تعیین قیمت سفته چگونه است

می‌توانید فایل صوتی «سفته چیست» را گوش کنید.

تعیین قیمت سفته چگونه است

نظر اکثر مراجع تقلید در این‌ باره آن است که، اگر چک و سفته حقیقی بوده (صوری نباشد) و فروشنده، مبلغ چک یا سفته را از صادر کننده آن، طلبکار باشد، فروش آن (به بدهکار یا شخصی دیگر) به قیمت کمتر و به صورت نقد، اشکال ندارد. [1]
اما برخی از فقها، هر چند فروش چک و سفته را توسط شخص طلبکار به بدهکار، جایز شمرده ولی فروش آن به شخص ثالث به قیمت کمتر را صحیح نمی‌دانند. [2] و برخی نیز خرید و فروش آن، به هر دو شکل را حرام دانسته‌اند. [3]
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [4]
حضرت آیت الله العظمی ‌خامنه‌ای (مد ظله العالی):
فروش چک و سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر جایز نیست، ولی فروش آن به بدهکار ‏اشکال ندارد.‏
حضرت آیت الله العظمی ‌مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در صورتی‌که چک مربوط به معامله‌ای باشد، و سند بدهکاری محسوب شود (و چک دوستانه نباشد) خرید و فروش آن به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در آن مانعی ندارد.
همچنین سفته حقیقی را اگر کسی با دیگری به مبلغی کمتر معامله کند مثل این که سفته هزار تومانی را که سه ماه مدت دارد به نهصد تومان پول نقد معامله نماید و در حقیقت یک هزار تومان اسکناسی را که در ذمه بدهکار، طلب دارد، به نهصد تومان پول نقد می‌فروشد، این گونه معامله سفته اشکال ندارد (و آن را تنزیل سفته گویند) ولی معامله روی سفته دوستانه خالی از اشکال نیست، چون بدهی واقعی در آنجا وجود ندارد و راه‌هایی که برای حل مشکل آن ذکر شده هیچ کدام خالی از اشکال نمی‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی ‌سیستانی (مد ظله العالی):
چک دیگران اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی ‌نوری همدانی(مد ظله العالی):
خرید کردن چک چنانچه صوری نباشد اشکال ندارد.
حضرت آیت الله العظمی‌ صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
فروش چک و سفته صحیح نیست. بلی، طلبکار می‌تواند ذمه مدیون را به کمتر از مبلغ دین به دیگری نقداً بفروشد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
هر نوع خرید و فروش چک و سفته که در آن به ازای نقد کردن آنها از مبلغ اصلی چک یاسفته کم می کنند، (تنزیل کردن)حرام است. لینک به سایت استفتائات

[1] . آیات عظام تبریزى، سیستانى، فاضل، مکارم و نورى؛ تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج‌1، ص 230، س 1102، قم، اول، بی‌تا؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج 1، ص 256، س 1032، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی‌تا؛ آیت‌الله بهجت: (اگر فروشنده چک، مبلغ آن را از صادر کننده چک، طلبکار باشد فروش آن به مبلغ کمتر، در صورتى جایز است که در مابه‏التفاوت، معامله شرعى انجام گیرد و در ضمن آن، شرط قرض (به مبلغ فروش چک) شود)؛ بهجت، محمد تقى، توضیح المسائل، ضمائم، ص 4، م29، انتشارات شفق، قم - ایران، 92، 1428 ه‍ ق.

[2] . آیات عظام امام خمینی و خامنه‌ای؛ آیت الله وحید خراسانی: (بنابر احتیاط واجب، جایز نیست)؛ وحید خراسانى، حسین، توضیح المسائل، ص 600، م 2869، مدرسه امام باقر علیه السلام، قم، نهم، 1428 ه‍ ق؛ امام، خمینى، سید روح اللّٰه موسوى، توضیح المسائل (امام خمینى)، ص 637، س 72، اول، 1426 ه‍ ق.

[4] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

سفته چیست و چگونه میتوان آن را وصول کرد؟

تقریبا همه اسم سفته را شنیده‌ایم. اما آیا واقعا میدانیم سفته چیست؟ یا اینکه حتی چگونه میتوان سفته را نقد کرد؟ احتمالا اکثرا فقط میدانید که سفته یه برگه ای است که اعتبار دارد. در این مقاله قصد داریم تا تعریفی دقیق از این سند ارائه بدهیم و ابعاد مختلف حقوقی فته طلب را بررسی کنیم. همچنین نحوه صدور و وصول آن را نیز بررسی خواهیم کرد.

سفته چیست؟

فته طلب یا سفته، یک سند تجاری است که براساس آن، فرد امضا کننده تعهد میدهد که مبلغ فته طلب را در تاریخ معین یا عندالمطالبه به فرد یا موسسه پرداخت کند. سفته کاربرد های بسیار زیادی دارد و از آن در مراوده های مختلف استفاده میکنند. همچنین از آن به عنوان وثیقه نیز استفاده میکنند. به عنوان مثال، بانک ها از فرد متقاضی وام، علاوه بر ضامن رسمی، سفته ای معادل مبلغ وام نیز میخواهند. این فته طلب نوعی تضمین از سوی متقاضی وام میباشد.

**** بیشتر بخوانید: انواع وام های بانکی ****

در گذشته به علت خطرات جا به جایی پولی، تعیین قیمت سفته چگونه است بازرگانان به فته طلب روی آوردند. امروزه سفته به یک سند پرکاربرد تجاری تبدیل شده است که افراد مختلف در هر حوزه کاری، ممکن است از آن استفاده کنند.

خرید سفته

به دلیل کاربرد بالای این سند تجاری، میتوان آن را از هرجایی خرید. با این حال قیمت های مختلفی دریافت خواهید کرد. بانک ملی ایران پایین ترین نرخ و دکه های روزنامه فروشی بالاترین نرخ را دارند. به عنوان مثال، سفته 100 میلیونی در بانک ملی 50 هزار تومان به فروش میرسد (500 تومان به ازای هر میلیون). در صورتی که در دکه های روزنامه فروشی، فته طلب 100 میلیونی را تا 100 هزار توان نیز به فروش میرسانند.

(نرخ ها مربوط به سال 1400 میباشد)

انواع سفته

همانطور که پیش تر اشاره شد، فته طلب در شرایط مختلفی استفاده میشود. به همین علت نیز، انواع مختلفی میتواند داشته باشد. به عنوان مثال، فته طلب میتواند برای گرفته وام یاشد و یا در ازای حسن انجام کار دریافت شود. همچنین میتواند مبالغ مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال اگر شما متقاضی یک وام 70 میلیونی هستید، باید یک سفته 100 میلیونی تهیه کنید و در آن مبلغ 70 میلیون را ذکر کنید. همچنین میتوانید دو عدد فته طلب 50 میلیونی بخرید که در یکی مبلغ 50 میلیون را ذکر کنید و در دیگری 20 میلیون.

فرق چک و سفته

1. چک جنبه کیفری دارد اما فته طلب حقوقی است. به این معنا که در صورت گرفتن جکم جلب از طریق سفته، شخص دارای سابقه کیفری نمیشود اما در صورت عدم وصول چک در موعد مقرر، شخص دارای پرونده کیفری میشود.
2. برای اقامه دعوا در دادگاه، باید ابتدا برگه عدم پرداخت چک را نیز ضمیمه نمایید. در صورتی که فته طلب نیازی به برگشت خوردن و واخواست ندارد.
3. گرفتن دسته چک از بانک هزینه زیادی نمیخواهد و مالیاتی شامل آن نمیشود. اما برای خرید فته طلب با توجه به مبلغ آن باید هزینه بپردازید و مالیات بر ارزش افزوده آن نیز محاسبه میشود.
4. واخواست چک و دریافت گواهی عدم پرداخت هزینه زیادی ندارد در صورتی که هزینه واخواست سفته 2 درصد مبلغ کل است.

چک و سفته در تاخیر تادیه نیز تفاوت های عمده ای دارند که خارج از مباحث این مقاله میباشد.

سفته حسن انجام کار چیست؟

بعضا در مشاغل، حساسیت هایی وجود دارد که صاحب کسب و کار نیاز دارد تا از کارکنان تضمین دریافت کند. فرض کنید که صاحب یک کسب و کار هستید و کارمندی را در یکی از بخش های شرکت استخئام میکنید. از آنجایی که این کارمند تازه وارد مجموعه شده و شما اطمینان کافی به او ندارید، و از طرفی مجبور به قراردادن اطلاعات مهم در اختیار او هستید، میتوانید یک فته طلب از ایشان به عنوان حسن انجام کار دریافت نمایید.

نحوه پر کردن سفته

بسیار پیش آمده که در حال پر کردن فته طلب ، به دلیل عدم آگاهی از نحوه پر کردن آن، خط خوردگی ایجاد شده است. از آنجایی که کوچک ترین خط خوردگی باعث ابطال فته طلب میشود، مجبور به خرید سفته ای جدید هستید. همچنین ممکن است به علت عدم آگاهی از ابعاد حقوقی هر بخش، به نحوی پر کنید که درگیر مسائل حقوقی شوید.

نحوه پر کردن تاریخ در سفته

در سفته دو قسمت برای تاریخ در نظر گرفته شده است. تاریخ صدور و تاریخ پرداخت فته طلب. تاریخ صدور و تاریخ پرداخت فته طلب باید حتما به حروف ذکر شوند (مثلا بیست دی ماه هزار و چهارصد). در غیر اینصورت سفته جنبه تجاری خود را از دست میدهد و به یک سند عادی تبدیل میشود. بعضا بانک ها میخواهند که برای تضمین فته طلب ارائه دهید و در قسمت تاریخ پرداخت، “عندالمطالبه” ذکر شود. همچنین اگر سفته را به عنوان حسن انجام کار ارائه میدهید، توصیه میکنیم که در قسمت تاریخ پرداخت ذکر کنید که فته طلب بابت حسن انجام کار ارائه میشود.

درصورتی که صادر کننده ظرف تاریخ معین شده، مبلغ سفته را نپردازد، طرف دیگر میتواند با درخواست عدم تادیه یا عدم واخواست، شکایت خود را در دادگاه مطرح نماید. همچنین اگر در سفته، عندالمطالبه ذکر شده باشد، گیرنده میتواند تا یک سال نسبت به مطالبه مبلغ فته طلب اقدام نماید.

نام گیرنده سفته

توجه داشته باشید که نام گیرنده را در فته طلب حتما مشخص نمایید. با مشخص نمودن نام گیرنده، شما در واقع طلبکار را مشخص میکنید. درصورتی که نام گیرنده در فته طلب مشخص نباشد، به این معنا است که فته طلب در وجه جامل صادر شده است. یعنی هرکسی که سند را در دست داشته باشد میتواند آن را طلب کند. بنابراین اگر نام گیرنده در سفته ذکر نشود، سفته بدون هیچ تشریفاتی و فقط با پشت نویسی، قابل انتقال خواهد بود.

امضا

امضا یکی دیگر از شروطی است که به فته طلب رسمیت میبخشد. در صورتی که صادر کننده، پای سفته را امضا نزند، فته طلب نه تنها یک سند تجاری نیست بلکه یک سند عادی نیز به حساب نمی‌آید. بنابراین صادر کننده سفته باید حتما امضا یا اثر انگشت و یا مهر خود را در پایین سفته بزند. با درج امضا، صادر کننده بدهی خود را میپذیرد.

مبلغ

روی هر سفته، سقفی به عنوان سقف اعتبار مشخص شده است. به عنوان مثال، اگر ذکر شده باشد ” تا سقف 100000000 میلیون ریال” یعنی این سند هر مقداری تا 10 میلیون تومان را میتواند تضمین نماید. به این عدد، مبلغ اسمی گفته میشود. دقت نمایید که این عدد درج شده روی فته طلب به این معنا نیست که شما نباید مبلغ فته طلب را ذکر کنید. مبلغ سفته را باید هم به عدد و هم به حروف بنویسید در غیر این صورت فته طلب باطل است.

توصیه میکنیم که مبلغ فته طلب بیشتر از مبلغ اسمی آن نباشد. با این وجود اگر مبلغ مدرج بیشتر از مبلغ اسمی باشد، اعتبار آن از بین نمیرود و آن مبلغ ذکر شده قابل مطالبه است.

وکیل دعاوی پولی و بانکی

سعی کردیم تا در این مقاله به صورت کامل، ابعاد مختلف سفته را شرح دهیم. با این وجود در بسیاری از موارد، پیچیدگی های حقوقی افراد را به دردسر میاندازد. توصیه میکنیم تا در موارد حساس، قبل از صدور فته طلب با یک وکیل پایه یک دادگستری ابعاد مختلف موضوع را بررسی نمایید.

موسسه حقوقی دادخواهان مجد، با در اختیار داشتن برترین وکلای ایران، آماده است تا حل شدن مشکلات حقوقیتان همراه و همیار شما عزیزان باشد. جهت دیافت مشاوره رایگان، میتوانید با شماره 09126131767 تماس بگیرید. همچنین میتوانید با پر کردن فرم مشاوره رایگان، از همکاران ما بخواهید تا در کوتاهترین زمان با شما ارتباط بگیرند.

مطالبه خسارت تاخیر تادیه سفته

با توجه به قانون جدید آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی که جایگزین قانون سابق شده است، امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه سفته منوط به احراز شرایطی است که در ماده 522 قانون اخیرالذکر احصا شده است.

شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه سفته

وفق ماده 522 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی در صورت وجود شرایط ذیل، خسارت تاخیر تادیه قابل مطالبه می باشد :

• موضوع دعوا دین باشد : چنانچه خواسته دعوا راجع به اعیان و یا الزام به انجام کار معین باشد، مطالبه خسارت تاخیر تادیه در دادگاه قابل استماع نیست.
• موضوع دعوا، وجه نقد رایج کشور باشد : ارزهای خارجی به جهت رایج نبودن مشمول این ماده نمی شوند.
• از سوی طلبکار مطالبه شده باشد : برابر ماده ۲۲۶ قانون مدنی، صرف اثبات انقضای مدت در قرارداد برای مطالبه خسارت کافی است، اما در خصوص خسارت تادیه این قاعده با استثنا مواجه شده و لزوم مطالبه دائن به صراحت در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی آمده است.
• مدیون با وجود تمکن از پرداخت خودداری نماید : در خصوص خسارت تادیه، چنانچه مدیون اثبات نماید که پرداخت نکردن وی عمدی نبوده، بلکه علت خارجی مانع از پرداخت بدهی گردیده است، از مسئولیت جبران خسارت تادیه معاف خواهد شد.
• تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه : این شاخص از سوی بانک مرکزی اعلام می شود.

مبدا محاسبه خسارت تاخیر تادیه سفته

بنا به ماده 304 قانون تجارت در برات، خسارت تأخیر تأدیه مبلغ اصلی برات که به واسطه عدم تأدیه اعتراض شده است از روز اعتراض محسوب می شود. حکم این ماده به موجب ماده 309 قانون تجارت درباره خسارت تاخیر تادیه وجه سفته نیز لازم الاتباع می باشد و خسارت تاخیر از روزی حساب می شود که اعتراض عدم تادیه به عمل آمده باشد و اولین روز، روزی است که واخواست نامه در دفتر دادگاه ثبت می گردد. بنابراین هرگاه سفته در سال 1399 صادر شده باشد اما دارنده سفته، در سال 1403 اعتراض و طرح دعوا نماید، خسارت تاخیر تادیه به این 4 سال تعلق نمی گیرد بلکه از تاریخ تقدیم دادخواست(مطالبه) محاسبه می شود.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه نیز در این زمینه اظهار میدارد طبق مادتین 304 و 309 قانون تجارت، خسارت تاخیر تادیه به مبلغ اصلی برات یا سفته که به واسطه عدم تادیه اعتراض شده است، از روز اعتراض محسوب می شود و مقصود از عبارت از روز اعتراض، تاریخ ثبت واخواست نامه در دفتر دادگاه است نه تاریخ ابلاغ واخواست.

نحوه مطالبه خسارت تاخیر تادیه سفته

رسیدگی و صدور حکم در دادگاه نسبت به خسارت تاخیر تادیه سفته منوط به تقدیم دادخواست از سوی دارنده می باشد. دادگاه رسیدگی کننده در صورت احراز شرایط قانونی، صادر کننده را محکوم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه از زمان ثبت اعتراض عدم تادیه می نماید.

مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوای مطالبه خسارت تاخیر تادیه سفته

اگر میزان خواسته مندرج در دادخواست، بیش از دویست میلیون ریال نباشد، رسیدگی به دعوا در صلاحیت شوراهای حل اختلاف محل اقامت خوانده قرار داشته و اگر خواسته بیش از دویست میلیون ریال باشد، دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است.

اجرا گذاشتن سفته یا نحوه وصول سفته

اجرا گذاشتن سفته یا وصول سفته یکی از موارد متداول مراجعین به کارشناسان حقوقی است. همانطور که می‌دانید به سندی تجاری که به وسیله‌ آن فرد تعهد می‌کند مبلغی مشخص را عندالمطالبه یا در زمانی معیّن به شخصی دیگر بپردازد، سفته می‌گویند. در مبادلات تجاری بازار به دلیل پرکاربرد بودن اسنادی مانند چک و سفته، عدم پرداخت مبلغ سفته در زمان معین یکی از اتفاقات پرتکرار است. بنابراین کسانی که از سفته استفاده می‌کنند، باید حتما از نحوه‌ اجرا گذاشتن سفته و وصول آن اطلاع داشته باشند.

نحوه وصول سفته؛ سریعترین راه وصول سفته چیست؟

به مطالبه‌ قانونی وجه سفته، واخواست یا اجرا گذاشتن سفته می‌گویند که به گواهی عدم پرداخت چک نیز شباهت دارد. با این کار دارنده نشان می‌‌دهد که با وصول سفته می‌خواهد از طریق قانونی وجه خود را از صادرکننده و ضامن‌های او طلب کند، زیرا به محض صدور واخواست در مراجع قانونی، ابلاغیه‌ای هم برای متعهدان ارسال می‌شود.

مسئولیت ظهرنویس یا پشت‌نویس

باید بدانید که اگر متعهدان سفته بیش از یک نفر باشند، یعنی یک یا چند نفر پشت سفته را امضا کرده باشند، در مقابل پرداخت وجه آن مسئولیت تضامنی خواهند داشت. طبق ماده ۲۸۶ قانون تجارت، دارنده برات تنها تا یک سال از تاریخ اعتراض به عدم تادیه می‌تواند به ظهرنویسان برات مراجعه کند. اگر چه به موجب رای وحدت رویه شماره ۵۹۷ مورخ ۱۲/۰۲/۱۳۷۴، «ظهرنویس» در این ماده به معنای مصطلح کلمه بوده و ناظر به شخصی که به عنوان ضامن برات را امضا کرده نیست. بنابراین تعیین قیمت سفته چگونه است با توجه به هدف اصلی از ضمانت، هیچ محدودیتی برای مراجعه به ضامن‌های برات جهت تادیه مبلغ وجود ندارد.

اگر دارنده بخواهد بر علیه صادرکننده و ضامن با هم واخواست تهیه کند، باید در برگه‌ واخواست و در قسمت خوانده، هم نام صادرکننده و هم نام ضامن را درج کند. در قسمت شرح خواسته نیز می‌تواند تقاضای محکومیت هر دو را به ثبت برساند.

نحوه‌ تنظیم سفته

بر اساس ماده‌ ۳۰۸ قانون تجارت، علاوه بر مهر و امضا در سفته، باید تاریخ نیز درج شده باشد و هم‌چنین مبلغ موردتعهد باید در آن ذکر شود. علاوه بر این در سفته قسمتی برای نام و نام خانوادگی و نشانی محل سکونت صادرکننده دارد که نوشتن آنها ضروری است.

اگر می‌خواهید این سند برای شخص خاصی قابل وصول باشد، باید حتما نام و مشخصات او را در قسمت گیرنده درج کنید. البته سفته را می‌توان در وجه حامل نیز نوشت که در این صورت کسی که آن را در دست دارد، می‌تواند وجه آن را مطالبه کند.

اجرا گذاشتن سفته تاریخ گذشته

اگر در مهلت قانونی یعنی ده روز پس از تاریخ تعهد، برای اجرا گذاشتن سفته اقدام نشود، این سند تجاری مزایای حقوقی خود را برای مطالبه در مراجع قانونی از دست خواهد داد، یعنی دیگر به عنوان یک سند عادی تلقی می‌شود.

در این شرایط برای این که شخص بتواند طلب خود را وصول کند، می‌تواند آن را همراه ارائه دادخواست به دادگاه و به عنوان مدرک طلب، به پرونده ضمیمه کند. به عبارتی بدون واخواست هم می‌توانید سفته را وصول کنید ولی فقط به عنوان یک رسید معمولی به محکمه ارائه می‌شود.

مدت اعتبار سفته تاریخ دار

همانطور که گفته شد، ظرف مدت ده روز از تاریخ سررسید سفته، باید نسبت به واخواست آن اقدام کرد تا سفته سند تجاری محسوب شود. بعد از واخواست، مدت یک سال از تاریخ واخواست فرصت دارید تا علیه صادرکننده و ظهرنویسان اقدام کنید. بعد از گذشت این یک سال، دیگر امکان اقدام علیه ظهرنویسان وجود نداشته و تنها علیه صادرکننده می‌توان اقدام به شکایت نمود.

هزینه‌ اجرا گذاشتن سفته

وقتی می‌خواهید به عنوان یک سند تجاری و از طریق حقوقی برای اجرا گذاشتن سفته اقدام کنید، طبیعتا باید مبلغی را برای انجام عملیات حقوقی به مراجع قانونی بپردازید. مقدار این مبلغ کاملا بستگی به مبلغ سفته خواهد داشت. قسمتی از این هزینه برای صدور واخواست و بخشی نیز مربوط به ارائه‌ دادخواست است.

به عنوان مثال برای مبلغ ۵۰ میلیون تومان، باید دو درصد از آن را به عنوان هزینه‌ اجرا گذاشتن سفته و سه درصد برای تنظیم دادخواست بپردازید. البته اگر استطاعت پرداخت نداشته باشید، می‌توانید تقاضای اعسار از پرداخت را در دادگاه ثبت کنید. گفتنی است اگر مبلغ سند تا ۲۰ میلیون تومان باشد، رسیدگی به آن به عهده‌ شورای حل اختلاف است و اگر بیشتر باشد، این امر در صلاحیت دادگاه است.

اجرا گذاشتن سفته بدون تاریخ

اگر در قسمت تاریخ سند زمان دقیق معیّن نشود، معمولا برای اجرا گذاشتن سفته به یکی از روش‌های زیر عمل می‌شود که هر کدام شرایط وصول خودش را خواهد داشت:

1. ممکن است در قسمت تاریخ بنویسند: به محض رؤیت یا عندالمطالبه، که در این صورت هر زمان که دارنده آن را برای وصول نزد صادرکننده ببرد، باید وجه مندرج در آن به فرد دارنده پرداخت شود.
2. اگر زمان پس از رؤیت تعیین شود، مثلا در قسمت تاریخ بنویسند که پانزده روز پس از رؤیت، صادرکننده مکلف است ظرف این مدت مبلغ را بپردازد.
3. گاهی هم در قسمت تاریخ، زمانی به نسبت تاریخ صدور آن درج می‌شود که در همان موعد صادرکننده مکلّف به پرداخت وجه خواهد بود.

امّا اگر سفته بدون تاریخ و هیچ نوشته‌ای صادر شود، دارنده می‌تواند آن را هر زمان که بخواهد پس از درج تاریخ، برای صدور واخواست و مطالبه نزد مراجع قانون ببرد.

حکم جلب سفته چقدر طول میکشد؟

از ابتدای طرح شکایت تا مراحل پرداخت مبلغ سفته حدود ۷۰ روز زمان طول می کشد که در صورت عدم پرداخت پس از این مدت، شاکی می تواند حکم جلب صادرکننده سفته را بگیرد.

مراحل شکایت سفته

پیش از این اشاره شد که حداکثر ده روز پس از تاریخ سررسید، باید برای اجرا گذاشتن سفته اقدام کنید. در غیر این صورت سفته به عنوان سند عادی محسوب شده و قابلیت پیگرد حقوقی نخواهد داشت.

برای اجرا گذاشتن سفته ابتدا باید به اداره‌ واخواست دادگستری مراجعه کنید و پس از صدور آن علیه صادرکننده، دادخواست حقوقی تنظیم کنید. پس از این کار، برای صادرکننده ابلاغیه و سپس احضاریه فرستاده می‌شود تا او را از طریق قانونی ملزم به پرداخت وجه کنند. البته طی مراحل دادرسی می‌توانید تقاضای توقیف اموال نیز برای گرفتن طلب خود داشته باشید.

قابلیت انتقال سفته

طبق مقرراتی که برای این سند تجاری در نظر گرفته شده است، دارنده می‌تواند آن را به فرد دیگری نیز انتقال دهد. عبارتی با عنوان «حواله کرد» روی سفته موجود است که به فرد اجازه می‌دهد آن را به شخص دیگری حواله کند.

نحوه به اجرا گذاشتن سفته ضمانت

سفته ضمانت، سفته‌ای است که فرد برای تضمین حسن انجام کار به کارفرما می‌دهد. در این نوع از سفته، به جای تاریخ سررسید، عبارت «ضمانت بابت حسن انجام کار» درج خواهد شد. برخلاف سفته‌های دیگر، این نوع از سفته باید در دادگاه مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین امکان اجرا از طریق ثبت برای آن وجود ندارد. کارفرما باید عدم انجام کار و یا ورود ضرر را در دادگاه اثبات کرده و پس از آن اقدام به وصول سفته کند.

آیا مبلغ سفته قسط بندی می‌شود؟

پس از تشکیل جلسه‌ دادرسی در شورای حل اختلاف یا دادگاه که بستگی به مبلغ سفته دارد، صادرکننده می‌تواند تقاضای اعسار داشته باشد. یعنی ادعا کند که قدرت پرداخت مبلغ را به صورت یک جا ندارد و برای این کار شهادت شاهدان معتبر الزامی است.

وقتی دادگاه تقاضای صادرکننده را پذیرفت، می‌توانند بسته به درآمد فرد و به صورت توافقی، مبلغی را برای پرداخت ماهیانه تعیین کنند و دارنده نیز حق دارد برای قسط بندی کردن ضامن طلب کند که این امور با توافق حاصل می‌شود.

آیا سفته زندان دارد؟

همان‌طور که می‌دانید، امکان پیگیری سفته به صورت کیفری وجود ندارد. پس در قانون، مجازات حبس برای صادرکننده تعریف نشده است. امّا پس از ارائه‌ دادخواست و تشکیل جلسه دادرسی، اگر شخص نتواند مبلغ بدهی خود را پرداخت کند، ممکن است قرار بازداشت برای او صادر شود.

البته شخص می‌تواند با تقاضای اعسار از بازداشت رها شده و به صورت اقساطی بدهی خود را تسویه تعیین قیمت سفته چگونه است کند که اگر در این مورد هم به تعهد خود عمل نکند، دادگاه می‌تواند قرار بازداشت را صادر کند تا صادرکننده مبلغ را بپردازد.

سخن پایانی

اسناد تجاری از گذشته تا امروز نقش مهمی در مبادلات تجاری داشته‌اند، به همین دلیل اطلاع از مقررات و قوانین مربوط به آنها ضروری است. اکنون که از مقررات مربوط به اجرا گذاشتن سفته، مدت زمان و هزینه آن و نحوه وصول و مراحل وصول سفته مطلع شدید، باید بدانید که طی کردن مراحل حقوقی برای وصول آن نیاز به تجربه و آگاهی کامل از مواد قانونی خواهد داشت. البته در صورت مراجعه به پلتفرم حقوقی ترازو دیگر نگران این موضوع نخواهید بود.

سوالات متداول

۱. آیا سفته حکم جلب و زندان دارد؟

سفته مانند چک حکم جلب ندارد و حقوقی است، ولی در صورت محکومیت به پرداخت مبلغ سفته و نپرداخت آن، می‌توان حکم جلب گرفت.

۲. شکایت و حکم جلب سفته چقدر زمان میبرد؟

از ابتدای طرح شکایت تا مراحل پرداخت مبلغ سفته، حدود ۷۰ روز زمان طول می‌برد که جزئیات آن را به طور کامل در این بخش بیان کرده‌ایم.

۳. چگونه سفته را به اجرا بگذاریم؟

از طریق اداره واخواست دادگستری، ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ سررسید باید اقدام کرده و سپس دادخواست داد.

سفته چیست؟ با مقررات و مزایای سفته آشنا شوید

سَفته یا سُفته یک نوع سند تجاری و قانونی است که در معاملات کاربرد زیادی دارد. این سند نوشتاری چیزی شبیه چک و برات است و البته قوانین و مقررات خاص خود را دارد. معمولا شرکت‌ها و کسب و کارها از سفته حسن انجام کار یا سفته استخدام برای متعهد کردن کارمندان و کارگران استفاده می‌کنند. ناآگاهی از قوانین سفته می‌تواند مشکلات زیادی هم برای کارفرمایان و هم برای کارمندان ایجاد کند.

فهرست مطالب

آشنایی با قوانین و الزامات سـفته برای حسابداران شرکت‌ها نیز مهم است، چراکه ســفته یک سند تجاری است و باید در اسناد حسابداری شرکت ثبت شود. در ادامه این مطلب درباره سفته، قوانین و الزامات مربوط به سـفته و هر آنچه که درباره سـفته لازم است بدانید صحبت می‌کنیم.

می‌توانید فایل صوتی «سفته چیست» را گوش کنید.

سفته چیست؟

سـفته (Promissory Note) یک نوع سند تجاری است که طبق آن یک طرف معامله (صادرکننده سفته) به صورت کتبی به طرف دیگر معامله (گیرنده سفته) متعهد می‌شود تا مبلغ معینی را در زمان مقرر یا طبق شرایط خاص، مثل تقاضا و درخواست گیرنده سـفته، پرداخت کند. سـفته سندی تعهدآور است. به همین دلیل، معمولا به عنوان یک وثیقه و ضمانت برای بازپرداخت پول استفاده می‌شود.

به طور کلی، اسناد تجاری، مثل سفـته و چک، برای این به وجود آمدند که سختی و خطرات انتقال و جابه‌جایی وجه حذف شود. اسناد تجاری مثل سـفته، قابل معامله هستند و از نظر حقوقی قابل پیگیری و استناد می‌باشند.

در حال حاضر، از چک نیز برای تعهد پرداخت پول در زمان آینده استفاده می‌شود. در مقایسه با چک، سـفته خطر کمتری برای صادرکننده دارد و شاید به همین دلیل، استفاده از سـفته تا حد زیادی کاهش یافته باشد، چراکه احتمال وصول پول از طریق تعیین قیمت سفته چگونه است سـفته کمتر شده است.

با این حال، امروزه از سـفته بیشتر برای ضمانت استفاده می‌شود، مثل ضمانت حسن انجام کار، ضمانت پرداخت اقساط و وام و موارد مشابه. در این مواقع، سـفته امانتی است که صادرکننده در اختیار کارفرما یا طلبکار قرار داده است. اگر سـفته را بابت ضمانت به کسی یا شرکتی می‌دهید، حتما از گیرنده سـفته رسید بگیرید و قید کنید که سـفته بابت چه چیزی صادر شده است. حتی می‌توانید این سند را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنید تا اعتبار آن بالاتر برود و در صورت نیاز بتوانید در دادگاه از اعتبار آن استفاده بیشتری کنید.

تاریخچه سفته به چه زمانی برمی‌گردد؟

سفته از دیرباز در معاملات و تجارت استفاده می‌شده است. در سال 118 پیش از میلاد و تعیین قیمت سفته چگونه است حکومت سلسله هان در چین، سـفته‌هایی از جنس چرم ساخته شدند. در سال 57 بعد از میلاد، رومی‌ها سفته‌هایی از جنس ماده‌ای سبک و بادوام داشتند. در طول تاریخ، سـفته حکم پولی را داشته که تجار به پشتوانه اعتبار شخصی خود صادر می‌کردند. به مرور زمان استفاده از سـفته گسترش یافت. مارکو پولو سـفته و نحوه تجارت با آن را از چینی‌ها آموخت و به اروپایی‌ها معرفی کرد.

در سفرنامه ابراهیم‌بن یعقوب ذکر شده که در قرن دهم تکه‌های کوچک پارچه به عنوان سـفته مورداستفاده قرار می‌گرفته است. در قرن 14 میلادی، سـفته‌ها در میلان ایتالیا امضا می‌شدند.

در سال 2005، وزارت دادگستری و انجمن موسسات مالی کشور کره خبر از راه‌اندازی سرویس سفته الکترونیکی دادند.

سفته را از کجا تهیه کنیم؟

تهیه و خرید سـفته آسان است. سفته را حتی می‌توانید از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه کنید. اما بهتر است سـفته را از بانک‌ها خریداری کنید تا هم هزینه کمتری پرداخت کنید و هم خطر جعلی بودن سـفته را تجربه نکنید.

قیمت سـفته چقدر است؟

روی هر سفته‌ای مبالغی چاپ شده که مبلغ اسمی سفته نامیده می‌شود. روی سـفته نمی‌توان بیشتر از مبلغ اسمی آن عددی نوشت. برای مثال، سـفته پنجاه میلیون ریالی را تا سقف همین عدد می‌توان پر کرد، یا برای وثیقه ده میلیون ریالی باید سـفته‌ای تهیه کنید که مبلغ اسمی آن حداقل ده میلیون ریال باشد.

قیمت هر برگ سفته بنابر مبلغ اسمی آن متفاوت است که به عنوان مالیات از خریدار سـفته اخذ می‌شود. برای مثال، طبق تعرفه مصوب سال 1398، برای تهیه سـفته‌ای که مبلغ اسمی آن صدوپنجاه میلیون ریال است باید مبلغ هفت هزاروپانصد ریال به عنوان مالیات پرداخت کنید.

چگونه سفته را پر کنیم؟

شاید استفاده از سـفته در معاملات کاهش یافته باشد، اما شرکت‌ها هنگام استخدام نیروهای جدید با عناوینی مثل تضمین حسن انجام کار سـفته دریافت می‌کنند. بنابراین بهتر است نحوه پر کردن سـفته را بدانید.

هر سـفته فرم چاپی مخصوص به خود را دارد و مندرجات آن باید به‌درستی تکمیل شود. طبق ماده 308 قانون تجارت، عدم تکمیل درست همین مندرجات باعث عدم اعتبار سـفته می‌شود. مواردی مثل مهر و امضا، درج مبلغ، درج نام گیرنده وجه و تاریخ صدور سند از اهیمت بالایی برخوردار هستند و باید به درستی درج شوند تا سند اعتبار قانونی داشته باشد.

مواردی مثل محل تادیه سند در اعتبار سفته تاثیری ندارد، اما درج آن، به‌خصوص برای صادرکننده سـفته، ضروری است.

به طور کلی، برای تکمیل کردن سند سـفته این موارد لازم است:

نام و نام خانوادگی گیرنده سند: طبق ماده 307 قانون تجارت، گیرنده سـفته کسی است که سـفته در وجه یا حواله‌کرد او صادر شده باشد. پس ذکر نام کامل گیرنده سـفته، اعم از حقوقی یا حقیقی، الزامی است. بر خلاف برات، صادرکننده سـفته نمی‌تواند سند را به نام و به نفع خود صادر کند. اگر نام گیرنده سفته در سند ذکر نشود، سـفته در وجه حامل تلقی می‌شود.

نام و نام خانوادگی صادرکننده سند: این قسمت نیز توسط صادرکننده سند پر می‌شود.

مهر یا امضا یا اثر انگشت صادرکننده سند: عدم درج حداقل یکی از این موارد سـفته را از درجه اعتبار ساقط می‌کند. سـفته بدون امضا حکم یک تکه کاغذ دارد.

تاریخ صدور: نیازی به درج تاریخ صدور به حروف نیست اما باید روز، ماه و سال صدور به عدد درج شود. سفته بدون تاریخ هیچ اعتباری ندارد.

مبلغ سفته: طبق بند 1 ماده 308 قانون تجارت، درج کامل مبلغ سـفته به حروف ضروری است. با این‌حال عدم رعایت این مورد باعث عدم اعتبار سـفته نمی‌شود زیرا شرط اساسی نیست.

تاریخ پرداخت: طبق بند 3 ماده 308 قانون تجارت، ذکر تاریخ پرداخت در سـفته االزامی است و می‌تواند عندالمطالبه، به شرط معین و یا به رویت باشد. سـفته بدون تاریخ به منزله سـفته به رویت است، یعنی تاریخ رویت سند، تاریخ پرداخت آن تلقی می‌شود.

مکان تادیه: طبق ماده 308 قانون تجارت، درج مکان تادیه در سـفته الزامی نیست و عدم ذکر آن تاثیری بر اعتبار سفته نمی‌گذارد.

تمبر مالیاتی: تمبر مالیاتی مبلغی است که هنگام خرید سـفته پرداخت می‌شود و نرخ آن بنابر مبلغ اسمی سـفته متفاوت است.

آدرس محل اقامت صادرکننده: طبق ماده 308 قانون تجارت، این مورد نیز الزامی نیست ولی تکمیل می‌شود.

محل پرداخت سفته: این مورد نیز الزامی نیست و تاثیری بر اعتبار سند ندارد. اگر محل پرداخت در سفته ذکر نشود، محل صدور حکم محل پرداخت را خواهد داشت. اگر در سفته نامی از محل صدور برده نشده باشد، از اعتبار سـفته کم شده و دیگر به عنوان یک سند تجاری محسوب نمی‌شود. در این حالت حکم سند مدنی پیدا کرده و محلی که کنار نام صادرکننده ذکر شده به عنوان محل صدور منظور می‌شود.

نکاتی که باید در صدور سفته به آن دقت کنید

همانطور که ذکر شد، درج نام و نام خانوادگی گیرنده یک مورد الزامی است. هنگام صدور سـفته می‌توانید نام شخص یا شرکت خاصی را قید کنید. اگر نام گیرنده در سـفته ذکر نشود، سـفته در وجه حامل درنظرگرفته می‌شود. همچنین می‌توان با درج عبارت “حواله کرد” مبلغ ذکرشده در سند را به فرد مشخصی که نام آن جلوی عبارت حواله کرد ذکر شده پرداخت کرد. درواقع، سند حواله کرد سندی است که قابل انتقال به دیگری باشد.

تاریخ پرداخت سـفته می‌تواند عندالمطالبه باشد، یعنی گیرنده سند در هر زمانی می‌تواند آن را وصول کند، می‌تواند با درج تاریخ معین مطالبه آن را به زمان مشخصی موکول کرد. ضمن اینکه سند بدون تاریخ، سند به رویت است، یعنی تاریخ رویت سفته همان تاریخ پرداخت محسوب می‌شود.

پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته چه دلیلی دارد؟

پشت نویسی یا ظهرنویسی یک شیوه رایج است که روی اسناد تجاری مثل سفته و چک اجرا می‌شود. پشت نویسی در موارد مختلفی انجام می‌شود:

پشت نویسی بابت انتقال: این حالت برای انتقال حقوق سفته انجام می‌شود. در این صورت کلیه حقوق سـفته اعم از مالکیت، طلب، ضمانت و غیره به شخصی دیگری که نام او ظهرنویسی شده انتقال می‌یابد.

اگر قصد پشت نویسی ذکر نشود، به صورت پیش‌فرض، ظهرنویسی بابت انتقال درنظرگرفته می‌شود.

پشت نویسی بابت ضمانت: در این حالت، یک یا چند شخص سوم مسئولیت عدم پرداخت سـفته در موعد مقرر را تضمین می‌کنند و دارنده سفته می‌تواند مطالبات خود از سـفته را از سوی نام‌های پشت نویسی شده پیگیری کند. این نوع پشت نویسی مسئولیت تضامنی دارد، یعنی دارنده سند می‌تواند وجه سـفته را علاوه بر صادرکننده سند، از هر کدام از افرادی که پشت نویسی کرده‌اند مطالبه کند. بدین منظور، دارنده سـفته باید ظرف مدت یک سال از تاریخ واخواست عدم تادیه، دادخواست خود را به دادگاه اعلام کند. در غیر این‌صورت نمی‌تواند علیه افرادی که پشت نویسی کرده‌اند اقامه دعوی کند.

پشت نویسی بابت وکالت: در این حالت که به پشت نویسی برای وصول نیز معروف است، دارنده سـفته در حالی‌که امتیاز مالکیت آن را همچنان در اختیار دارد، شخص دیگری را با پشت نویسی نام او، مامور به وصول سند در زمان مقرر می‌کند.

وصول و مطالبه سفته به چه صورت است؟

اصولا دارنده سـفته باید در تاریخ مقرر اقدام به وصول سـفته کند و در صورت عدم وصول، باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید، سـفته را واخواست کند. منظور از واخواست شکایت دارنده سفته از صادرکننده آن است.

اگر ظرف 10 روز از تاریخ سررسید، اقدامی جهت واخوست انجام نشود امکان توقیقف اموال وجود نخواهد داشت، مگر اینکه 10 الی 20 درصد از ارزش سـفته به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز شود.

اگر سـفته کم‌تر از 20 میلیون تومان باشد مرجع رسیدگی شورای حل اختلاف محل اقامت صادرکننده می‌باشد. در این صورت، هزینه واخواست سـفته به میزان 2 درصد مبلغ سـفته به علاوه هزینه اوراق و ابلاغ آن می‌باشد. در مورد سفته‌های بیش از 20 میلیون تومان می‌بایست از طریق دادگاه حقوقی جهت مطالبه و وصول سفته اقدام کرد. هزینه دادرسی نیز به میزان 3/5 درصد مبلغ سـفته می‌باشد.

سفته استخدام چیست؟

اگر هنوز درشرکتی استخدام نشده‌اید و می‌خواهید بدانید چطور استخدام شوید، باید درنظر داشته باشید که اکثر شرکت‌ها حین استخدام نیروی جدید سـفته دریافت می‌کنند. معمولا، این سـفته‌ها که بنابر الزامات هر کسب و کاری شامل مبالغ گوناگونی است، تحت عناوینی مثل ضمانت و حسن انجام کار گرفته می‌شود. این سـفته‌ها بابت پرداخت صادر نمی‌شوند و جنبه ضمانت و تعهد دارند. بنابراین، کارفرما نمی‌تواند وجه سفته را وصول کند مگر اینکه اثبات کند کارمند یا کارگر در انجام وظایف و تعهدات خود قصور ورزیده یا کوتاهی کرده است.

منظور از سفته تنزیلی و سفته مفقودی چیست؟

گاهی ممکن است دارنده سـفته نخواهد یا نتواند تا تاریخ سررسید سند صبر کند و حاضر است سـفته را در ازای مبلغی کم‌تر از مبلغ درج‌شده روی سـفته به بانک واگذار کند. به این کار تنزیل سفته گفته می‌شود.

سفته مفقودی، همان طور که از نام آن پیداست، سـفته‌ای است که گم شده باشد. در این صورت، دارنده سند باید با ذکر مشخصات سـفته، مفقودی آن را اعلام و صادرکننده را ملزم نماید تا دوباره سـفته صادر کند.

تفاوت سفته با چک در چیست؟

اصولا تهیه سـفته بسیار آسان‌تر از چک است. از لحاظ حقوقی، اعتبار چک بیشتر از سـفته است. اما دقت داشته باشید که عدم وصول چک مسئولیت حقوقی به‌همراه دارد و بار کیفری دارد. صدور چک بی‌محل جرم است.

در صورت عدم وصول سـفته، تنها می‌توان با اعلام دادخواست و مراجعه به دادگاه اقدام به وصول آن کرد. ولی چک یک سند رسمی است و حکم لازم‌الاجرا دارد. به همین دلیل، علاوه بر اینکه قابل پیگیری و وصول از طریق دادگاه است، می‌توان به‌سادگی و با مراجعه به اداره اجرای اسناد برای مطالبه آن اقدام کرد.

در صورت نیاز به واخواست، هزینه واخواست سفته بیشتر از چک است. در مورد سـفته، برای اینکه بتوانیم حکم توقیف اموال بگیریم، باید قبل از طرح دعوی، واخواست عدم تادیه به دادگاه ارائه کنیم. در حالی‌که در مورد چک، بدون دریافت حکم عدم تادیه نیز می‌توان اموال صادرکننده را توقیف کرد.

چک اساسا سندی است که به جای تعیین قیمت سفته چگونه است پول و برای پرداخت درهمان لحظه به‌کار می‌رود. اما سـفته سندی است که صادرکننده را متعهد می‌کند برای دریافت‌کننده در بانک اعتبار لحاظ کند. در کل، سـفته خطر کم‌تری برای صادرکننده ایجاد می‌کند و احتمال وصول سفته کم‌تر از چک است.

موضوع تفاوت	چک	سفته
حکم جلب	صدور چک بلامحل جنبه کیفری دارد و جرم است	سفته حکم حقوقی دارد و عدم پرداخت آن در سررسید جرم نیست
نحوه تهیه	گرفتن دسته چک هزینه خاصی ندارد ولی محدودیت‌های قانونی و تشریفات دارد	تهیه سفته با توجه به مبلغ آن و مالیات می‌تواند هزینه بالایی داشته باشد اما هیچ محدودیت قانونی ندارد
انکار امضا	امضای چک قابل‌انکار نیست	امضای سفته قابل انکار است
درج مبلغ	درج مبلغ در چک محدودیتی ندارد	درج مبلغ سفته محدود به مبلغ اسمی سفته است
اعلام مفقودی	در صورت مفقودی چک، صادرکننده آن می‌تواند شکایت کند	شکایت از مفقودی و گم شدن سفته در قانون پیش بینی نشده است
وسیله پرداخت	چک وسیله پرداخت است	سفته وسیله تعهد و ضمانت است

سـفته سندی تعهدآور است

در این مطلب درباره سـفته و قوانین و الزامات مربوط به آن صحبت کردیم و به نکاتی اشاره کردیم که حسابداران، کارفرمایان، کارکنان و همه افرادی که با سـفته سروکار دارند باید از آن مطلع باشند. سفته یک سند تجاری است که یک طرف معامله (صادرکننده سـفته) به صورت کتبی به طرف دیگر معامله (گیرنده سـفته) می‌دهد و نسبت به پرداخت مبلغی معین در تاریخی معین متعهد می‌شود. سـفته سندی تعهدآور است. به همین دلیل، معمولا به عنوان یک وثیقه و ضمانت برای بازپرداخت پول کاربرد دارد.

اگرچه به خاطر قوانین جدید، استفاده از چک به جای سـفته بیشتر شده است، با این حال هنوز هم استفاده از سـفته در مواقعی مثل ضمانت حسن انجام کار (سفته استخدام) و ضمانت پرداخت اقساط رایج است. هنگام صدور سفته ضمانت دقت داشته باشید که از گیرنده سـفته رسید بگیرید و در صورت لزوم سـفته و اینکه بابت چه چیزی صادرشده را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنید تا اعتبار آن بیشتر شود.