معامله اختیار چیست؟

لازم به ذکر است از اختیار معامله تحت عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده میشود.

کاربردهای اختیار معامله سهام و عوامل مختلف موثر بر ارزش قرارداد

کارشناس یک مشاوره سرمایه گذاری درباره قرارداد اختیار معامله سهام، کاربردهای آن و عوامل مختلف موثر بر ارزش قرارداد اختیار توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، مهران کاویانی کارشناس ارشد شرکت مشاور سرمایه‌گذاری مدبران هما درخصوص قرارداد اختیار معامله سهام اعلام کرد: قراردادهای اختیار معامله از جمله ابزارهای نوین مالی است که اخیراً به بازار سرمایه راه یافته است. براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند در آینده معامله‌ای انجام دهند.

در این معامله، خریدار اختیار معامله در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد براساس مفاد قرارداد، آماده اجراء تعهدات قرارداد (خرید یا فروش دارایی پایه) مذکور است.

چنانکه از تعریف قرارداد اختیار معامله پیدا است، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق مختار است و به عبارت دیگر، هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته از دست می‌دهد. از طرف دیگر، فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

تجربه جهانی و ایران

تجربه جهانی مرتبط با ابزار اختیار به اوایل قرن 18 در اروپا و آمریکا برمی گردد اما مبادله رسمی در قالب اختیار معامله سهام، ابتدا در سال 1975 در بورس سهام آمریکا (AMEX) و بورس فیلادلفیا (PHLX) راه‌اندازی شد. بورس شیکاگو (CBOT) در 1973 یک بورس انحصاری برای اختیار معاملات روی سهام تشکیل داد.

هم‌اکنون در ایران قراردادهای اختیار بر روی سهام تعدادی از شرکت های بزرگ و تاثیرگذار بورس طراحی و قابل انجام است از جمله بانک ملت، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، گل گهر، مپنا، نفت و گاز پارسیان، ایران‌خودرو، فولاد خوزستان، ملی مس، پالایشگاه اصفهان و پالایشگاه بندرعباس.

شخص خریدار اختیار باید به میزان اندازه قرارداد ضرب در قیمت پرداختی (پرمیوم) اختیار در حساب کارگزاری وجه داشته باشد (بیشترین ریسک سمت خریدار، زیان به مبلغ پرمیوم است.)

شخص فروشنده اختیار هم با توجه به اینکه در معرض ریسک قرار دارد، مبلغی تحت عنوان پرمیوم پرداختی سمت خریدار را دریافت می‌کند. همچنین باید وجه مشخصی با توجه به ضرایب تصویب شده توسط سازمان بورس در حساب وی مسدود شود تا تضمین کافی برای اعمال خریدار وجود داشته باشد.

در صورتی که قیمت بازار دارایی پایه از نرخ توافقی قرارداد پیشی گیرد، اختیار خرید معامله با ارزش می‌شود. با توجه به این نکته، سه حالت کلی برای هر قرارداد اختیار وجود دارد:

در صورتی که ارزش دارایی پایه کمتر، برابر یا بیشتر از قیمت اعمال توافق شده باشد، اختیار خرید معامله را به ترتیب بی‌ارزش، به ارزش و با ارزش می دانند. این تقسیم‌بندی برای اختیار خرید است و برای اختیار فروش، دقیقاً به عکس این شرایط صادق است.

کاربردهای اختیار معامله

1. پوشش‌دهندگان ریسک: اشخاصی که مالک، تولیدکننده یا مصرف‌کننده دارایی پایه هستند، برای قرار گرفتن در منطقه امن، می‌توانند وارد قرارداد اختیار معامله شوند. به‌عنوان‌مثال مصرف‌کننده صنعتی یک ماده اولیه که بازار آن ماده، دارای نوسان قیمتی زیادی است، می‌تواند وارد سمت خرید اختیار آن ماده اولیه شود و هزینه مواد اولیه در آینده را تثبیت کند.

سمت فروش برای طیف وسیع‌تری از دارایی ها قابل تعریف است. مثلاً فردی که مالک سهام یک شرکت است و معتقد به روند رو به کاهش قیمت سهام است، می‌تواند اختیار فروش آن سهام را خریداری کرده و از ریسک افت قیمت دارایی اجتناب کند.

2. سفته بازان و استفاده از اهرم در معاملات: هدف سفته‌باز، کسب سود از تحرکات دارایی پایه است. در صورتی که سرمایه گذار به بهتر (بدتر) شدن شرایط معامله یک دارایی پایه اعتقاد داشته باشد، به جای خرید (فروش) دارایی می تواند اقدام به خرید (فروش) اختیار معامله آن کند. مهم‌ترین نقطه قوت استفاده از قرارداد اختیار به جای سرمایه گذاری مستقیم بر دارایی پایه را می‌توان استفاده از اهرم ایجاد شده در این بین دانست، چراکه پرمیوم پرداختی برای اختیار، عموماً در مقایسه با قیمت دارایی پایین، درصد کمی است.

3. آربیتراژگر: هدف این دسته از معامله گران، کسب سود بدون ریسک از طریق ورود همزمان در دو بازار است. در واقع به دلیل عدم دقت کافی در بازار معاملات سهام و تغییرات شدید مثبت و منفی قیمت سهام، فرصتی ایجاد می‌شود که شخص آربیتراژگر، قرارداد اختیار خرید با قیمت پایین‌تر را با پرمیوم پرداختی پایین خریداری می‌کند و قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بیشتر را به پرمیوم دریافتی بیشتری می‌فروشد و به این روش کسب سود می‌کند. معمولاً در بازارهای کارآ، این نوع فرصت ها در زمان کوتاهی از بین می روند.

عموماً دو نوع آپشن در بازارها قابل دسترسی است

1. آپشن اروپایی: این آپشن فقط در سررسید قرارداد قابل اعمال است و انعطاف و جذابیت کمتری دارد. آپشن‌های موجود در بازار سرمایه، همگی از نوع اروپایی هستند.

2. آپشن آمریکایی: در هر زمان از انعقاد قرارداد تا سررسید توسط خریدار قابل اعمال است.

اعمال قرارداد اختیار در صورتی انجام می‌شود که شخص خریدار اختیار از به اجرا گذاشتن حق انتخاب کسب سود کند. به عنوان مثال شخص خریدار اختیار خرید سهم الف به قیمت اعمال توافقی 200 تومان در زمان سررسید با قیمت بازار 250 تومان دارایی پایه مواجه شود. در این حالت شخص، حق خرید خود به قیمت 200 تومان را اعمال کرده و در بازار سهم را به قیمت 250 تومان فروخته و از این محل، سود 50 تومانی کسب می کند. سود شخص در اصل پس از کسر پرمیوم پرداخت شده ابتدایی برای قرارداد اختیار خرید به‌دست خواهد آمد.

سمت فروش اختیار دو حالت کلی دارد:

1. حالت اول آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را نیز در تملک داشته باشد. به عنوان مثال تولیدکننده مس را تصور کنید که مس تولیدی دارد و در زمانی که قیمت مس 6 هزار دلار است، اقدام به فروش قرارداد اختیار خرید مس به قیمت 6300 با پرمیوم 20 دلاری می کند. در زمان سررسید یا قیمت کمتر از 6300 دلار است که اختیار اعمال نمی شود و عایدی فروشنده 20 دلار خواهد بود اما در حالت دوم، اگر قیمت بیشتر از 6300 دلار شود، سمت خریدار حق را اعمال می کند در نتیجه با توجه با دارایی مس، هم تولیدات به قیمت بیشتری فروش رفته و هم 20 دلار پرمیوم دریافت شده است.

2. حالت دوم آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را در اختیار نداشته باشد. در این حالت، سود فروشنده محدود به پرمیوم دریافتی است اما ضرر آن ممکن است، حتی به بی‌نهایت برسد. مثلاً زمانی را تصور کنید که دارایی پایه در زمان سررسید به دلیل کمیاب شدن، قیمت تصاعدی و صعودی پیدا کند و فروشنده با هر رشد قیمتی برای تامین و تحویل آن، هزینه (زیان) بیشتری را تجربه کند.

ارزش‌گذاری اختیار

عوامل مختلفی بر ارزش قرارداد اختیار اثرگذار است. به کمک مدل‌سازی و بررسی های انجام گرفته، مدل معروف به بلک-شولز در قراردادهای اختیار بیشترین کاربرد را دارد. در مدل های ارزش‌گذاری اختیار، عوامل زیر از دید سرمایه گذاری بیشترین اهمیت را دارند:

1. زمان تا سررسید: هر چه زمان سررسید طولانی‌تر باشد، بر ارزش اختیار اثر مثبت دارد.

2. قیمت دارایی پایه: هرچه قیمت دارایی پایه در حال حاضر بیشتر باشد،پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، مبلغ بیشتر (کمتر) خواهد بود.

3. قیمت اعمال: هر چه قیمت اعمال برای یک اختیار خرید (فروش) بیشتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار پایین‌تر (بیشتر) است.

4. نوسان‌پذیری: تغییرات قیمتی دارایی پایه ارزش اختیار را افزایش می دهند. در نتیجه، رابطه نوسان‌پذیری با پرمیوم پرداختی در هر نوع اختیار مثبت است.

5. نرخ بهره بدون ریسک: این معیار را می توان معادل با نرخ سود بانکی یا اوراق خزانه دولت در بازار سرمایه دانست. مشخص است که هر چه نرخ بهره بدون ریسک بیشتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، بیشتر (پایین‌تر) است.

6. سود نقدی یا عایدی بین دوره: هرچه دارایی پایه تا زمان سررسید، عایدی بیشتری داشته باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، کمتر (بیشتر) خواهد بود.

مجموعه عوامل فوق با استفاده از روش بلک-شولز به نتیجه‌گیری درباره ارزش یک اختیار می‌رسد. به منظور سهولت کار می‌توان از ماشین‌حساب‌های در دسترس از جمله در درگاه اینترنتی بورس تهران استفاده کرد.

ارزشمند شدن اختیارها

در این بخش، تمرکز بر ارزشمند شدن قرارداد اختیار در سهام خواهد بود. معنی با ارزش شدن در قراردادهای اختیار، تنها برای سمت خریدار اختیار معنا خواهد داشت زیرا عایدی سمت فروشنده تنها منحصر به پرمیوم دریافتی از سمت خریدار است و از طرف دیگر، حد زیان خریدار اختیار، محدود به مبلغ پرداختی پرمیوم خواهد بود.

با توجه به این توضیح، ریسک سمت فروشنده بسیار بیشتر از سمت خرید است به‌خصوص در صورتی که فروش اختیار خرید، بدون پوشش ریسک (مالکیت دارایی پایه) انجام شده باشد که قیمت می تواند تا بی‌نهایت رشد، کند و ضرر فروشنده بی‌نهایت شود. با توجه به توضیحات داده شده در قرارداد اختیار، سود اعمال خریدار برابر زیان اجرای تعهد از سمت فروشنده خواهد بود. به مرور یک مثال در این باره می پردازیم:

تصور کنید که شخصی اختیار خرید سهم با قیمت فعلی 200 تومان را با قیمت اعمال 250 تومانی برای دو ماه دیگر با پرمیوم 5 تومان خریداری کرده است، در صورتی که قیمت سهم در دو ماه آینده 280 تومان شود، سمت خریدار حق خود را اعمال می کند و سهم را به قیمت 250 تومان از طرف فروشنده قرارداد خریداری می‌کند و در بازار 280 تومان می فروشد. در نتیجه اختیار خرید 30 تومان (تفاضل 280 و 250) با ارزش بوده و سود کل خریدار 25 تومان (کسر 5 تومان از ارزش پرمیوم) بوده است.

گرچه اختیار قابل معامله در بازار سرمایه ایران، اروپایی است اما لزوماً نیاز به نگهداری تا زمان سررسید و اعمال اختیار نیست. با توجه به ساز و کار تعریف نمادهای معاملات اختیار در بورس اوراق بهادار، امکان گرفتن موقعیت عکس اختیار اخذ شده و بستن موقعیت باز اختیار و در نتیجه شناسایی سود (زیان) ایجاد شده، محیا است. در صورتی که شخص، اختیار را با قیمت پایین‌تر خریداری کرده باشد و در بازار معاملاتی با قیمت بیشتر بفروشد، کسب سود می کند.

اعمال یا تسویه نقدی

در صورتی که اختیار با ارزش باشد، اعمال یا تسویه اختیار در سررسید به دو روش نقدی یا فیزیکی انجام می‌شود. در روش فیزیکی، دارایی پایه مورد معامله تحویل داده می شود اما در روش تسویه نقدی، تنها مابه‌تفاوت قیمت روز دارایی پایه و قیمت توافقی قرارداد پرداخت خواهد شد.

در زمان تسویه، قدرت تصمیم‌گیری در دست فروشنده اختیار خرید یا فروش است و تنها در صورتی که فروشنده تسویه نقدی را انتخاب کند، این روش انجام می شود و در غیر این صورت اولویت با تحویل فیزیکی است. در بازار سرمایه ایران با توجه به سیستم سپرده‌گذاری مرکزی و محدودیت های موجود، تنها زمانی بدون کسب تکلیف از فروشنده تسویه نقدی صورت می گیرد که نماد دارایی پایه بسته باشد.

سازمان بورس در تلاش برای رفع این مشکل است چراکه ممکن است، بنا بر اطلاعات بسیار مثبت نماد، یک سهم بسته شده باشد اما پس از بازگشایی، قیمت رشد قابل توجهی داشته باشد اما در شرایط فعلی، تسویه نقدی بر طبق قیمت سهم در زمان بسته بودن انجام می گیرد و در این بین، سود خریدار اختیار دستخوش تغییر می شود.

مشخصات قرارداد:

با توجه به تعریف صورت گرفته در حالت پایه، اندازه هر قرارداد اختیار معامله سهام شامل هزار سهم پایه است. در نتیجه زمانی که شخصی 5 قرارداد اختیار به پرمیوم 6 تومان خریداری می کند در واقع، اقدام به خرید اختیار خرید 5 هزار سهم به قیمت کل 30 هزار تومان کرده است. البته این رقم قبل از اضافه کردن کارمزد معامله است. کارمزد معاملاتی اختیار بر اساس آخرین مصوبات، برابر 0.108 درصد از ارزش معاملاتی است که نسبت به کارمزد معاملات سهام، بسیار ناچیز است.

در زمان یک اتفاق مهم در شرکتی مانند تقسیم سود، سهام جایزه، سود تقسیمی و سایر موارد که منجر به تغییر تعداد سهام شرکت یا تعدیل قیمت آن در بازار می شود، اندازه هر قرارداد و قیمت اعمال تغییر پیدا می کند که روش تعیین آن‌ها در دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران قابل ملاحظه است.

معامله اختیار چیست؟

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

02191004770
[email protected]
تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد معامله اختیار چیست؟ 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله در چیست؟

تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله در چیست؟

قراردادهای آتی و اختیار معامله ، هر دو نوعی اهرم برای سفته بازان ایجاد می کنند و به همین دلیل ابزارهای مشابهی به شمار می روند اما از نظر بعضی شرایط تفاوت هایی هم دارند. ما در این مطلب قصد داریم به بررسی تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله بپردازیم.

تفاوت معاملات آتی با اختیار معامله

به طور کلی یکی از تفاوت های مهمی که بین این دو معامله وجود دارد، این است که در قراردادهای آتی زیان فی نفسه سفته باز در مقایسه با سود احتمالی آن بیشتر می باشد.

اما در قراردادهای اختیار معامله (OPTIONS) بدون توجه به مقدار کاهش قیمت دارایی پایه، ضرر خریدار ثابت است و این مبلغ برابر با مبلغ پرداختی برای خرید اختیار میباشد.

تفاوت بعدی بین قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله که بسیار هم بااهمیت است این است که در قرارداد آتی طرفین قرارداد تعهد دارند که قرارداد را اجرا نمایند اما در قرارداد اختیار معامله، تنها یک طرف قرارداد متعهد به انجام آن است و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرای قرارداد می باشد.معامله اختیار چیست؟

در ادامه به توضیح مختصری درباره هر یک از این قراردادها و همچنین تفاوت های آنها خواهیم پرداخت.

قرارداد اختیار معامله

اختیار معامله از جمله قرارداد هایی به شمار می رود که یک طرف قرارداد در یک بازه زمانی مشخص و در قیمتی معین متعهد به فروش دارایی پایه به طرف دیگر می باشد. در قرارداد اختیار معامله خریدار هیچگونه تعهد و الزامی در برابر اجرای قرارداد ندارد و در صورتی که او از اجرای قرارداد منصرف شود، تنها مبلغی را که در ازای این حق، پرداخت کرده را از دست می‌دهد اما فروشنده در صورت تمایل خریدار، به اجبار باید قرارداد را اجرا کند.

درباره قرارداد اختیار معامله اطلاعات بیشتری به دست آورید

برای درک بهتر اختیار معامله به مثال زیر توجه فرمایید:

در بازار سرمایه که معاملات اختیار معامله در بازار سکه استفاده میشود اینگونه می باشد که فروشنده در این معامله متعهد میشود تا تعداد و مقدار مشخصی سکه را با قیمت معین بفروشد و خریدار هم پس از اینکه شرایط فروشنده را پذیرفت اقدام به انعقاد قرارداد می نماید.

تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله

در هنگام عقد قرارداد خریدار مبلغی را به عنوان پیش پرداخت واریز می کند و زمانی که از انجام معامله منصرف شود این مبلغ به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت می شود.

علاوه بر خریدار، فروشنده هم وظایفی دارد. فروشنده باید متعهد باشد که در تاریخ سررسید تعداد سکه های مذکور در قرارداد را به خریدار تحویل و انتقال دهد و اگر از انجام معامله استنکاف کند باید جریمه نکول از انجام معامله را پرداخت نماید که به همین دلیل همواره از فروشنده وجه تضمین معامله دریافت می شود.

توجه فرمایید که در بازار سرمایه نرخ نکول فروشنده از انجام معامله اختیار ۰.۱ ارزش معامله است.

قرارداد معامله آتی

معاملات آتی بسیار شبیه به معاملات اختیاری می باشند، طرفین قرارداد در معاملات آتی همانند معاملات اختیار معامله توافق می کنند تا در زمان مشخص موضوع مورد معامله را، با تعداد و قیمت معین معامله نمایند.

اما معامله آتی از نظر عملکردی با معاملات اختیاری متفاوت است به این صورت که در معاملات آتی برخلاف معاملات اختیاری که فقط فروشنده متعهد به انجام معامله بود در این نوع قرارداد طرفین قرارداد متعهد به انجام معامله می باشند.

تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله در چیست؟

توجه داشته باشید که در معامله آتی نرخ نکول و جریمه عدم انجام تعهد فقط برای یک طرفه قرارداد نیست و برای دو طرف قرارداد اجرا می شود همچنین در بازار سرمایه از دو طرف قرارداد وجه تضمین انجام معامله دریافت خواهد شد.

در مصوبه ابزار مالی قراردادهای آتی و مقررات مربوط به معاملات قرارداد آتی شورای عالی بورس ذکر شده است که:

« فروشنده براساس قرارداد آتی متعهد می‌شود در سررسید معین مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی وجه تضمین را تعدیل کنند و کارگزار بورس یا اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. هر یک از متعهد فروش یا متعهد خرید می‌توانند در مقابل مبلغی معین تعهد خود را به شخص ثالث واگذار کنند که وی جایگزین او در انجام تعهد خواهد بود »

از دیگر تفاوت های قراردادهای آتی با قراردادهای اختیاری این است که در معاملات آتی برخلاف قرارداد های اختیاری ریسک موجود در این قرارداد بر عهده دو طرف قرار داد می باشد به دلیل اینکه دو طرف معامله متعهد به انجام معامله در آینده هستند و در صورت استنکاف، باید خسارت طرف دیگر معامله را جبران کنند.

Compatible data.

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

Pina & Associates Insurance
Payment at Contingency
Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.