انواع بازار در ایران

وظیفه کارگزاری ها چیست؟

مزایای معامله انواع محصولات در بازار فرعی بورس کالای ایران

در سال های گذشته برخی عرضه کنندگان تمایل داشتند تا کالای خود را در بورس کالا عرضه کرده و از مزایای این بازار بهره مند شوند اما شرایط پذیرش در بورس کالا را نداشتند. اما با راه اندازی بازار فرعی بورس کالا این مشکل برطرف شد و عرضه کنندگان به راحتی می توانند کالای خود را در بازار فرعی و در محیطی شفاف به فروش برسانند.

مدیرعامل شرکت کارگزاری سی ولکس در گفت و گو با «پایگاه خبری بورس کالای ایران»در خصوص عرضه محصولات متنوع در بازار فرعی بورس کالا گفت: در بررسی تنوع محصولاتی که در بازار فرعی بورس کالای ایران عرضه می شوند، ابتدا باید دلایل ایجاد این بازار در بورس کالا را مورد بازبینی قرار داد. در بازار فرعی بورس کالا محصولاتی که قابلیت عرضه در تالار اصلی را ندارند، پذیرش و معامله می شوند و از همه مهم تر، مزایایی که بازار فرعی بورس کالا برای تولیدکنندگان و دارندگان کالاها دارد از مهم ترین دلایلی است که شاهد عرضه انواع محصولات در این بازار هستیم .

محمودرضا الهی فرد افزود: پذیرش کالاهای مختلف در تالار اصلی بورس کالای ایران دارای قوانین و شرایط خاصی است؛ کالاهایی در این تالار قابل عرضه هستند که از استانداردهای لازم برخوردار باشند به همین منظور تالار فرعی راه اندازی شد تا محصولاتی که از شرایط لازم برخوردار نیستند نیز بتوانند از مزیت های معاملاتی بورس کالا بهره مند شوند .

وی افزود: از شرایط عرضه محصولات در تالار اصلی بورس کالا، علاوه بر دارا بودن استانداردهای لازم، بالا بودن حجم عرضه و تقاضا و همچنین تداوم عرضه است که وجود محصولاتی که از این شرایط برخوردار نیستند اما تمایل دارند وارد بورس شوند، موجب راه اندازی بازار فرعی شد تا محصولات مختلف بتواند وارد این بازار شفاف شود .

الهی فرد با بیان اینکه تالار فرعی بورس کالا جایگزین مناسبی برای مزایده است، تصریح کرد: در سال های گذشته برخی عرضه کنندگان تمایل داشتند تا کالای خود را در بورس کالا عرضه کرده و از مزایای این بازار بهره مند شوند اما شرایط پذیرش در بورس کالا را نداشتند. اما با راه اندازی بازار فرعی بورس کالا این مشکل برطرف شد و عرضه کنندگان انواع بازار در ایران انواع بازار در ایران به راحتی می توانند کالای خود را در بازار فرعی و در محیطی شفاف به فروش برسانند .

مدیرعامل شرکت کارگزاری سی ولکس به مزایای معامله محصولات در بازار فرعی اشاره کرد و افزود: کاهش هزینه های معاملاتی، کشف قیمت عادلانه و شفاف و از بین رفتن معایب روش های سنتی مزایده و ایجاد بستری مطمئن برای انجام معامله محصولاتی که قابلیت عرضه در تالار اصلی را ندارند، از مزایای بازار فرعی بورس کالای ایران است .

براساس این گزارش، تالار فرعی بورس کالا دو زیر شاخه اصلی دارد، زیر شاخه اول به معاملات املاک و مستغلات مربوط می شود به طوریکه ارگان های دولتی و بزرگ و بانک ها می توانند اموال مازاد خود را از طریق این تالار به فروش برسانند. بزرگترین مزیت این تالار، حذف پروسه های طولانی مدت و پرهزینه مزایده ها است به طوریکه با شفاف شدن و قانونمند شدن فروش اموال دولتی و غیر دولتی، دیگر خبری از پاکت های غیر شفاف مزایده ها نخواهد بود .

زیر شاخه دوم نیز به کالاهای خارج از گونه اختصاص دارد. این کالاها به دلیل آنکه دارای استاندارد لازم و توالی عرضه نیستند، امکان عرضه انواع بازار در ایران در تالار های اصلی بورس کالا را ندارند به این ترتیب راهی تالار فرعی می شوند که عرضه های این بخش نیز با براده و قراضه آهن شرکت راه آهن به عنوان یکی از این کالاهای خارج از گونه آغاز شد .

همچنین محصولات خارج از گونه (آف گرید) در گروه های پلیمری و شیمیایی با راه اندازی تالار فرعی، از تالار محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی راهی این بازار شدند .

گفتنی است تاکنون علاوه بر انواع محصولات آف گرید پلیمری و شیمیایی، محصولاتی چون بشکه خالی، روغن کارکرده لوکوموتیو، تراورس چوبی فرسوده، محور چرخ لوکوموتیو، آرمیچر، ریل، قیر پایه ذغالسنگ، شیر خشک، رنگ، رب گوجه فرنگی و. در تالار فرعی بورس کالای ایران عرضه و معامله شده اند.

اوراق مشتقه چیست و آشنایی با انواع آن

موضوع ریسک در فرآیند بازارهای مالی به عنوان یک عامل مهم و یک دغدغه برای سرمایه‌گذاران و فعالان بازارهای اقتصادی به شمار می‌رود. در این راستا در بازارهای مختلف بنا به ماهیت آن بازار، ابزارها و روش‌های متعددی به منظور کنترل و کاهش میزان ریسک در پروسه‌های مالی وجود دارد و سرمایه‌گذاران با استفاده از ابزار مشتقه تا حدودی این عامل را مدیریت می‌کنند.

یکی از همین ابزارها در این زمینه ابزار مالی مشتقه است. این ابزارها توانایی کنترل میزان ریسک موجود در بازار و رشد معاملات و خرید و فروش‌ها را در بازارهای سرمایه‌گذاری دارند. در این مقاله قصد داریم به موضوع اوراق مشتقه بپردازیم. با ما همراه باشید.

انواع ابزار مشتقه و مفهوم آن

اوراق مشتقه در اصل به اوراق بهادار قیمتی گفته می‌شود که بر مبنای دارایی پایه خود تقسیم‌بندی و شناخته می‌شوند. حال این دارایی‌ها در انواع مختلف جای می‌گیرند و به اصطلاح هم می‌توانند از نوع فیزیکی و کالا و هم از نوع اوراق بهاداری چون سهام شرکت‌های بورسی باشند. به زبان ساده اوراق مشتقه یک نوع قرارداد دو طرفه بین معامله‌گران است که در اصل بر روی یک دارایی پایه منعقد می‌شود.

همان‌طور که در بخش ابتدایی اشاره کردیم ابزارهای متنوعی برای کنترل و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری وجود دارد که اوراق مشتقه هم یکی از این ابزارهای معروف در بازار سرمایه است. برخی از افراد و تحلیل‌گران که در بازار به پیش‌بینی روند معاملات و قیمت محصولات خاص می‌پردازند و نوسانات بازار را پیش‌بینی می‌کنند با استفاده از ابزار مشتقه می‌توانند میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری خود را تا حد معقولی کنترل کنند.

یکی دیگر از اهداف اوراق مشتقه در بازار، متنوع‌سازی دارایی‌های سرمایه‌گذاران است. زمانی که سرمایه‌گذاران از ابزار مشتقه به منظور کاهش ریسک پروسه سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند به نوعی این اوراق را در دارایی‌های خود ترکیب می‌کنند که در نهایت این عمل منجر به کاهش ریسک پرتفوی یا همان سبد سهام آن‌ها خواهد شد.

بررسی تاریخچه اوراق مشتقه

در ایام دور این قرارداد حالت فیزیکی نداشت و به نوعی مانند یک عهد و پیمان بین خریدار و فروشنده بود که با وجود این عهد، خریدار و فروشنده با خیال راحت درگیر معاملات خود می‌شدند. این پروسه در تمام نقاط جهان وجود داشت و به نوعی به عنوان یک توافق میان طرفین عمل ‌می‌کرد تا یک محصولی در آینده از جانب فروشنده به خریدار تحویل داده شود.

اولین بازاری که به صورت رسمی از این رویکرد استفاده قانونی کرد بازار حق تقدم شیکاگو در سال 1973 بود. در این بازار این ابزارها به منظور کنترل ریسک و اطمینان خاطر طرفین معامله به کارگرفته می‌شد که رفته رفته در تمامی بازارهای مالی از این ابزار استفاده شد.

اوراق مشتقه در ایران برای اولین بار در سال 1387 همزمان با شروع بورس کالا، مورد استفاده قرار گرفت و معاملات مرسوم در این بازار با استفاده از ابزار مشتقه انجام ‌شد تا ریسک موجود در این فرآیند تا حدودی مدیریت شود. با گذشت سالیان ابزارهای تکمیلی دیگری در این بازار وارد شدند و در کنار اوراق مشتقه استفاده شدند.

چند نوع اوراق مشتقه وجود دارد؟

ابزارهای مشتقه از انواع مختلفی در بازارهای مالی تشکیل شده است که بنا به نوع دارایی از نوع خاص ابزار مشتقه استفاده می‌شود. به صورت کلی باید گفت که ما چهار نوع ابزار مالی مشتقه داریم که در این بخش به صورت دقیق به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

قراردادهای آتی

این قراردادها یکی از انواع قراردادهای معروف در تمامی بازارهای مالی دنیاست. ماهیت این قراردادها به این شکل است که شخص فروشنده بر اساس یک سری ضوابط مشخص، متعهد می‌شود که در یک زمان و تاریخ مشخص کالا یا محصولی را با قیمت تعیین‌شده و مشخص به شخص خریدار تحویل دهد. به زبان ساده قراردادهای آتی به عنوان یک تعهد و توافق مابین طرفین معامله در بازار آتی است که در آینده محصولی از جانب فروشنده به خریدار تحویل داده شود. در حال حاضر از قراردادهای آتی در بازار کالای ایران استفاده می‌شود قراردادهای نظیر: اتی زعفران، پسته و زیره سبز.

قراردادهای اختیار معامله

یکی دیگر از اوراق مشتقه، قراردادهای اختیار معامله است. قرارداد اختیار معامله به قراردادی گفته می‌شود که با استفاده از آن، یک طرف اختیار خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریده و آن طرف این اختیار را به او می‌فروشد. در اصل این قرارداد به دو نوع قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش تقسیم‌ می‌شود.

اختیار خرید، قراردادی است که خریدار آن، این حق را دارد تا دارایی مشخصی با کیفیت مشخص را با قیمت تعیین‌شده در زمان مشخص در صورت تمایل از فروشنده اختیار، خریداری کند. فروشنده اختیار خرید نیز تا زمانی که خریدار اختیار حق خود انواع بازار در ایران را اجرا نکند، تعهدی ندارد. اختیار فروش، قراردادی است که خریدار آن، این حق را دارد تا کالای مشخص با مشخصات تعیین‌شده و قیمت مشخص را در زمان مشخص در صورت تمایل به فروشنده اختیار بفروشد. در مقابل فروشنده اختیار فروش تا زمانی که خریدار حق خود را اجرا نکند هیچ تعهدی ندارد.

پیمان‌های آتی

پیمان آتی به قراردادی گفته می‌شود که طرفین معامله با هم توافق می‌کنند یک کالایی را با مشخصات تعیین‌شده و با قیمت مشخص در زمان تعیین‌شده معامله کنند. به صورت کلی پیمان‌های آتی خارج از بازار رسمی و بازار بورس انجام می‌شوند؛ اما قراردادهای آتی در داخل بازار بورس انجام می‌شوند. دقت داشته باشید که برای پیمان‌های آتی چهارچوب‌های قانونی مشخصی وجود ندارد اما قراردادهای آتی در بازار بورس کاملا قانونمند و دارای چهارچوب هستند.

قراردادهای معاوضه

نوع چهارم از اوراق مشتقه، قراردادهای معاوضه است که در اصطلاح به قرارداهایی گفته می‌شود که در روال آن طرفین معامله تصمیم می‌گیرند طی یک توافق و تعهد دو دارایی یا سود حاصل از این دو دارایی را با کیفیت تعیین‌شده و میزان مشخص‌شده برای مدت زمان معلوم بین خود معاوضه کنند. بعد از این که سررسید قرارداد نزدیک شد، طرفین معامله دارایی‌ها را به صاحبان خود برمی‌گردانند. این قرارداد هم عمدتا به صورت غیر رسمی و خارج از بازار بورس شکل می‌گیرد. به منظور جمع‌بندی در این بخش باید در نظر داشته باشید که از تمامی ابزارهای مشتقه که معرفی کردیم، تنها قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله در بازارهای مالی ایران استفاده می‌شود.

سخن آخر

همان‌طور که در این مقاله اشاره کردیم سرمایه‌گذاران و فعالین بازارهای مالی و اقتصادی در تمام دنیا به دنبال ابزارهای متنوعی به منظور کنترل و کاهش میزان ریسک در فعالیت‌های مالی هستند. در این راستا ابزارهای متنوعی بنا به ماهیت دارایی موجود در بازارهای مالی قابل استفاده هستند که در این میان ما به ابزار معروفی به نام ابزار مالی مشتقه اشاره کردیم. اوراق مشتقه به صورت کلی به چهار نوع قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله، قراردادهای معاوضه و پیمان‌های آتی تقسیم بندی می‌شوند. از این تنوع فقط دو مورد قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله در بازارهای مالی ایران استفاده می‌شود. اولین نشانه حضور اوراق مشتقه در بازارهای مالی ایران، به پیدایش بازار کالا در سال 1387 برمی‌گردد. با استفاده از انواع بازار در ایران ابزار مشتقه میزان ریسک موجود در فرایند معاملات کالا قابل کنترل و مدیریت است.

آشنایی با انواع بازار بورس در ایران و ویژگی‌ هریک از آن‌ها

امروزه بسیاری از افراد برای استفاده بهتر از پس اندازهای خود از راه سرمایه گذاری در بازار بورس استفاده می کنند

که فواید و منافع زیادی برای زندگی اقتصادی مردم و جامعه دارد.

بازار بورس چه منافعی برای جامعه دارد؟

بورس به بازاری می گویند که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می گیرد.

تاریخچه تاسیس اولین بورس به اواخر قرن چهارده و اوایل قرن پانزده در کشور هلند می رسد

اما بورس به صورت مدون از دو قرن پیش شروع به فعالیت نموده است.

امروزه بسیاری از معاملات بـورس با پیشرفته تر شدن بازار و قابلیت انجام معاملات عادلانه بدون حضور اعضا در سالن معاملات، به صورت الکترونیکی و به وسیله رایانه انجام می شوند.

بورس چیست و نحوه عملکرد آن چگونه است؟

بورس به بازاری اطلاق می شود که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می پذیرد.

بورس زیر نظر نهاد واحد نظارتی که معمولا آن توسط بالاترین مراجع ذیربط دولتی اعمال می گردد

که با حضور و مشارکت فعال بخش خصوصی ایجاد می شود

و اتاق پایاپای که تضمین و تسویه قراردادها را بر عهده دارد

از جمله مهم ترین بخش های آن محسوب می شود.

از کارکردهای اساسی بورس مدیریت انتقال ریسک و توزیع آن، شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، ایجاد بازار رقابتی و جمع آوری سرمایه ها

و پس اندازهای کوچک برای تامین سرمایه مورد نیاز فعالیتهای اقتصادی است.

بورس کالا چیست؟

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دائم فعال است بورس کالا نام دارد.

در بورس کالا معمولاً مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد.

هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نام گذاری می کنند.

مثلاً بورس نفت و بورس گندم.

بورس های کالایی را در مقابل بورس های اوراق بهادار تعریف می کنند

و چیزی که در زمینه ۱- فلزات و مواد معدنی ( کانی ها ) ۲- انرژی و ۳- محصولات کشاورزی مورد داد و ستد قرار می گیرد در زمره بورس کالایی قرار می دهند.

ساماندهی و اصلاح ساختار بازار و محصولات بخش کشاورزی از طریق شفافیت اطلاعات، کشف قیمت، توزیع ریسک و سیالیت در معاملات

مهمترین ماموریت بورس کالایی در کشورهای در حال توسعه و تامین منابع مالی

مورد نیاز فعالان بخش کشاورزی از طریق توسعه بازار سرمایه در کشورهای پیشرفته و صنعتی است.

بازار بورس چیست؟

مکانی که درآن سهام شرکتهای گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری خرید و فروش می شود

بازار بورس نام دارد ، نام عامیانه بازار بورس ، بازار سهام است اما نام رسمی و قانونی آن “بورس اوراق بهادار” می باشد.

به این دلیل بورس اوراق بهادار نامیده می شود که در آن اوراق بهادار که همان برگه های سهام شرکتهاست ، داد و ستد می شود.

“تالار معاملات بورس “مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد.

می توان با مراجعه به تالارهای معاملات بورس به طورعملی با نحوه داد وستد سهام دربورس آشنا شد

وسپس با مراجعه به کارگزاری های مختلف بورس فرم درخواست خرید سهم شرکت

مورد نظررا تکمیل و در پایان سال مالی متناسب با حجم سهامی که خریداری شده از سود مناسب برخوردار شد.

این سود از سود بانکی بیشتر است

پس بهتر است پول خود را برای دریافت سود به بانک ها نسپارید و برای سود آوری بیشتر اوراق بهادار خریداری کنید.

بازار بورس چه منافعی برای جامعه دارد؟

بازار بورس با کنترل نقدینگی در جامعه یک فرصت عالی برای سرمایه گذارانی که سرمایه های اندکی دارند ،

ایجاد می کند و سبب توزیع انواع بازار در ایران عادلانه ثروت می شود.

منافع بازار بورس برای جامعه عبارتند از :

رشد تولید نا خالص ملی و مهار تورم

استفاده از پس اندازهای خرد و کوچک مردم

هدایت سرمایه های سرگردان

کمک به رشد صنعتی شدن کشور

وظیفه کارگزاری ها چیست؟

هیچگاه خودمان نمی توانیم مستقیما به تالاربورس برویم و سهام خریداری کنیم

بلکه باید برای خرید سهام به کارگزاری ها مراجعه نماییم

زیرا کارگزاریها وکیل و نماینده تام الاختیاربرای خرید و فروش سهام هستند

و بدون واسطه آنها هیچ کس نمی تواند درتالار بورس خرید و فروش کند.

اغلب مردم هنگام افت قیمت ها در تالارمعاملات بورس جهت

مشاهده تابلوی قیمت های تالار بورس و مشورت کردن با سایرسهامداران و دلگرمی دادن به یکدیگر حضورمی یابند

و حضور آنها در تالار بورس الزامی نیست.

اما حضوردر دفتر کارگزاری الزامی است و باید شخص جهت خرید سهام شرکت دلخواه خود به کارگزاری مورد نظربا همراه داشتن

شناسنامه و یک برگه فتوکپی شناسنامه و کارت ملی مراجعه کند

و فرم مخصوص دستورخرید سهام را تکمیل کند تا کد عملیاتی صادر گردد و درمراجعات بعدی با ارایه این کد کارها سریع ترانجام شود.

سهام بورس چیست؟

هر شرکت سهامی به قسمت های مساوی که هر کدام یک سهم نامیده می شوند

تقسیم می شود که معمولا قیمت اسمی هر سهم در ایران ۱۰۰۰ ریال است.

طبقه بندی سهام براساس حقوق دارنده دو نوع است :

سهامداران عادی مالکان اصلی شرکت هستند

که دارای حقوق و مزایایی مانند :حق دریافت سود سهام (EPS) ، حق رای دادن درمجامع عمومی عادی و فوق العاده ، حق تقدم درخرید سهام جدید ، حق باقیمانده دارایی پس ازانحلال شرکت ، حق اطلاع ازفعالیت های شرکت می باشند .

دارندگان سهام ممتاز هم علاوه بر مزایایی که سهامداران عادی ازآن بهره می برند ،

در هنگام انحلال شرکت نسبت به دارندگان سهام عادی در دریافت ارزش اسمی سهام خود اولویت دارند.

چه سهمی بخریم؟

در بازارسهام سرمایه گذاران باید یکی از سه شکل :سرمایه گذاری کوتاه مدت و بلند مدت و میان مدت را پس ازمشورت با افراد مورد اعتماد و با مطالعه و تحلیل انتخاب کنند.

برای انواع بازار در ایران سرمایه گذاری بهتراست هرچند ماه یک بار با اشخاص واجد الصلاحیت همچون کارگزاران بورس و یا شرکتهای مورد اعتماد مشورت کرد

که آیا سهام شرکتی را که خریداری نموده اید نگهدارید یا بفروشید.

درسرمایه گذاری کوتاه مدت ، سرمایه گذاران سهام خاصی را می خرند و پس از ۳ الی ۴ ماه می فروشند.

در سرمایه گذاری میان مدت سرمایه گذاران سهام خود را به مدت یکسال نگه می دارند و بعد اقدام به فروش یا نگهداری آن می کنند.

در سرمایه گذاری بلند مدت سرمایه گذاران بیش ازیکسال سهام خود را نگه می دارند.

البته گروهی نیز به نوسان گیر مشهور هستند که هرهفته سهام قبلی را می فروشند وسهام جدیدی می خرند

اما نباید فکر کنید نوسان گیرها بیش ازدیگران سود می برند

زیرا ممکن است افرادی که بلند مدت سرمایه گذاری می کنند رضایت بیشتری از نوسان گیرها داشته باشند.

انواع بازار در ایران

بازارها را از لحاظ زمان و دوره تشکیل آنها می توان به چهار گونه به شرح ذیل طبقه بندی نمود:

1 - بازارهای دائمی:

بازارهایی که به شکل ثابت و در طول سال تشکیل می گردند. بسیاری از بازارهای دائمی در انواع بازار در ایران فضاهای ساخته شده تشکیل می شوند مانند: بازارهای اصلی شهر یا بازارچه های محله ای. در مواردی برخی از

بازارهای دائمی نیز در فضاهایی باز مستقر می شدند.

2 - بازارهای ادواری:

بعضی از بازارها به صورت دوره ای یا ادواری تشکیل می شدند: هفته بازارها نوعی از بازارهای ادواری بودند. در هر شهر یا روستا به صورت هفته ای یک روز تشکیل و به نام همان روز نامیده می شدند. مانند: جمعه بازار، دوشنبه

برخی از خدمات سایت، از جمله مشاهده متن مطالب سال‌های گذشته روزنامه‌های عضو، تنها به مشترکان سایت ارایه می‌شود.
شما می‌توانید به یکی از روش‌های زیر مشترک شوید:

در سایت عضو شوید و هزینه اشتراک یک‌ساله سایت به مبلغ 700,000ريال را پرداخت کنید.
همزمان با برقراری دوره اشتراک بسته دانلود 100 مطلب از مجلات عضو و دسترسی نامحدود به مطالب روزنامه‌ها نیز برای شما فعال خواهد شد!
پرداخت از طریق درگاه بانکی معتبر با هریک از کارت‌های بانکی ایرانی انجام خواهد شد.
پرداخت با کارت‌های اعتباری بین‌المللی از طریق PayPal نیز برای کاربران خارج از کشور امکان‌پذیر است.

به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی همه کاربران به متن مطالب خریداری نمایند!

بازارهای مالی و انواع آن (Financial Markets)

انواع بازارهای مالی ایران و جهان را می‌توان اینگونه تعریف کرد

بازار مالی بازاری است که در آن اشخاص حقیقی و حقوقی، قادر به معامله اوراق بهادار، کالا و دیگر دارایی‌های قابل تعویض در سطح قیمتی هستند، که توسط اصول عرضه و تقاضای خالص تعیین می‌شود. بازارهای مالی، مسئول قراردادن دو همتای معاملاتی، یعنی خریدار و فروشنده، در یک مکان هستند تا بتوانند یکدیگر را به راحتی پیدا کرده و معامله بین آن‌ها را تسهیل کنند. در این مقاله شرحی مختصر و جامع از انواع بازارهای مالی به شما ارائه خواهیم کرد.

بازارهای مالی را می‌توان به عنوان کانالی در نظر گرفت که در آن‌ها، وجوه قابل استقراض مستقیما از طرف تامین کننده‌ای که دارایی بیشتری دارد، به سوی تقاضا کننده‌ای که با کمبود وجه مواجه است، جریان می‌یابد.

بازارهای مالی -Financial Markets

بازارهای مالی در دنیا انواع مختلفی دارند و ویژگی‌های آن‌ها، به دارایی مالی مورد معامله و نیاز همتایان معاملاتی مختلف در بازار بستگی دارد. در این مقاله، چندین نوع بازار رایج‌تر را معرفی می‌کنیم که بسته به نوع ابزارهای مورد معامله و بلوغ آن‌ها، متفاوت هستند. رایج‌ترین انواع بازارهای مالی به شرح زیر است:

بازار سرمایه (Capital Market)

بازار سرمایه، به تامین سرمایه در بلند مدت، عموما بیش از ۱ سال، کمک می‌کند. این نوع بازار مالی، شامل دو بازار اولیه (Primary) و ثانویه (Secondary) است و می‌توان آن را به دو زیرگروه اصلی تقسیم کرد: بازار اوراق قرضه (Bond) و بازار سهام (Stock).

بازار اوراق قرضه

بازار سهام

بازار سرمایه – Capital Market

بازار اولیه (Primary Market)

عموما «بازار دست اول» نیز نامیده می‌شود، بازاری است که در آن اوراق بهادار نظیر سهام و اوراق قرضه صادر شده و برای اولین بار بدون نیاز به یک واسط مانند صرافی، معامله می‌شوند. زمانی که یک شرکت خصوصی تصمیم می‌گیرد به یک شرکت سهامی عام تبدیل شود، سهام خود را طی فرایندی به نام عرضه اولیه عمومی (IPO: Initial Public Offering) صادر و به فروش می‌رساند. عرضه اولیه ها یا IPOها یک فرایند فوق نظارت‌شده هستند، که توسط بانک‌های سرمایه گذاری یا سندیکاهای مالی متشکل از کارگزاران اوراق بهاداری تسهیل می‌شوند، که با ایجاد یک محدوده قیمت اولیه، فروش مستقیم آن به سرمایه‌گذاران را نظارت می‌کنند.

بازار ثانویه (Secondary Market)

«افترمارکت» یا همان «بازار دست دوم» نیز نام دارد، جایی است که سرمایه‌گذاران، اوراق بهادار دست دوم شامل سهام، قرضه، آتی (فیوچرز – Futures) و اختیار معامله (آپشن – Options) را بجای خود شرکت‌های صادر کننده، از دیگر سرمایه‌گذارن خریداری می‌کنند. بازار ثانویه جایی است که انبوهی از معاملات در آن رخ می‌دهد و عامه مردم آن را «بازار بورس» می‌نامند. از جمله بازارهای ثانویه می‌توان بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE)، نزدک (Nasdaq) ، بورس اوراق بهادار تهران (TSE) و و تمامی صرافی های بزرگ را نام برد.

البته برخی از سهام‌های دست دوم در لیست معاملاتی صرافی‌ها حضور ندارند و مستقیما پشت تلفن یا کامپیوتر بین کارگزاران معامله می‌شوند. به این نوع سهام، «فرابورس (Over The Counter)» یا «سهام لیست نشده» می‌گویند. در کل، سهام شرکت‌هایی که بدین روش معامله می‌شوند، عموما الزامات مورد نیاز برای قرارگیری در لیست معاملاتی صرافی‌ها را پاس نمی‌کنند. چنین سهام‌هایی یا از طریق صفحه اعلانات پیشخوان (Counter Bulletin Board) معامله می‌شوند، یا از طریق پینک شیت‌ها (pink sheets) – سرویس‌های معاملاتی سهام در فرابورس – و عموما نشانی از اعتبار پایین شرکت ارائه‌دهنده یا ارزش بسیار پایین سهام مورد نظر هستند.

بازار پول (Money Market)

بازار پول به واحدهای اقتصادی کمک می‌کند تا موقعیت (پوزیشن) نقدینگی یا همان لیکوئیدیتی (liquidity) خود را از طریق وام دهی و وام گیری کوتاه مدت، عموما زیر یک سال، مدیریت کنند. این بازار مالی، ارتباط بین افراد خرد و موسساتی که دارای وجوه مازاد موقتی هستند و شرکایی که دچار کمبود موقتی وجه شده‌اند را تسهیل می‌کند.

افراد می‌توانند از طریق یک ابزار استاندارد به نام «وام عندالمطالبه یا Call Money»، برای انواع بازار در ایران مدت کوتاهی مقداری پول قرض بگیرند. این پول‌ها، وجوه مقروض به مدت یک روز، از ساعت ۱۲ ظهر امروز تا ۱۲ ظهر روز بعد هستند و پس از اینکه به صورت «وام عندالمطالبه» درآمدند، در هر زمانی قابلیت بازخرید دارند. در برخی موارد، وجوه عندالمطالبه را می‌تواند تا حداکثر یک هفته نیز وام گرفت.

سوای بازار «وام عندالمطالبه»، بانک‌ها و دیگر موسسات مالی از بازاری به نام «بازار بین بانکی» برای وام گیری طولانی مدت وجوه از یک شب گرفته تا چند هفته و بیشتر تا حتی یک سال، استفاده می‌کنند. سرمایه گذاران خرد و گروه‌های کوچک‌تر معاملاتی، در بازار بین بانکی مشارکتی ندارند. با اینکه برخی از معاملات توسط بانک‌ها از طرف مشتریان‌شان صورت می‌گیرد، اما اکثر تراکنش‌ها تنها در صورتی که یک بانک شاهد نقدینگی مضاعف، یعنی وجوه مازاد باشد انجام می‌شود و ممکن است بانک دیگر، دچار کمبود نقدینگی باشد.

چنین وام‌هایی با استفاده از نرخ بین بانکی، یعنی همان نرخ سود دریافتی از وام‌های کوتاه مدت بین بانک‌ها، ایجاد می‌شوند. واسط بین همتایان بانکی که کارگزار نام دارد، یک بید (پیشنهاد فروش) و یک پیشنهاد خرید را با تفاوتی به نام اسپرد (Spread) که در واقع همان درآمد کارگزار است، ارائه می‌دهد. نرخ سود بین بانکی در شهر لندن، به LIBOR و LIBID معروف است. این نرخ در شهر پاریس PIBOR، در فرانکفورت FIBOR، در آمستردام AIBOR و در مادرید MIBOR نام دارد.

بازار تبادل ارز خارجی و طلا- فارکس (Foreign Exchange Market)

بازار فارکس (بازار تبادل ارز خارجی) تسهیل کننده معاملات ارزی خارجی است. این بازار، با دارا بودن میانگین معاملات روزانه به ارزش بیش از ۵ هزار میلیارد دلار، بزرگ‌ترین و لیکوئیدترین بازار در جهان است. بازار تبادل ارز خارجی شامل تمامی ارزهای جهان است و هر شخص حقیقی، حقوقی یا کشوری می‌تواند در آن شرکت کند. در این بازار طلا و برخی فلزات ارزشمند دیگر هم مبادله می‌شوند. جهت مشاهده نمای بازار ارز و طلا (تبادل فارکس) می‌توانید از نمای لحظه ای بازار فارکس اکسلایت استفاده کنید.

فارکس و ارزهای دیجیتال (رمزارزها یا Cryptocurrency)

بازار ارزهای دیجیتال (یا اگر دقیق‌تر بگوییم، بازار رمزارزها) به نسبت باقی بازارهای مالی جدیدتر است و نسبت به بازاری مثل فارکس حجم معاملاتی کمتری دارد اما حجم معاملات و ارزش جاری بازار (Market Cap) آن به سرعت رو به افزایش است و به طور مستقل هم بازار قابل توجهی دارد. اما ارزهای دیجیتال در بازار فارکس به دو طریق استفاده می‌شوند:
– به عنوان روشی برای پرداخت و تسویه حساب طرفین معامله
– و هم به عنوان ابزار معاملاتی (Trading Istrument)؛ به صورت جفت‌شده با باقی ارزهای بازار فارکس مثل دلار و یورو. برای مثال این جفت بیت کوین و دلار در بازار فارکس است: BTC/USD

جهت مشاهده نمای بازار ارزهای دیجیتال می‌توانید از نمای لحظه ای بازار ارزهای دیجیتال اکسلایت استفاده کنید.

بازار بورس کالا (Commodity Market)

بازار کالا، معاملات محصولات اولیه‌ صورت گرفته در حدود ۵۰ بازار عمده کالا را مدیریت می‌کند. در این بازارهای مالی ، تعداد تراکنش‌های مالی ، به طور فزاینده‌ای از خرید فیزیکی کالاهای مورد تحویل پیشی می‌گیرد. کالاها عموما به دو زیرگروه طبقه‌بندی می‌شوند:

کالای سخت (Hard Commodity)

کالای نرم (Soft Commodity)

بازار ابزار مشتقه (Derivative Market)

بازار مشتقه،از انواع بازارهای مالی است که معاملات ابزارهای مالی نظیر قراردادهای آتی (فیوچرز) و اختیار معامله (آپشن) را که برای کنترل ریسک مالی استفاده می‌شود، تسهیل می‌کند. ارزش این ابزارها، از ارزش دارایی مورد معامله که به شکل‌های مختلفی مانند سهام، اوراق قرضه، کالا، ارز یا وثیقه وجود دارد، گرفته می‌شود. بازار مشتقه را می‌توان به دو قسمت کاملا مجزا از نظر قانونی و ابزار معاملاتی تقسیم‌بندی کرد:

معاملات مشتقه بورس (Exchange-traded derivatives)

این نوع معاملات، قراردادهای استاندارد شده‌ای هستند که در یک صرافی فیوچرز سازمان‌دهی شده معامله می‌شوند. این معاملات، شامل قرارداد آتی (Futures)، اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) هستند. ترید با استفاده از چنین ابزارهای یکنواختی، نیازمند پرداخت وجه اولیه‌ای است که توسط یک اتاق پردازش (Clearing House) تعیین شده و هدف آن، حذف هر گونه ریسک عدم عمل به تعهدات همتایان معاملاتی است.

معاملات مشتقه فرابورس (Over-the-counter derivatives)

این نوع قراردادها بدون استفاده از واسطه‌هایی نظیر صرافی، به صورت خصوصی و مستقیم بین دو همتای معاملاتی صورت می‌گیرند. اوراق بهاداری همچون قراردادهای پیشرو (Forwards)، قراردادهای معاوضه یا همان سواپ‌ها (Swaps)، توافق‌نامه‌های نرخ پیشرو (Forward Rate Agreements)، مشتقات اعتباری (Credit Derivatives)، اختیار معامله های اگزاتیک (Exotic Options) و غیره عموما بدین صورت معامله می‌شوند. این نوع معاملات، قراردادهای دست‌سازی هستند که عمدتا قانون خاصی نداشته و انعطاف انواع بازار در ایران بیشتری را برای خریدار و فروشنده در جهت ارضای نیازهایشان فراهم می‌کنند.

بازار بیمه (Insurance Market)

بازار بیمه، از دیگر بازارهای مالی است که به تغییر مکان ریسک‌های مختلف کمک می‌کند. از بیمه عموما برای انتقال ریسک ضرر از یک شخص به شخص دیگر در ازای پرداخت مبلغی استفاده می‌شود. بازار بیمه جایی است که دو همتا، یعنی بیمه‌گر و بیمه‌گذار یا به عبارتی «صاحب سیاست»، درصدد بستن قراردادی هستند که در درجه اول برای کاهش ریسک ضررهای نامعلوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این متن ما به این سعی داشتیم که انواع بازارهای مالی را به طور خلاصه شرح داده و برای شما دیدی کلی نسبت آن ایجاد کنیم.

در صورت داشتن هر نوع سوالی، از طریق چت سایت یا باقی راه‌های ارتباطی، با ما در ارتباط باشید. از دیدن و شنیدن نظرات ارزشمند شما خوشحال می‌شویم.