در هر سهم به قیمت پایانی آن در آخرین روز معاملاتی هر هفته مراجعه می‌کنند و عدد به دست آمده، در اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال خواهد شد. همچنین اگر هر شرکت اقداماتی در راستای تغییر سرمایه انجام داده باشد، با توجه به جداول بالا و اعداد مشخص شده، تغییرات حجم مبنا اعمال خواهد شد. بر طبق این توضیحات مشخص می‌شود که این عدد قابل تغییر است و میزان ثابتی ندارد و با توجه به قیمت سهم تغییر می‌کند. یعنی اگر قیمت سهم افزایش پیدا کند، این عدد کم می‌شود و در صورت کاهش قیمت سهم، این عدد افزایش خواهد یافت.

همچنین طبق مصوبات جدید حجم مبنا، از تاریخ ۱۲ اسفند ماه ۹۸، تغییراتی در بازار اعمال شد و حداقل ارزش حجم مبنا (میزان این حجم ضرب‌در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هر هفته) برابر ۵۰ میلیارد ریال تعیین شد. بر همین اساس، این عدد برای شرکت‌هایی که ۲۰ هزار میلیارد ریال یا بیشتر سرمایه دارند، معادل ۱۲۰ میلیارد ریال و در صورت داشتن سرمایه‌ای کمتر از این میزان، برابر ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود. پیش از تصویب این ارقام، حداقل ارزش ۵۰۰ میلیون ریال و حداکثر آن ۱۰ میلیارد ریال بود.

قانون جدید حجم مبنا در بورس و تاثیرات آن

تطابق میان نقدینگی تزریق شده به بازار و روند رشد سهام از جمله مواردی است که در تغییر قانون حجم مبنا بر آن تاکید شده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این امر منجر به کاهش سرعت رشد بازار در نمادهای فرابورسی می‌شود. اما اثر چشم‌گیر این اتفاق در شرکت‌های کوچک قابل ملاحظه خواهد بود؛ شرکت‌هایی که پیش از این به دلیل عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت‌ها مواجه می‌شدند و با ورود حجم کمی از نقدینگی رشد می‌کردند.

هرچند حجم معاملات در اکثر این نمادها، روزانه بیش از دو برابر میزانی است که در فرمول حجم مبنا تعیین شده است و با توجه به قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هر هفته، بالا رفتن قیمت موجب کم شدن حجم مبنا خواهد شد. این مسئله موجب می‌شود که سهام شرکت‌ها قیمت‌های بالاتری را به خود ببینند.

تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟

انتظار می‌رود که قوانینی از قبیل اعمال حجم مبنا از نزولی شدن بازار و قفل شدن صفوف فروش جلوگیری کنند. همچنین در صف فروش نیز حجم متناسبی جابه‌جا شود و ورود سهام‌داران جدید از افت شدید قیمت بکاهد و در صورت عدم معامله‌ قیمت پایانی، روند نزولی متوقف خواهد شد و این امر در روزهایی که بازار قرمز است، نکته مثبتی به حساب می‌آید. به طور کلی اگر حجم بالای ورود نقدینگی را در نظر بگیریم، می‌توان خوش‌بین بود که این چارچوب‌های جدید، روز به روز حرفه‌ای‌تر و کارآمدتر شوند. از مزایای این امر، جلوگیری از قیمت‌سازی‌های غیرواقعی و دستکاری در بازار خواهد بود.

به صورت خلاصه، اگر حجم معاملات با حجم مبنا برابر باشد، قیمت پایانی معاملات در یک روز، با میانگین وزنی معاملات در آن روز برابر خواهد بود. اما اگر حجم معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از این حجم باشد و به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، آن‌گاه باید با انجام برخی محاسبات، قیمت پایانی را به دست آوریم. این‌طور در نظر بگیرید که حجم مبنا مانند ظرفی است که اگر کمتر از گنجایشش پر شود، به همین میزان اثرگذاری‌اش بر قیمت پایانی کمتر خواهد بود.

نحوه محاسبه قیمت پایانی طبق حجم مبنا

برای اینکه این موضوع بهتر در ذهن شما جا بیفتد، در این‌جا مثالی ارائه می‌کنیم. فرض کنید که قیمت پایانی سهام یک شرکت در روز گذشته ۱۰۰۰ ریال و میانگین وزنی معاملات امروز ۱۲۰۰ ریال بوده است. یعنی قیمت پایانی روز گذشته و میانگین وزنی معاملات امروز ۲۰۰ ریال اختلاف دارند. حال اگر حجم مبنا برابر ۱ باشد، این ۲۰۰ ریال به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهد شد و قیمت صفر تابلو برای روز بعد برابر ۲۰۰+۱۰۰۰ ریال خواهد بود که معادل همان میانگین وزنی امروز است. اما اگر حجم مبنا داشته باشیم چه اتفاقی می‌افتد؟ در این شرایط دو حالت رخ می‌دهد:

۱- میانگین وزنی از این حجم بیشتر خواهد بود.

۲- میانگین وزنی از این حجم کمتر خواهد بود.

اگر میانگین وزنی از این حجم بیشتر یا مساوی آن باشد، مشابه حالتی است که حجم مبنا برابر ۱ خواهد بود اما اگر کمتر از این میزان باشد، باید به درصد آن توجه کرد.

به عنوان مثال، فرض کنید حجم مبنای یک نماد برابر ۲ میلیون باشد. حال تصور کنید میزان معاملات این نماد در امروز برابر ۱ میلیون است. در این صورت قیمت پایانی با توجه به درصدی از حجم مبنا که پر شده است محاسبه می‌شود. طبق فرمول زیر می‌توانید قیمت پایانی امروز را محاسبه کنید:

قیمت پایانی روز گذشته: ۱۰۰۰ ریال

میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۲۰۰ ریال

حجم مبنا: ۲ میلیون سهم

حجم معاملات امروز: ۱ میلیون سهم

طبق این فرمول، قیمت پایانی در مثال بالا برابر است با ۱۱۰۰.

بنابراین بازه قیمتی مجاز برای معاملات روز بعد برابر است با مثبت و منفی ۵ درصد قیمت پایانی امروز؛ یعنی قیمت مجاز در بازه ۱۰۴۵ تا ۱۱۵۵ خواهد بود.

جمع‌بندی

حجم مبنا برای جلوگیری از نوسانات نامتعارف قیمتی و اطمینان دادن به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در بازار بورس پدید آمده است. این مفهوم مانند اهرمی است که از رشد و افت غیرمعمول قیمت‌ها جلوگیری می‌کند. در حقیقت حجم مبنا به واقعی بودن نوسانات قیمت کمک می‌کند. هیچ‌یک از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دخالتی در تعیین میزان حجم مبنا ندارند و این امر بر عهده سامانه معاملات است. میزان این عدد برای هر سهم در تابلوی مربوط به آن در سایت tsetmc.com قابل مشاهده است.

حجم مبنا بر اساس قوانین داخلی و طبق یک دستورالعمل مشخص محاسبه می‌شود و هر از گاهی با توجه به قوانین جدید، دستخوش تغییر می‌شود. اگر حجم معاملات با حجم مبنا برابر باشد، قیمت پایانی معاملات در یک روز، با میانگین وزنی معاملات در آن روز برابر خواهد بود. اما اگر حجم معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از این حجم باشد و به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، آن‌گاه درصدی از نوسانات قیمت در قیمت پایانی لحاظ خواهد شد.

قیمت پایانی سهم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

قیمت پایانی سهم یکی از انواع قیمت‌هایی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن قادر به تشخیص رفتار سرمایه‌گذاران در طی روز خواهند بود. اما در اینجا قصد داریم بگوییم که انواع قیمت‌ها چیست و از هر کدام چه استفاده‌ای می‌شود. انواع قیمت‌ها شامل اولین معامله (اولین قیمتی که نماد در آن معامله می‌شود)، آخرین معامله (آخرین قیمت معاملاتی سهم در طی روز) قیمت خرید (بهترین قیمتی که در سطر اول تقاضا وجود دارد) و قیمت فروش (بهترین قیمتی که در سطر اول عرضه وجود دارد) می‌شود. حالا سرمایه‌گذاران با استفاده از این قیمت‌ها قادر به درک رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران در بازار خواهند بود.

قبل از توضیح در مورد قیمت پایانی بهتر است در ابتدا اندکی از معدل بگوییم. اگر خاطرتان باشد معدل هر فرد در دبیرستان و دانشگاه بر اساس تعداد واحدهای درسی است به عنوان مثال ریاضی 4 واحد، تربیت بدنی 1 واحد، فیزیک 3 واحد و …. و اگر در دروسی که تعداد واحدهای بیشتری داشت نمره بالاتری کسب می‌کردیم خواه ناخواه معدل مان بالاتر می‌شد. به عنوان مثال فرض کنید در درس ریاضی 4 واحدی نمره 12 و در درس تربیت بدنی 1 واحدی نمره 20 را کسب کرده باشید. خب با این توضیحات مشخص است که معدل فرد به سمت عدد 12 میل میکند تا عدد 20 و این صرفا به خاطر تعداد واحدهای درس ریاضی است.

قیمت پایانی سهم چگونه محاسبه می‌شود؟

قیمت پایانی هم چیزی شبیه معدل است و در واقع میانگین موزون قیمت‌های معاملاتی (بر حسب حجم معاملات) در سهم بوده و این قیمت مبنای تعیین قیمت مجاز در روز آینده است. فرض کنید 1000 سهم در قیمت 500 تومان، 1500 سهم در قیمت 505 تومان، 2000 سهم در قیمت 495 تومان و 15000 سهم در قیمت 515 تومان معامله شود. در این حالت برای محاسبه قیمت پایانی کافی است که قیمت سهم در حجم معاملات ضرب شود و مجموع آن را تقسیم بر کل حجم معاملات روزانه کنیم. در این حالت قیمت پایانی به دست می‌آید که معیار تعیین قیمت مجاز سهم در روز آینده است.

ارتباط بین قیمت پایانی و حجم مبنا

یکی از متغیرهای اثرگذار در قیمت پایانی، حجم مبنای سهم است. به عنوان مثال، اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد باید به روش دیگری برای محاسبه قیمت پایانی متوسل شویم. در این حالت از فرمول زیر استفاده می‌کنیم.

استفاده از قیمت پایانی سهم در تابلو خوانی

یکی از تکنیک های معامله گری با استفاده از تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس استفاده از قیمت پایانی است که هم در خرید سهم و هم در فروش سهم از آن استفاده می‌شود. ترکیب قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی دارای نکته‌های رفتاری بسیاری است که اندکی در خصوص آن توضیح می‌دهم.

فرض کنید قیمت آخرین معامله در محدوده‌های -2% و قیمت پایانی در محدوده های +2 % است و شما قرار است سهام شرکت را خریداری کنید. آیا در این شرایط سهم را باید بخرید؟ پاسخ خیر است چرا که بالا بودن قیمت پایانی نشان می‌دهد که حجم زیادی از سهم در محدوده‌های مثبت معامله شده است و با توجه به منفی بودن آخرین معامله می‌توان تصمیم گرفت که خریداران عقب کشیده‌اند و فرمول حجم مبنا در بورس توانایی مقابله با فروشندگان را ندارند و همین موضوع احتمال منفی بودن قیمت سهم را در روزاهای آینده بیشتر می‌کند.

فرض کنید قیمت آخرین معامله در محدوده‌های +2 درصد و قیمت پایانی در محدوده‌های -2% است و شما قرار است سهام شرکت را خریداری کنید. آیا در این شرایط سهم را باید بخرید؟ پاسخ نیاز به بررسی دارد چرا که پایین بودن قیمت پایانی نشان می‌دهد که حجم زیادی از سهم در محدوده‌های منفی معامله شده است و با توجه به مثبت بودن آخرین معامله می‌توان تصمیم گرفت که خریداران قوی‌تر خریده‌اند و توانایی مقابله با فروشندگان را دارند و همین موضوع احتمال مثبت بودن قیمت سهم را در روزهای آینده بیشتر می‌کند. البته این موضوع یک نکته معاملاتی دارد که وابسته به حجم است و در کلاس‌های آموزش تابلو خوانی در بورس در خصوص آن صحبت می‌شود. اینکه حجم معاملاتی زمانی که سهم رشد قیمت داشته به چه میزان بوده است و ایا این حجم قابلیت اعتبار دادن به معاملات را دارد و یا خیر.

خبری مهم برای بازار پایه فرابورس | کدام نمادها مشمول حذف حجم مبنا می شوند؟

فرابورس ایران در راستای افزایش نقدشوندگی تصمیم به حذف حجم مبنای نمادهای دارای صف خرید یا صف فروش گرفت.

به گزارش نبض بورس، فرابورس ایران در اطلاعیه ای مهم در خصوص حجم مبنای نمادهای دارای صف خرید و فروش در بازار پایه، تصمیم گرفت در صورتی که نماد معاملاتی طی ۲۰ جلسه معاملاتی متوالی در بازار پایه در تمامی لحظات دارای صف خرید یا فروش باشد، پس از انجام اطلاع رسانی لازم نماد مذکور بدون اعمال حجم مبنا قابل معامله خواهد بود. در صورتی که معامله با قیمت‌های متفاوت از آستانه‌های قیمتی انجام شود، حجم مبنا به مقادیر مرتبط با فرمول حجم مبنا تغییر می‌یابد

بنابراین حجم مبنای نمادهای بازار پایه را درصورتیکه به مدت ۲۰ روز معاملاتی در صف فروش یا صف خرید باشند، به ۱ تغییر دهد که به معنای حذف حجم مبنا برای این نمادها خواهد بود.

اعلام نمادهای مشمول حذف حجم مبنا در بازار پایه فرابورس ایران

حجم مبنای نماد‌های معاملاتی (حرهشا)، (ساذری)، (سنوین)، (شکف)، (فسدید)، (پارتا)، (ثقزوی)، (ثنظام)، (حاریا)، (خفناور)، (سخواف)، (سفارود)، (فالوم)، (فنرژی)، (قجام)، (گپارس)، (واحصا)، (وسنا) و (وشمال)، از روز چهارشنبه مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۰۸ به ۱ تغییر خواهد یافت.

فرمول حجم مبنا در بورس

حجم مبنا / قیمت پایانی

در مقاله‌ی پیش از سری مقالات مرتبط با حجم در بازار‌ها‌ی مالی به شرح مقادیر حجم سهم در سایت tsetmc در بازار بورس پرداختیم. در این مقاله به بررسی مفهوم حجم مبنا می‌پردازیم.

در صورت برقراری شرایط معاملات الگوریتمی در بازار هدف برای اعمال هر یک از این مفاهیم در استراتژی‌های معاملاتی می‌توانید از سفارش کد پایتون، سفارش کد mql و … برای کد کردن و بهینه یابی استراتژی‌های خود استفاده کنید. و در عین حال سوای امکان سفارش اکسپرت می‌توانید از سفارش اندیکاتور برای دریافت یک نمایش گرافیکی از محاسبات استراتژی خود بهره ببرید.

قانون حجم مبنا در واقع به جهت جلوگیری از افزایش و یا کاهش شدید قیمت سهم وضع شده است.

حجم مبنا (شکل یک) و ارتباط آن با دامنه نوسان

حداقل حجمی از سهم که باید در یک روز معامله شود تا سهم بتواند در روز معاملاتی بعد، در حداکثر بازه مجاز قابل معامله باشد. بدین صورت که هر چقدر سهم، پایین تر از حجم مبنای تعییین شده معامله شود، به همان نسبت دارای بازه نوسان کمتری نسبت به قیمت پایانی خود (شکل 2)، خواهد بود.

حجم مبنا در بازار بورس اوراق بهادار تهران

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس (ماده واحده مصوب 28/11/1393 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار)، 4 در ده هزار سهام شرکت می‌باشد، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با 50 میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال و برای شرکت های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال تعیین گردید. تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد، اعمال می گردد.

ارزش مبناء

عبارت است از حاصل‌ضرب قیمت پایانی در 0.0004 تعداد سهام آن شرکت

شرکتی از بازار بورس و با سرمایه کمتر از سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال را در نظر بگیرید.

فرض کنید قیمت پایانی این سهم در آخرین روز معاملاتی هفته A ریال باشد.سپس تعداد سهام آن شرکت را در عدد 0.0004 ضرب می‌کنیم و عدد بدست آمده را در A ضرب می‌کنیم. با توجه به اینکه طبق قانون، حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با 50 میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال تعیین گردیده است:

1- اگر عدد بدست آمده بین 50 میلیارد ریال و 100 میلیارد ریال باشد:

حجم مبنا عبارت است عدد بدست آمده در مرحله بالا یعنی، تعداد سهام آن شرکت ضرب در عدد 0.0004

2- اگر عدد بدست آمده کمتر از 50 میلیارد ریال باشد:

حجم مبنا عبارت است از 50 میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه

3-اگر عدد بدست آمده بیشتر از 100 میلیارد ریال بود:

حجم مبنا عبارت است از 100 میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه

حجم مبنا در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران

حجم مبنای کلیه شرکت‌های مندرج در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران، 4 در ده هزار سهام شرکت می‌باشد.لازم به ذکر است، حداقل و حداکثر ارزش مبنای قابل اعتماد به شرح جدول زیر تعیین می‌گردد:

تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد، اعمال می‌گردد.

قیمت آخرین

آخرین قیمتی که سهم در روز معاملاتی، خرید و فروش شده است و با قیمت پایانی تفاوت دارد.

قیمت پایانی

قیمت پایانی عبارت است از میانگین وزنی قیمت های معامله شده سهم، در یک روز. این موضوع را با ذکر یک مثال،بیشتر توضیح می‌دهیم. اگر 1000 سهم در قیمت 1500 ریال، 10000 سهم در قیمت 1600 ریال، 5000 سهم در قیمت 1450 ریال معامله شوند، قیمت پایانی یا همان میانگین وزنی برابر است از :

(1500*1000+ 10000*1600+5000*1450)/ (1000+10000+5000) = 1546.875

عدد بدست آمده در بالا، برای حالتی است که حجم معامله شده، بزرگتر و یا مساوی حجم مبنا باشد، اما اگر حجم معاملات صورت گرفته از مقدار حجم مبنا کمتر باشد، به همان میزان قیمت پایانی از تغییر کمتری برخوردار خواهد بود. در اینصورت از فرمول زیر برای به دست آوردن، قیمت پایانی استفاده می‌شود:

(قیمت پایانی دیروز- میانگین وزنی امروز)*(حجم مبنا/حجم معاملات امروز) + قیمت پایانی دیروز = قیمت پایانی امروز

اگر در مثال بالا، حجم مبنا 20000 سهم و قیمت پایانی دیروز 1500 ریال باشد، آنگاه قیمت پایانی امروز برابر است با:

1500+ (16000/20000)*(1546.875-1500)=1537.5

در صورت برقراری شرایط معاملات الگوریتمی در بازار هدف، می‌توان استراتژی‌های بر مبنای مباحث حجم یا هر یک از مباحث تحلیل تکنیکال را به وسیله‌ی سفارش کد پایتون یا سفارش کد mql و سفارش اکسپرت کد کرد و در پروسه‌ی بک تست اعتبار سنجی نمود. همچنین می‌توان از طریق سفارش اندیکاتور به آن‌ها یک جنبه‌ی نمایشی نمایان‌تر برای تسهیل تحلیل در سابقه‌ی نماد داد.